Loạn thị có tăng độ không? Cách kiểm soát tăng độ loạn thị

Chào bạn,

Loạn thị hoàn toàn có thể tăng độ, đặc biệt ở trẻ em và thanh thiếu niên dưới 18 tuổi. Ở người trưởng thành, độ loạn thị thường ổn định hơn, nhưng vẫn có thể thay đổi do chấn thương, thói quen sinh hoạt hoặc bệnh lý đi kèm. Việc đeo kính đúng cách không làm tăng độ loạn thị — ngược lại, nó giúp mắt giảm điều tiết quá mức, từ đó hạn chế nguy cơ tiến triển của tật khúc xạ này.

Nguyên nhân khiến loạn thị có thể tăng độ

Loạn thị chủ yếu xuất phát từ sự bất thường về hình dạng giác mạc – thay vì tròn đều như quả bóng, giác mạc lại cong lệch như quả bóng bầu dục, khiến ánh sáng hội tụ thành nhiều điểm trên võng mạc. Các yếu tố có thể làm độ loạn thị tăng theo thời gian bao gồm:

– Di truyền hoặc bẩm sinh: Nhiều trẻ sinh ra đã có giác mạc không đều.

– Chấn thương hoặc phẫu thuật mắt: Sẹo giác mạc, rách giác mạc hoặc biến chứng sau mổ có thể làm thay đổi độ cong.

– Tật khúc xạ phối hợp: Loạn thị thường đi kèm cận thị hoặc viễn thị, và khi các tật này tiến triển, loạn thị cũng có thể thay đổi.

– Thói quen sinh hoạt không lành mạnh: Dụi mắt thường xuyên (đặc biệt ở trẻ bị viêm kết mạc dị ứng), làm việc liên tục với màn hình trong điều kiện ánh sáng kém, hoặc tư thế đọc sách sai.

– Bệnh lý giác mạc: Như giác mạc hình chóp – một tình trạng tiến triển khiến giác mạc mỏng dần và lồi ra, làm loạn thị tăng nhanh và khó điều chỉnh bằng kính thông thường.

Dấu hiệu cảnh báo loạn thị đang tăng độ

Bạn nên đi khám chuyên khoa mắt nếu nhận thấy các biểu hiện sau:

– Hình ảnh mờ, nhòe dù đã đeo kính đúng độ.

– Mỏi mắt, nhức đầu sau khi đọc sách hoặc dùng thiết bị điện tử.

– Nhìn đôi hoặc cảm giác như có “bóng ma” xung quanh vật thể.

– Trẻ em nghiêng đầu khi nhìn, nheo mắt thường xuyên hoặc học kém do không nhìn rõ bảng.

– Khó nhìn vào ban đêm, đặc biệt khi có ánh đèn pha ngược chiều.

Cách kiểm soát và hạn chế tăng độ loạn thị

Theo kinh nghiệm lâm sàng, việc chủ động chăm sóc mắt từ sớm giúp làm chậm hoặc ngăn ngừa tiến triển của loạn thị. Một số biện pháp hiệu quả bao gồm:

– Khám mắt định kỳ 6 tháng/lần, đặc biệt ở trẻ em và thanh thiếu niên.

– Đeo kính đúng độ, đúng loại: Kính gọng hoặc kính áp tròng trụ (toric lens) giúp bù trừ độ cong bất thường của giác mạc.

– Không tự ý bỏ kính khi thấy “vẫn nhìn được” – điều này khiến mắt phải điều tiết liên tục, dễ làm tăng độ.

– Hạn chế dụi mắt, nhất là ở trẻ bị dị ứng mắt – hành động này có thể làm thay đổi hình dạng giác mạc.

– Áp dụng quy tắc 20-20-20: Cứ 20 phút làm việc với màn hình, hãy nhìn xa 20 feet (khoảng 6 mét) trong 20 giây để giảm mỏi mắt.

– Bổ sung dinh dưỡng hỗ trợ thị lực: Vitamin A, omega-3, lutein và zeaxanthin có trong cá, rau xanh đậm, cà rốt, gấc… giúp bảo vệ sức khỏe giác mạc và võng mạc.

Các phương pháp điều trị loạn thị hiện nay

Mục tiêu điều trị là khắc phục sự hội tụ ánh sáng lệch để hình ảnh rõ nét trên võng mạc. Tùy mức độ và nhu cầu, bác sĩ có thể đề xuất:

– Kính gọng hoặc kính áp tròng toric: Giải pháp an toàn, phù hợp với hầu hết mọi lứa tuổi. Kính gọng ít rủi ro hơn, trong khi kính áp tròng mang lại tầm nhìn rộng và thẩm mỹ tốt hơn.

– Kính Ortho-K (Orthokeratology): Loại kính cứng đeo ban đêm, tạm thời làm phẳng giác mạc, giúp người bệnh không cần đeo kính ban ngày – hiệu quả với loạn thị dưới 3 độ.

– Phẫu thuật khúc xạ (LASIK, SMILE…): Chỉ áp dụng khi loạn thị ổn định (thường sau 18–21 tuổi) và không kèm bệnh lý giác mạc. Tuy nhiên, không phải ai cũng đủ điều kiện phẫu thuật.

Lưu ý: Với trẻ nhỏ, việc đeo kính đầy đủ và tái khám định kỳ là cực kỳ quan trọng để phòng nhược thị – tình trạng mắt “lười” do não ức chế tín hiệu từ mắt mờ, có thể gây mất thị lực vĩnh viễn nếu không can thiệp kịp thời.

Kết luận của bác sĩ

Loạn thị tuy phổ biến nhưng không nên xem nhẹ. Nhiều bệnh nhân nghĩ “loạn thị nhẹ thì không cần đeo kính”, nhưng chính sự chủ quan này lại khiến mắt làm việc quá sức, dẫn đến tăng độ hoặc biến chứng như mỏi mắt mãn tính, nhức đầu, thậm chí nhược thị ở trẻ.

Nếu bạn nghi ngờ loạn thị đang tăng, đừng chần chừ — hãy đi khám chuyên khoa mắt với đầy đủ đo khúc xạ và soi giác mạc. Chỉ khi có chẩn đoán chính xác, bạn mới có thể kiểm soát hiệu quả và bảo vệ thị lực lâu dài.