Viêm lệ đạo là gì và khi nào cần đi khám ngay?

Mắt tôi dạo này cứ chảy nước liên tục, góc trong mắt sưng đỏ, thậm chí còn có ghèn vàng đặc. Tôi lo lắng không biết có phải bị viêm lệ đạo không, và liệu có nguy hiểm đến thị lực hay không?” – Đây là câu hỏi tôi thường xuyên nhận được từ bệnh nhân trong phòng khám.

Chuyên viên tư vấn

Đã trả lời: Ngày 10/10/2025

Chào bạn,
Viêm lệ đạo là tình trạng viêm nhiễm xảy ra ở hệ thống dẫn nước mắt – từ lỗ lệ ở mí mắt đến ống lệ mũi. Bệnh có thể cấp tính (xuất hiện đột ngột, kèm sốt, mủ) hoặc mạn tính (kéo dài, tái phát), và nếu không được xử trí đúng cách, có thể dẫn đến áp xe, tổn thương vĩnh viễn đường lệ, thậm chí ảnh hưởng đến thị lực.

Dưới đây, tôi sẽ chia sẻ những điều quan trọng bạn cần biết nếu nghi ngờ hoặc đã được chẩn đoán viêm lệ đạo.

Nguyên nhân phổ biến gây viêm lệ đạo

Viêm lệ đạo thường bắt nguồn từ tắc nghẽn hệ thống lệ đạo, khiến nước mắt không thoát được xuống mũi, ứ đọng và tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển. Một số nguyên nhân thường gặp bao gồm:

– Tắc lệ đạo bẩm sinh: Gặp ở trẻ sơ sinh do màng ngăn ở cuối ống lệ mũi chưa tự tiêu biến sau sinh.
– Lão hóa: Ở người trên 40 tuổi, các lỗ lệ và ống dẫn có xu hướng thu hẹp theo thời gian.
– Viêm nhiễm lan rộng: Từ viêm xoang, viêm kết mạc hoặc nhiễm trùng vùng mũi – họng lan vào túi lệ.
– Chấn thương vùng mặt hoặc mũi: Gãy xương mũi, vết thương mi mắt có thể làm lệ quản bị đứt hoặc chít hẹp.
– Khối u hoặc polyp mũi: Chèn ép đường lệ, cản trở lưu thông nước mắt.
– Tác dụng phụ của xạ trị/hóa trị: Gây xơ hóa mô mềm quanh đường lệ, dẫn đến tắc nghẽn thứ phát.

Dấu hiệu cảnh báo bạn có thể bị viêm lệ đạo

Bạn nên nghĩ đến viêm lệ đạo nếu xuất hiện các triệu chứng sau:

– Chảy nước mắt liên tục, ngay cả khi không khóc hoặc không có gió bụi.
– Sưng, đau, đỏ ở góc trong mắt (vị trí túi lệ), đôi khi kèm sốt.
– Ghèn vàng, đặc, dính chặt mi mắt, đặc biệt vào buổi sáng.
– Mắt đỏ, mờ nhìn do nước mắt ứ đọng làm bề mặt giác mạc không ổn định.
– Sờ thấy khối sưng mềm, đau ở gốc mũi – dấu hiệu của túi lệ viêm hoặc áp xe.

Với viêm lệ đạo mạn tính, triệu chứng có thể âm ỉ, chỉ biểu hiện bằng chảy nước mắt kéo dài, dễ bị bỏ qua. Tuy nhiên, đây lại là giai đoạn nguy cơ cao dẫn đến biến chứng nếu không can thiệp kịp thời.

Biến chứng nguy hiểm nếu chủ quan

Nhiều người nghĩ “chảy nước mắt thôi, có gì nghiêm trọng?”, nhưng thực tế, viêm lệ đạo không được điều trị có thể gây ra:

– Áp xe túi lệ: Mủ tích tụ, gây đau dữ dội, sốt cao, thậm chí vỡ mủ ra da.
– Viêm mô tế bào hốc mắt: Nhiễm trùng lan rộng, đe dọa thị lực.
– Viêm màng não hoặc nhiễm trùng huyết: Hiếm gặp nhưng cực kỳ nguy hiểm ở trẻ sơ sinh.
– Tổn thương vĩnh viễn đường lệ: Dẫn đến tắc nghẽn không hồi phục, ảnh hưởng lâu dài đến chất lượng nước mắt và bề mặt nhãn cầu.

Hướng điều trị và phòng ngừa hiệu quả

1. Điều trị bảo tồn (không phẫu thuật)

Áp dụng chủ yếu cho trẻ sơ sinh hoặc tắc lệ đạo nhẹ ở người lớn:

– Massage túi lệ: Giúp đẩy mủ và thông tắc màng bẩm sinh (thường kết hợp với kháng sinh nhỏ mắt).
– Rửa lệ đạo: Bơm nước muối sinh lý qua lỗ lệ để đánh giá mức độ tắc và làm sạch.
– Đặt ống thông silicone: Duy trì độ mở của lệ quản trong vài tháng.
– Thuốc kháng sinh: Dạng nhỏ mắt hoặc uống (nếu có dấu hiệu nhiễm trùng toàn thân).

2. Phẫu thuật khi điều trị bảo tồn thất bại

– Nối thông túi lệ – mũi (Dacryocystorhinostomy – DCR): Tạo đường thoát mới cho nước mắt từ túi lệ thẳng vào hốc mũi, bỏ qua đoạn tắc.

Phẫu thuật nội soi qua mũi: Không để lại sẹo, ít đau, nhưng tỷ lệ thành công phụ thuộc vào tay nghề và thiết bị.
Phẫu thuật đường ngoài (qua da): Hiệu quả cao hơn (>90%), thường dùng cho tắc sau túi lệ hoặc tái phát.

– Nối lệ quản: Khi lệ quản bị đứt do chấn thương, cần khâu nối vi phẫu và đặt ống silicon hỗ trợ.

3. Phòng ngừa tái phát

– Vệ sinh mắt sạch sẽ, tránh dụi mắt.
– Điều trị dứt điểm viêm mũi, viêm xoang để giảm nguy cơ viêm lan.
– Không tự ý dùng kháng sinh nhỏ mắt kéo dài – dễ gây kháng thuốc và che lấp triệu chứng.
– Theo dõi sát ở trẻ sơ sinh nếu có chảy nước mắt kéo dài sau 2 tuần tuổi.

Lời khuyên từ bác sĩ

Trong hơn 15 năm công tác tại khoa Mắt, tôi thấy nhiều bệnh nhân trì hoãn khám vì nghĩ “chảy nước mắt là chuyện nhỏ”. Nhưng thực tế, viêm lệ đạo không tự khỏi, và càng để lâu, nguy cơ biến chứng càng cao – đặc biệt ở người già và trẻ nhỏ.

Nếu bạn có triệu chứng kéo dài trên 1 tuần, kèm sưng đau hoặc ghèn mủ, hãy đến chuyên khoa Mắt ngay. Chẩn đoán sớm qua thăm khám lâm sàng và test thông lệ đạo sẽ giúp bạn tránh được phẫu thuật phức tạp sau này.

Hãy nhớ: Một đôi mắt khỏe không chỉ nhìn rõ – mà còn khô ráo, dễ chịu và không đau nhức.