Viêm loét giác mạc có nguy hiểm không và điều trị thế nào?

Chào bạn,

Viêm loét giác mạc là một tình trạng nhiễm trùng nghiêm trọng ở lớp ngoài cùng của mắt – giác mạc – và có thể gây suy giảm thị lực nhanh chóng nếu không được xử trí đúng cách. Nguyên nhân thường do vi khuẩn, virus, nấm hoặc ký sinh trùng xâm nhập sau chấn thương, lạm dụng kính áp tròng, hoặc do bệnh lý toàn thân. Dưới đây là những điều bạn cần biết để nhận diện, điều trị và phòng ngừa hiệu quả.

Nguyên nhân gây viêm loét giác mạc

Viêm loét giác mạc có thể khởi phát từ nhiều yếu tố khác nhau, trong đó phổ biến nhất là:

– Nhiễm vi sinh vật:

• Vi khuẩn (tụ cầu, liên cầu, trực khuẩn Gram âm…) – thường gặp sau trầy xước giác mạc.

• Virus herpes simplex hoặc herpes zoster – gây loét tái phát, dễ để lại sẹo.

• Nấm (Aspergillus, Fusarium…) – thường liên quan đến chấn thương do vật hữu cơ (cành cây, lá…).

• Ký sinh trùng Acanthamoeba – hay gặp ở người đeo kính áp tròng không vệ sinh đúng cách.

– Biến chứng từ bệnh lý toàn thân: Đái tháo đường, suy giáp, bệnh mi mắt (lông quặm, sụp mi…) làm tăng nguy cơ tổn thương giác mạc.

– Thiếu vitamin A: Gây khô giác mạc, dễ nứt nẻ và nhiễm trùng – đặc biệt ở trẻ em suy dinh dưỡng.

– Chấn thương cơ học hoặc hóa chất: Trầy xước do vật sắc nhọn, bỏng hóa chất, hoặc sử dụng kính áp tròng sai cách, kéo dài.

Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay

Viêm loét giác mạc thường tiến triển nhanh và biểu hiện rõ ràng. Bạn nên đến chuyên khoa mắt ngay nếu xuất hiện:

– Mắt đỏ, sưng nề, đau nhức dữ dội hoặc cảm giác “có cát trong mắt”.

– Sợ ánh sáng (chói mắt), chảy nước mắt liên tục.

– Nhìn mờ đột ngột, đặc biệt nếu kèm theo vùng trắng đục trên giác mạc.

– Khó mở mắt do co quắp mi hoặc cảm giác nặng mi.

Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân chủ quan vì “chỉ thấy cộm nhẹ”, nhưng khi soi đèn khe đã có ổ loét sâu – nếu chậm vài ngày nữa có thể dẫn đến thủng giác mạc.

Chẩn đoán và điều trị viêm loét giác mạc

Chẩn đoán chính xác là bước then chốt

– Nhuộm fluorescein: Giúp phát hiện tổn thương bề mặt giác mạc dưới đèn khe – vùng loét sẽ bắt màu xanh lá.

– Lấy mẫu xét nghiệm: Bác sĩ sẽ nạo nhẹ vùng loét để cấy vi sinh, xác định chính xác tác nhân gây bệnh (vi khuẩn, nấm, virus hay Acanthamoeba).

Điều trị nội khoa – ưu tiên hàng đầu

Nguyên tắc: Điều trị đặc hiệu theo nguyên nhân + hỗ trợ giảm viêm, bảo vệ giác mạc.

– Nhiễm vi khuẩn: Kháng sinh nhỏ mắt phổ rộng (như fluoroquinolone) ngay lập tức, sau đó điều chỉnh theo kháng sinh đồ.

– Nhiễm virus herpes: Dùng thuốc kháng virus (aciclovir, ganciclovir) – tuyệt đối không dùng corticoid nếu chưa loại trừ herpes.

– Nhiễm nấm: Thuốc chống nấm tại chỗ (natamycin, amphotericin B) – thời gian điều trị kéo dài, cần theo dõi sát.

– Acanthamoeba: Phối hợp nhiều thuốc diệt ký sinh trùng (chlorhexidine, polyhexamethylene biguanide – PHMB).

Lưu ý quan trọng khi điều trị nội khoa:

– Không băng kín mắt – môi trường ẩm nóng sẽ thúc đẩy vi khuẩn/nấm phát triển.

– Tuyệt đối không đeo kính áp tròng hay trang điểm mắt trong suốt quá trình điều trị.

– Đeo kính râm khi ra ngoài để giảm kích thích ánh sáng và bảo vệ mắt khỏi bụi.

Khi nào cần can thiệp ngoại khoa?

Nếu điều trị nội khoa thất bại, loét lan rộng hoặc có nguy cơ thủng giác mạc, bác sĩ có thể chỉ định:

– Ghép giác mạc xuyên: Thay thế phần giác mạc bị hoại tử bằng mô hiến tặng – giúp phục hồi thị lực nếu tổn thương chưa lan sâu.

– Múc bỏ nhãn cầu: Chỉ áp dụng khi mắt đã mất hoàn toàn chức năng, gây đau kéo dài hoặc nguy cơ viêm lan vào hốc mắt.

Sau phẫu thuật, bệnh nhân cần tuân thủ chăm sóc vết mổ, tái khám định kỳ và (nếu múc mắt) lắp mắt giả sớm để duy trì thẩm mỹ và cấu trúc hốc mắt.

Phòng ngừa viêm loét giác mạc – đơn giản nhưng hiệu quả

– Vệ sinh kính áp tròng nghiêm ngặt: Rửa tay trước khi tháo/lắp, thay dung dịch hàng ngày, không đeo qua đêm.

– Đeo kính bảo hộ khi làm việc trong môi trường nhiều bụi, hóa chất hoặc khi tiếp xúc với cây cối.

– Không tắm ở ao, hồ, sông suối mà không đeo kính bơi – nước tự nhiên có thể chứa Acanthamoeba.

– Kiểm soát tốt bệnh mạn tính như đái tháo đường, bệnh tuyến giáp.

– Bổ sung đủ vitamin A qua chế độ ăn (cà rốt, gan, rau xanh đậm…) – đặc biệt quan trọng với trẻ em và người suy dinh dưỡng.

Kết luận của bác sĩ:

Viêm loét giác mạc không chỉ là “đau mắt thông thường” – đây là cấp cứu nhãn khoa thực sự. Dù nguyên nhân là vi khuẩn, virus hay ký sinh trùng, thời gian vàng để điều trị là trong 24–48 giờ đầu. Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào ở mắt – đặc biệt sau chấn thương hoặc đeo kính áp tròng – hãy đến ngay cơ sở chuyên khoa mắt. Đừng đợi đến khi nhìn mờ mới hành động, vì lúc đó có thể đã quá muộn để cứu thị lực.