Tại sao chậm kinh?
Chào bạn! Tôi hiểu nỗi lo khi chu kỳ kinh – vốn là “kim đồng hồ sinh học” của phụ nữ – bỗng dưng chậm trễ. Trong nhiều trường hợp, chậm kinh không phải là dấu hiệu nguy hiểm, nhưng đôi khi lại là tiếng chuông cảnh báo từ cơ thể. Dưới đây, tôi sẽ chia sẻ rõ hơn về những nguyên nhân phổ biến và khi nào bạn nên đi khám.
Nguyên nhân phổ biến gây chậm kinh
Chậm kinh có thể xuất phát từ nhiều yếu tố sinh lý lẫn bệnh lý. Dưới góc nhìn lâm sàng, tôi thường gặp các nguyên nhân sau:
– Mang thai: Đây luôn là nguyên nhân đầu tiên cần loại trừ nếu bạn có quan hệ tình dục không được bảo vệ đầy đủ. Ngay cả khi bạn dùng biện pháp tránh thai, vẫn có tỷ lệ thất bại nhỏ.
– Căng thẳng tâm lý: Khi bạn lo âu kéo dài, vùng dưới đồi (hypothalamus) – trung tâm điều khiển hormone sinh sản – có thể bị ức chế, làm gián đoạn quá trình rụng trứng và dẫn đến chậm kinh.
– Thay đổi cân nặng đột ngột: Cả tăng cân và sụt cân nhanh đều ảnh hưởng đến lượng mỡ cơ thể – yếu tố cần thiết để duy trì chu kỳ kinh đều đặn. Thiếu mỡ dưới mức cần thiết (thường dưới 17–22%) có thể khiến kinh nguyệt “tạm nghỉ”.
– Rối loạn nội tiết: Các tình trạng như hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) hoặc rối loạn tuyến giáp (cường giáp hoặc suy giáp) đều làm thay đổi nồng độ hormone, gây rối loạn chu kỳ.
– Thay đổi lối sống: Làm việc ca đêm, di chuyển qua nhiều múi giờ, hoặc tập luyện thể thao quá mức (đặc biệt ở vận động viên) có thể làm cơ thể “tái lập” lại nhịp sinh học, ảnh hưởng đến kinh nguyệt.
– Sử dụng thuốc: Một số thuốc tránh thai nội tiết, thuốc chống trầm cảm, hoặc corticosteroid có thể làm thay đổi chu kỳ. Sau khi ngưng thuốc, kinh nguyệt thường trở lại trong vài tháng.
– Vô kinh sớm: Hiếm gặp hơn, nhưng nếu bạn dưới 45 tuổi mà kinh nguyệt ngừng hẳn trên 3–6 tháng, cần nghĩ đến khả năng suy buồng trứng sớm.
Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám ngay
Không phải lúc nào chậm kinh cũng vô hại. Tôi luôn khuyên bệnh nhân lưu ý nếu xuất hiện các dấu hiệu sau:
– Trễ kinh trên 1 tuần và có nguy cơ mang thai (dù đã dùng biện pháp tránh thai).
– Chu kỳ kinh không đều kéo dài nhiều tháng liên tiếp, đặc biệt nếu kèm theo: – Mọc nhiều lông, mụn nặng, rụng tóc kiểu nam giới (gợi ý PCOS).
– Tăng cân bất thường, mệt mỏi, da khô hoặc tim đập nhanh (dấu hiệu rối loạn tuyến giáp).
– Đau bụng dữ dội, chảy máu âm đạo bất thường hoặc ra máu sau quan hệ.
– Đã mãn kinh (trên 12 tháng không có kinh) nhưng bỗng nhiên “chậm kinh” – thực chất đây có thể là chảy máu bất thường, cần loại trừ tổn thương tử cung hoặc nội mạc.
Cách giảm thiểu và phòng ngừa chậm kinh
Nếu nguyên nhân không phải do bệnh lý, bạn hoàn toàn có thể hỗ trợ cơ thể “quay lại nhịp” một cách tự nhiên:
– Quản lý căng thẳng: Thiền, yoga, ngủ đủ giấc và dành thời gian nghỉ ngơi giúp cân bằng hormone.
– Duy trì cân nặng hợp lý: Tránh ăn kiêng cực đoan hoặc tăng cân quá nhanh.
– Tập thể dục điều độ: Vận động nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội tốt hơn là tập luyện quá sức.
– Theo dõi chu kỳ: Ghi chép ngày kinh, triệu chứng giúp bạn nhận biết sớm bất thường.
– Không tự ý dùng thuốc điều kinh: Việc dùng thuốc nội tiết mà không có chỉ định có thể làm rối loạn thêm.
Chậm kinh thường là phản ứng sinh lý tạm thời của cơ thể trước những thay đổi từ môi trường, tâm lý hoặc lối sống. Tuy nhiên, nếu tình trạng này kéo dài, kèm theo các triệu chứng khác thường, rất có thể đây là dấu hiệu của một rối loạn nội tiết cần can thiệp y khoa. Tôi luôn khuyến khích bạn không nên chủ quan, đặc biệt khi chu kỳ kinh – vốn là “gương phản chiếu sức khỏe sinh sản” – bỗng dưng thay đổi không rõ nguyên nhân. Việc thăm khám sớm sẽ giúp bạn yên tâm hơn và bảo vệ sức khỏe lâu dài.
