Bong rách võng mạc thị lực có trở lại bình thường không?

Chào bạn,

Bong rách võng mạc là một cấp cứu nhãn khoa thực sự – nếu không được xử trí trong vòng 24–72 giờ đầu, nguy cơ mất thị lực vĩnh viễn là rất cao. Tuy nhiên, nếu can thiệp sớm và phần trung tâm võng mạc (hoàng điểm) chưa bị ảnh hưởng, thị lực có thể phục hồi đáng kể, thậm chí gần như bình thường sau vài tháng. Khả năng hồi phục phụ thuộc rất lớn vào thời điểm phát hiện, mức độ tổn thương và phương pháp điều trị.

Bong rách võng mạc là gì?

Võng mạc là lớp mô thần kinh mỏng nằm ở đáy mắt, có nhiệm vụ tiếp nhận ánh sáng và chuyển đổi thành tín hiệu thần kinh gửi lên não. Khi một vết rách nhỏ xuất hiện trên võng mạc, dịch kính – chất lỏng trong suốt lấp đầy nhãn cầu – sẽ tràn qua vết rách, tích tụ phía sau võng mạc và làm lớp này bong ra khỏi lớp mạch máu nuôi dưỡng bên dưới.

Khi võng mạc bị tách rời, nó không còn nhận được oxy và dưỡng chất, dẫn đến suy giảm chức năng thị giác. Nếu không được điều trị kịp thời, quá trình thoái hóa sẽ diễn ra nhanh chóng, gây mất thị lực vĩnh viễn.

Thị lực có thể phục hồi sau bong võng mạc không?

Câu trả lời là: Có thể – nhưng với điều kiện phải can thiệp sớm và đúng cách.

– Nếu hoàng điểm (trung tâm võng mạc, nơi cho hình ảnh rõ nhất) chưa bị bong, khả năng phục hồi thị lực trung tâm rất cao sau phẫu thuật.

– Nếu hoàng điểm đã bị bong trước khi phẫu thuật, thị lực trung tâm thường không thể trở lại mức ban đầu, dù ca phẫu thuật thành công về mặt giải phẫu.

– Thị lực ngoại vi thường hồi phục tốt hơn, đặc biệt khi vùng bong nằm xa trung tâm.

– Thời gian từ lúc bong đến lúc phẫu thuật càng ngắn, tiên lượng càng tốt. Sau 72 giờ, khả năng phục hồi thị lực giảm rõ rệt.

Trong thực tế lâm sàng, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân đến viện trong vòng 12–24 giờ sau khi xuất hiện chớp sáng và ruồi bay – họ được phẫu thuật kịp thời và sau 3–6 tháng, thị lực phục hồi đến 80–90% so với trước khi bệnh.

Các nguyên nhân phổ biến gây bong võng mạc

Có ba cơ chế chính dẫn đến bong võng mạc:

– Bong võng mạc do rách (rhegmatogenous): Thường gặp nhất, xảy ra khi thủy tinh thể co kéo võng mạc tạo vết rách, dịch kính tràn vào gây bong. Hay gặp ở người lớn tuổi, người cận nặng hoặc sau chấn thương.

– Bong võng mạc do co kéo (tractional): Do mô sẹo (thường từ biến chứng tiểu đường) kéo võng mạc ra khỏi vị trí. Không có vết rách, nhưng vẫn nguy hiểm.

– Bong võng mạc thanh dịch (exudative): Dịch tích tụ dưới võng mạc do viêm, u, hoặc thoái hóa điểm vàng – không liên quan đến rách võng mạc.

Ai có nguy cơ cao bị bong võng mạc?

Một số nhóm đối tượng cần đặc biệt cảnh giác:

– Người cận thị nặng (>6 diopt) – do võng mạc mỏng và dễ rách.

– Người trên 40 tuổi, đặc biệt nam giới.

– Có tiền sử gia đình bị bong võng mạc.

– Đã từng phẫu thuật mắt (đặc biệt là mổ đục thủy tinh thể).

– Mắc bệnh võng mạc do tiểu đường, viêm màng bồ đào, hoặc từng chấn thương mắt.

– Trẻ sinh non cũng có nguy cơ, dù hiếm gặp hơn.

Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay

Bong võng mạc không đau, nhưng lại có những triệu chứng cảnh báo rất rõ:

– Ruồi bay đột ngột tăng nhiều (nhiều chấm, sợi đen lơ lửng).

– Chớp sáng ở một hoặc cả hai mắt, đặc biệt khi nhìn nghiêng.

– Màn che hoặc bóng tối xuất hiện từ rìa thị trường, lan dần vào trung tâm.

– Mờ mắt nhanh, không cải thiện khi chớp mắt hay thay đổi ánh sáng.

Nếu bạn gặp bất kỳ dấu hiệu nào trên, hãy đến ngay chuyên khoa mắt trong vòng vài giờ, chứ không phải vài ngày.

Điều trị bong võng mạc: Phẫu thuật là bắt buộc

Không có thuốc uống hay nhỏ mắt nào có thể điều trị bong võng mạc. Phẫu thuật là phương pháp duy nhất để gắn lại võng mạc. Tùy tình trạng, bác sĩ có thể chọn:

– Đai độn củng mạc + lạnh đông: Áp dụng cho bong đơn giản, có vết rách rõ.

– Cắt dịch kính + laser + bơm khí/dầu silicon: Dùng khi bong phức tạp, có co kéo hoặc máu trong dịch kính. Sau mổ, bệnh nhân thường phải nằm úp mặt vài ngày để dầu/khí ép võng mạc dính lại.

Thành công của ca mổ không chỉ ở việc “dán” võng mạc lại, mà còn ở thời điểm can thiệp và sự tuân thủ sau mổ của bệnh nhân.

Lời khuyên từ bác sĩ

Bong võng mạc là một cuộc đua với thời gian. Thị lực có thể phục hồi – nhưng chỉ khi bạn hành động đủ nhanh. Đừng chủ quan với những “ruồi bay” hay “chớp sáng” bất thường. Với những ai có nguy cơ cao (cận nặng, tiểu đường, tiền sử gia đình), nên khám mắt định kỳ 6–12 tháng/lần để tầm soát sớm.

Nếu bạn đang lo lắng về các triệu chứng ở mắt, hãy đến gặp bác sĩ nhãn khoa ngay – vì mỗi giờ trôi qua đều ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng nhìn lại của bạn trong tương lai.