Thiếu oxy não có nguy hiểm không và dấu hiệu nhận biết sớm là gì?
Chào bạn,
Thiếu oxy não (hay còn gọi là thiếu máu não cấp hoặc mạn tính) là tình trạng lượng oxy cung cấp cho não giảm dưới mức cần thiết để duy trì hoạt động bình thường của tế bào thần kinh. Đây là một vấn đề rất đáng lo ngại, vì tế bào não rất nhạy cảm với thiếu oxy – chỉ sau vài phút, tổn thương có thể trở nên không hồi phục.
Tuy nhiên, không phải mọi biểu hiện “lơ mơ”, “choáng” đều do thiếu oxy não. Nhiều nguyên nhân khác như rối loạn lo âu, hạ đường huyết, hay rối loạn tiền đình cũng gây triệu chứng tương tự. Vì vậy, việc phân biệt và đánh giá đúng bản chất là rất quan trọng.
Dưới đây, tôi sẽ chia sẻ rõ hơn về nguyên nhân, dấu hiệu cảnh báo, và cách xử trí phù hợp.
Nguyên nhân phổ biến dẫn đến thiếu oxy não
– Giảm lưu lượng máu lên não: Do hẹp/tắc động mạch cảnh, xơ vữa động mạch, hoặc huyết áp tụt đột ngột (ví dụ khi đứng dậy nhanh ở người lớn tuổi).
– Rối loạn hô hấp: Như bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), suy hô hấp, hoặc ngưng thở khi ngủ – làm giảm nồng độ oxy trong máu.
– Rối loạn tim mạch: Suy tim, rối loạn nhịp tim nặng khiến tim bơm máu kém, dẫn đến tưới máu não không đủ.
– Thiếu máu nặng: Khi hemoglobin quá thấp, khả năng vận chuyển oxy của máu suy giảm dù phổi và tim vẫn hoạt động bình thường.
– Ngộ độc khí carbon monoxide (CO): Khí CO gắn chặt vào hemoglobin mạnh hơn oxy, khiến não “đói oxy” dù bạn đang hít thở bình thường.
Dấu hiệu cảnh báo bạn có thể đang bị thiếu oxy não
– Choáng váng, chóng mặt đột ngột, đặc biệt khi thay đổi tư thế.
– Lú lẫn, mất tập trung, nói lắp hoặc quên từ giữa câu – giống như “não bị treo”.
– Mệt mỏi kéo dài, uể oải dù đã nghỉ ngơi đầy đủ.
– Khó thở nhẹ, cảm giác “hở hơi” dù không vận động mạnh.
– Mất thăng bằng, đi loạng choạng, thậm chí té ngã không rõ nguyên nhân.
– Trong trường hợp nặng: co giật, hôn mê, hoặc mất ý thức đột ngột.
⚠️ Nếu bạn hoặc người thân xuất hiện mất ý thức, liệt nửa người, nói ngọng, hoặc nhìn mờ đột ngột, hãy gọi cấp cứu ngay – đó có thể là đột quỵ, một biến cố liên quan trực tiếp đến thiếu oxy não cấp tính.
Cách giảm nguy cơ và hỗ trợ cải thiện lưu thông oxy lên não
– Kiểm soát các bệnh nền: Tăng huyết áp, đái tháo đường, mỡ máu cao – vì chúng làm tổn thương mạch máu nuôi não.
– Không hút thuốc và hạn chế rượu bia: Hút thuốc làm co mạch và tăng nguy cơ xơ vữa động mạch não.
– Tập thể dục đều đặn: Đi bộ 30 phút/ngày giúp cải thiện tuần hoàn não và tăng khả năng sử dụng oxy của tế bào.
– Ngủ đủ và điều trị ngưng thở khi ngủ: Nếu bạn ngáy to, thường bị tỉnh giấc giữa đêm, nên khám chuyên khoa hô hấp.
– Ăn uống giàu sắt và vitamin B12: Đặc biệt quan trọng nếu bạn bị thiếu máu – một nguyên nhân gián tiếp gây thiếu oxy não.
Lưu ý: Không tự ý dùng thuốc bổ não hay “hoạt huyết” mà không có chỉ định. Một số sản phẩm có thể làm loãng máu quá mức hoặc tương tác với thuốc đang dùng.
Khi nào nên đi khám?
Bạn nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa thần kinh hoặc tim mạch nếu:
– Triệu chứng kéo dài trên 1–2 tuần hoặc xuất hiện ngày càng dày.
– Có yếu tố nguy cơ tim mạch (hút thuốc, béo phì, tiền sử gia đình đột quỵ).
– Đã từng ngất xỉu hoặc gần ngất mà không rõ nguyên nhân.
Tôi thường yêu cầu làm đo nồng độ oxy mao mạch (SpO₂), siêu âm Doppler động mạch cảnh, hoặc chụp MRI não nếu nghi ngờ tổn thương thực thể.
Thiếu oxy não không phải là chẩn đoán đơn giản, mà là hệ quả của nhiều vấn đề sức khỏe tiềm ẩn – từ tim, phổi đến mạch máu. Dù triệu chứng ban đầu có vẻ “nhẹ”, nhưng nếu bỏ qua, nguy cơ đột quỵ hoặc suy giảm nhận thức lâu dài là rất thật.
Nếu bạn đang lo lắng về những dấu hiệu kể trên, đừng chần chừ – hãy đi khám sớm để xác định đúng nguyên nhân. Não bộ không có “bản sao lưu”, nên mỗi phút thiếu oxy đều quý giá.
