Biến chứng sau mổ u tuyến thượng thận có nguy hiểm không?

Chào bạn,
Cảm ơn bạn đã chia sẻ lo lắng rất thực tế. Đúng là phẫu thuật u tuyến thượng thận, dù hiện nay thường được thực hiện bằng phương pháp nội soi ít xâm lấn, vẫn có thể đi kèm một số biến chứng — cả chung và đặc thù — do vị trí giải phẫu sâu và vai trò nội tiết quan trọng của tuyến này. Tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu những gì có thể xảy ra và khi nào cần can thiệp y tế kịp thời.

Những biến chứng chung sau mọi ca phẫu thuật

Dù kỹ thuật hiện đại đã giảm thiểu rủi ro, một số biến chứng vẫn có thể xảy ra ở bất kỳ cuộc mổ nào, bao gồm:

– Nhiễm trùng vết mổ: Dấu hiệu thường là sưng, nóng, đỏ, mủ hoặc sốt. Đa số đáp ứng tốt với kháng sinh nếu phát hiện sớm.
– Chảy máu: Tuyến thượng thận nằm sát các mạch máu lớn như tĩnh mạch thận, động mạch chủ — nên nguy cơ chảy máu trong hoặc sau mổ luôn hiện hữu.
– Huyết khối tĩnh mạch sâu (DVT): Cục máu đông ở chân có thể di chuyển lên phổi, gây thuyên tắc phổi — một biến chứng cấp cứu.
– Biến chứng liên quan gây mê: Như rối loạn nhịp tim, suy hô hấp tạm thời, đặc biệt ở người có bệnh nền tim phổi.
– Tổn thương cơ quan lân cận: Gan, lách, tụy, ruột non… đều nằm gần tuyến thượng thận và có thể bị ảnh hưởng trong quá trình bóc tách u.
– Thoát vị thành bụng: Hiếm gặp hơn với mổ nội soi, nhưng vẫn có thể xảy ra ở ca mổ mở, nhất là khi bệnh nhân ho mạnh hoặc gắng sức sớm sau mổ.

Biến chứng đặc thù do rối loạn nội tiết sau cắt u

Đây là nhóm biến chứng riêng biệt và quan trọng nhất trong phẫu thuật tuyến thượng thận, vì tuyến này điều hòa cortisol, aldosterone và catecholamine — những hormone thiết yếu cho sự sống.

– Suy thượng thận cấp: Xảy ra khi tuyến còn lại chưa kịp “thức dậy” sau thời gian bị ức chế do u tăng tiết hormone (đặc biệt trong hội chứng Cushing). Bệnh nhân có thể mệt lả, tụt huyết áp, buồn nôn, rối loạn điện giải — thậm chí sốc nếu không được bổ sung glucocorticoid kịp thời.
– Rối loạn huyết áp đột ngột: Với u tủy thượng thận (pheochromocytoma), huyết áp có thể tụt sâu sau khi cắt u do cơ thể mất nguồn catecholamine đột ngột. Ngược lại, trong giai đoạn bóc tách u, huyết áp có thể tăng vọt nguy hiểm.
– Thiếu hụt hormone mạn tính: Nếu cắt cả hai tuyến thượng thận (hiếm, chỉ trong u ác tính lan rộng), bệnh nhân bắt buộc phải dùng thuốc thay thế cortisol và aldosterone suốt đời.
– Rối loạn tâm lý sau mổ: Nhiều bệnh nhân từng bị hội chứng Cushing có lo âu, trầm cảm, mất ngủ sau mổ — không chỉ do thay đổi hormone mà còn do quá trình “cai” cortisol nội sinh kéo dài.

Trong phòng khám, tôi từng gặp bệnh nhân sau mổ pheochromocytoma bị tụt huyết áp nặng đến mức phải nằm viện thêm 1 tuần để điều chỉnh dịch và thuốc. Ngược lại, có người tưởng “khỏi bệnh” nên tự ngưng thuốc corticoid sớm — dẫn đến suy thượng thận cấp phải cấp cứu.

Khi nào cần đi khám ngay sau mổ?

Bạn nên đưa người thân đến bệnh viện ngay lập tức nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu sau:

– Huyết áp rơi dưới 90/60 mmHg, kèm chóng mặt, vã mồ hôi, mạch nhanh.
– Sốt cao >38.5°C, vết mổ sưng đỏ, chảy dịch mủ.
– Khó thở, đau ngực đột ngột — cảnh báo thuyên tắc phổi.
– Buồn nôn kéo dài, lơ mơ, co giật — có thể do rối loạn điện giải hoặc suy thượng thận.
– Tái mệt, sụt cân nhanh, da sạm sau vài tuần mổ — dấu hiệu thiếu cortisol mạn tính.

Làm sao giảm thiểu rủi ro và phục hồi tốt sau mổ?

– Tuân thủ đúng phác đồ hormone thay thế: Không tự ý ngưng thuốc corticosteroid, kể cả khi cảm thấy khỏe.
– Theo dõi huyết áp và điện giải định kỳ, đặc biệt trong 3 tháng đầu sau mổ.
– Vận động nhẹ nhàng sớm để phòng huyết khối, nhưng tránh mang vác nặng trong 6–8 tuần.
– Dinh dưỡng đủ muối và kali (nếu có rối loạn aldosterone), uống đủ nước.
– Tái khám đúng hẹn để đánh giá chức năng tuyến thượng thận còn lại — thường qua xét nghiệm ACTH, cortisol buổi sáng.

Phẫu thuật u tuyến thượng thận ít biến chứng nếu được thực hiện bởi ê-kíp có kinh nghiệm, nhưng rủi ro nội tiết sau mổ lại rất thật và có thể đe dọa tính mạng nếu bỏ qua. Quan trọng nhất là theo dõi sát trong 2–4 tuần đầu, dùng thuốc thay thế đầy đủ và không chủ quan dù ca mổ “thành công”.

Nếu bạn nghi ngờ bất thường, đừng chần chừ — hãy liên hệ bác sĩ điều trị ngay. Sức khỏe nội tiết không cho phép “chờ xem”.