Viêm kết giác mạc là gì và điều trị thế nào cho hiệu quả?

Chào bạn,

Viêm kết giác mạc là tình trạng viêm đồng thời ở cả kết mạc và giác mạc – hai cấu trúc quan trọng bảo vệ và hỗ trợ chức năng thị giác của mắt. Dù có thể điều trị khỏi nếu phát hiện sớm, nhưng nếu chủ quan, bệnh có thể để lại sẹo giác mạc, thậm chí gây giảm thị lực vĩnh viễn. Dưới đây, tôi sẽ chia sẻ rõ hơn về nguyên nhân, dấu hiệu cảnh báo và hướng xử trí phù hợp.

Nguyên nhân phổ biến gây viêm kết giác mạc

Viêm kết giác mạc thường khởi phát do nhiễm trùng hoặc tổn thương cơ học, với các tác nhân chính như:

– Vi khuẩn: Staphylococcus aureus, Streptococcus pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa (trực khuẩn mủ xanh) – đặc biệt nguy hiểm ở người đeo kính áp tròng.

– Virus: Adenovirus (gây đau mắt đỏ), Herpes simplex (HSV), virus zona (VZV).

– Nấm: Như Fusarium, thường gặp sau chấn thương thực vật (gai, lá cây đâm vào mắt).

– Ký sinh trùng: Acanthamoeba – thường lây qua nước bẩn, đặc biệt ở người dùng kính áp tròng không đúng cách.

– Chấn thương hoặc phẫu thuật mắt: Trầy xước giác mạc, bỏng hóa chất, hoặc biến chứng sau mổ.

– Đeo kính áp tròng sai cách: Đeo quá lâu, không vệ sinh, ngủ quên khi đang đeo – là yếu tố nguy cơ hàng đầu trong lâm sàng hiện nay.

Trong phòng khám, tôi gặp không ít bệnh nhân đến muộn vì nghĩ “chỉ là đau mắt đỏ”, nhưng thực tế đã có tổn thương sâu ở giác mạc do Pseudomonas hoặc Acanthamoeba – những tác nhân có thể phá hủy giác mạc trong vòng 24–48 giờ nếu không can thiệp kịp.

Dấu hiệu cảnh báo bạn cần đi khám ngay

Không phải cứ đỏ mắt là viêm kết giác mạc, nhưng nếu xuất hiện kết hợp các triệu chứng sau, bạn nên đến chuyên khoa Mắt trong vòng 24 giờ:

– Đau mắt dữ dội, cảm giác như có cát hoặc dị vật cọ xát liên tục.

– Chảy nước mắt nhiều, mắt đỏ lan rộng.

– Sợ ánh sáng (nhạy cảm với đèn, nắng).

– Nhìn mờ hoặc giảm thị lực – dù chỉ nhẹ.

– Khó mở mắt do co thắt mi hoặc tiết dịch đặc.

Đặc biệt, nếu bạn đang đeo kính áp tròng và xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào trên, hãy tháo kính ngay lập tức và không đeo lại cho đến khi được bác sĩ cho phép.

Hướng điều trị phù hợp theo nguyên nhân

Việc điều trị phụ thuộc hoàn toàn vào tác nhân gây bệnh – và không thể tự ý dùng thuốc nhỏ mắt bừa bãi, vì có thể làm nặng thêm tổn thương.

– Viêm do vi khuẩn: Dùng thuốc nhỏ kháng sinh phổ rộng (như fluoroquinolone). Với Pseudomonas, cần phối hợp kháng sinh mạnh, đôi khi phải tiêm quanh nhãn cầu.

– Viêm do virus (HSV, VZV): Dùng thuốc kháng virus (aciclovir, ganciclovir) – tuyệt đối không dùng corticosteroid nếu chưa có chỉ định, vì có thể làm loét giác mạc lan rộng.

– Viêm do nấm hoặc Acanthamoeba: Điều trị kéo dài, phức tạp, cần thuốc đặc hiệu (như biguanide cho Acanthamoeba) và theo dõi sát sao.

– Viêm do chấn thương: Ngoài kháng sinh dự phòng, có thể cần băng mắt, thuốc giãn đồng tử để giảm co thắt và đau.

Trong mọi trường hợp, nghỉ ngơi, tránh dụi mắt, không trang điểm mắt và không tự ý nhỏ thuốc có corticosteroid là nguyên tắc quan trọng.

Cách phòng ngừa hiệu quả – từ thói quen hàng ngày

Phòng bệnh luôn dễ hơn chữa bệnh, đặc biệt với mắt – cơ quan nhạy cảm và không thể thay thế:

– Vệ sinh tay thường xuyên, nhất là trước khi chạm vào mắt.

– Không dùng chung khăn mặt, gối, mỹ phẩm mắt với người khác.

– Sử dụng kính áp tròng đúng cách: Rửa tay trước khi đeo, thay dung dịch hàng ngày, không đeo quá 8 tiếng/ngày, và tuyệt đối không ngủ khi đang đeo.

– Đeo kính bảo hộ khi làm việc trong môi trường bụi, hóa chất hoặc ngoài trời nắng gắt.

– Tăng cường dinh dưỡng: Vitamin A (cà rốt, gan), C (cam, ổi), E (hạt, dầu thực vật) giúp bảo vệ niêm mạc và giác mạc.

Lời khuyên từ bác sĩ

Viêm kết giác mạc không phải bệnh “tự khỏi” như cảm cúm. Trong nhiều trường hợp, 24 – 48 giờ đầu tiên quyết định khả năng hồi phục thị lực. Nếu bạn thấy mắt đỏ kèm giảm nhìn, đau sâu hoặc sợ sáng, đừng chần chừ – hãy đến chuyên khoa Mắt càng sớm càng tốt.

“Đừng đợi đến khi không nhìn rõ mới đi khám – vì lúc đó, có thể đã quá muộn để cứu thị lực.” Việc chẩn đoán sớm bằng sinh hiển vi, nhuộm fluorescein hoặc xét nghiệm dịch mắt sẽ giúp xác định chính xác nguyên nhân và điều trị hiệu quả, tránh di chứng vĩnh viễn.