Trẻ bị khô mắt có nguy hiểm không và cách xử trí ra sao?

Chào bạn,

Khô mắt ở trẻ em tuy ít được chú ý nhưng hoàn toàn có thể xảy ra — và đôi khi là dấu hiệu cảnh báo sớm của các vấn đề về dinh dưỡng, thói quen sinh hoạt hoặc bệnh lý tại mắt. Nếu không được can thiệp kịp thời, tình trạng này có thể ảnh hưởng đến thị lực và chất lượng cuộc sống của trẻ. Dưới đây là những điều bạn cần biết để nhận diện và xử lý đúng cách.

Nguyên nhân phổ biến khiến trẻ bị khô mắt

– Thiếu vitamin A: Đây là nguyên nhân hàng đầu ở trẻ nhỏ, đặc biệt tại các vùng có điều kiện kinh tế hạn chế. Vitamin A đóng vai trò thiết yếu trong việc duy trì lớp biểu mô kết – giác mạc và sản xuất nước mắt. Thiếu hụt kéo dài có thể dẫn đến khô giác mạc, loét giác mạc, thậm chí mù lòa.

– Viêm kết mạc (đau mắt đỏ): Nhiễm virus hoặc vi khuẩn gây viêm bề mặt nhãn cầu, làm tổn thương các tế bào tiết nhầy – thành phần quan trọng giúp giữ ẩm cho mắt. Khô mắt trong trường hợp này thường tự cải thiện sau khi viêm kết mạc khỏi.

– Lạm dụng thiết bị điện tử: Trẻ dán mắt vào điện thoại, máy tính bảng trong thời gian dài sẽ chớp mắt ít hơn bình thường (chỉ khoảng 3–5 lần/phút thay vì 15–20 lần). Điều này khiến nước mắt bốc hơi nhanh, đồng thời ánh sáng xanh từ màn hình còn làm tổn thương tế bào biểu mô, làm suy giảm chất lượng màng phim nước mắt.

– Tác dụng phụ của thuốc: Một số thuốc kháng histamin (dùng điều trị dị ứng) có thể gây khô mắt như một tác dụng phụ do ức chế tiết dịch nhầy.

Dấu hiệu cảnh báo trẻ đang bị khô mắt

Nếu trẻ xuất hiện một hoặc nhiều biểu hiện sau, bạn nên lưu ý:

– Dụi mắt thường xuyên, chớp mắt liên tục hoặc nheo mắt khi ra ngoài trời.

– Kêu mắt rát, nóng, ngứa hoặc có cảm giác “có cát trong mắt”.

– Mắt đỏ, chảy nước mắt bất thường (phản xạ bù trừ khi mắt quá khô).

– Mệt mỏi khi đọc sách, xem màn hình hoặc tránh ánh sáng mạnh.

Đặc biệt, nếu các triệu chứng kéo dài trên 1–2 tuần hoặc đi kèm giảm thị lực, bạn nên đưa trẻ đi khám chuyên khoa mắt càng sớm càng tốt.

Biến chứng tiềm ẩn nếu bỏ qua khô mắt ở trẻ

Ở mức độ nhẹ, khô mắt chỉ gây khó chịu, giảm tập trung học tập. Nhưng nếu kéo dài:

– Viêm giác mạc: Do bề mặt nhãn cầu mất lớp bảo vệ nước mắt, dễ bị trầy xước và nhiễm trùng.

– Sẹo giác mạc: Ở giai đoạn nặng, tổn thương có thể để lại sẹo, làm mờ hoặc mất thị lực vĩnh viễn.

– Rối loạn phát triển thị giác: Ở trẻ nhỏ, thị lực đang trong giai đoạn hoàn thiện, nên bất kỳ tổn thương nào cũng có thể ảnh hưởng lâu dài.

Hướng dẫn chăm sóc và phòng ngừa khô mắt cho trẻ

– Bổ sung đủ vitamin A: Cho trẻ ăn các thực phẩm giàu beta-carotene như cà rốt, bí đỏ, khoai lang, rau xanh đậm, trứng, gan… Đây là tiền chất chuyển hóa thành vitamin A tự nhiên, an toàn và hiệu quả.

– Hạn chế thời gian dùng thiết bị điện tử: Áp dụng quy tắc 20-20-20: cứ 20 phút nhìn màn hình, cho trẻ nghỉ 20 giây và nhìn xa 20 feet (khoảng 6 mét). Khuyến khích hoạt động ngoài trời ít nhất 2 giờ mỗi ngày – vừa giúp mắt thư giãn, vừa hỗ trợ phát triển thị lực.

– Tạo môi trường sống thân thiện với mắt: Tránh để trẻ tiếp xúc trực tiếp với gió mạnh, khói bụi, máy lạnh quá khô. Dùng kính râm khi ra nắng để giảm chói và bảo vệ bề mặt mắt.

– Sử dụng nước mắt nhân tạo (nếu cần): Chỉ dùng loại không chứa chất bảo quản, theo hướng dẫn của bác sĩ. Không tự ý nhỏ thuốc nhỏ mắt có chứa chất co mạch hoặc kháng sinh.

– Điều trị kịp thời các bệnh lý kèm theo: Như viêm kết mạc, dị ứng mắt, hoặc rối loạn tuyến lệ.

Kết luận của bác sĩ:

Khô mắt ở trẻ em không phải “bệnh vặt” như nhiều phụ huynh vẫn nghĩ. Trong phòng khám, tôi từng gặp những ca trẻ 4–5 tuổi đã có tổn thương giác mạc do thiếu vitamin A kéo dài hoặc lạm dụng điện thoại. Việc phát hiện sớm và điều chỉnh lối sống đơn giản — như ăn uống đủ chất, giảm thời gian nhìn màn hình — có thể ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng. Nếu bạn nghi ngờ con bị khô mắt, đừng chần chừ — hãy đưa trẻ đi khám để được chẩn đoán chính xác và can thiệp kịp thời.