Bệnh mộng mắt là gì? Có nguy hiểm không và điều trị ra sao?

Chào bạn,

Mộng mắt (hay còn gọi là mộng thịt) là một tình trạng lành tính, xảy ra khi lớp kết mạc – màng mỏng bao phủ tròng trắng – phát triển bất thường, lan từ góc trong mắt hướng vào giác mạc. Dù không phải ung thư, nhưng nếu để tiến triển, mộng có thể che phủ đồng tử, gây mờ mắt, loạn thị và thậm chí ảnh hưởng vĩnh viễn đến thị lực. May mắn thay, bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát và điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây mộng mắt

Mộng mắt không xuất hiện “vô cớ”. Trong thực tế lâm sàng, tôi thường gặp bệnh nhân có các yếu tố sau:

– Tiếp xúc kéo dài với tia cực tím (UV): Đây là nguyên nhân hàng đầu. Người làm việc ngoài trời nhiều (nông dân, ngư dân, thợ xây…) có nguy cơ cao hơn rõ rệt.

– Môi trường nhiều bụi, gió, khói: Gây kích ứng mạn tính lên bề mặt nhãn cầu, thúc đẩy sự tăng sinh bất thường của kết mạc.

– Viêm kết mạc mãn tính: Tình trạng viêm lặp đi lặp lại làm tổn thương lớp biểu mô, tạo điều kiện cho mộng phát triển.

– Yếu tố di truyền: Một số gia đình có nhiều người cùng mắc, gợi ý vai trò của gen – dù chưa được chứng minh đầy đủ.

Đáng chú ý, mộng mắt rất phổ biến ở các nước nhiệt đới như Việt Nam, với tỷ lệ mắc dao động từ 5% đến gần 20% dân số, đặc biệt ở người trên 40 tuổi.

Dấu hiệu nhận biết mộng mắt – Khi nào cần đi khám?

Ban đầu, mộng mắt thường không đau, chỉ là một dải mô mỏng, hồng nhạt mọc từ khóe mắt trong. Tuy nhiên, bạn nên cảnh giác nếu xuất hiện các triệu chứng sau:

– Mắt đỏ kéo dài, không do dị vật hay nhiễm trùng.

– Cảm giác cộm, ngứa, khô rát, nhất là khi tiếp xúc với gió hoặc ánh nắng.

– Nhìn mờ dần, đặc biệt khi mộng lan vào vùng trung tâm giác mạc.

– Mộng to lên theo thời gian, lan sâu vào lòng đen (giác mạc).

Nếu mộng đã che phủ một phần đồng tử hoặc gây khó chịu thường xuyên, bạn nên đến chuyên khoa mắt để đánh giá mức độ – vì đây là thời điểm cần can thiệp, không chỉ vì thẩm mỹ mà còn để bảo vệ thị lực.

Cách điều trị mộng mắt: Từ nhỏ thuốc đến phẫu thuật

Tùy theo mức độ, tôi thường tư vấn bệnh nhân theo hai hướng chính:

1. Điều trị nội khoa – Áp dụng khi mộng còn nhỏ, chưa ảnh hưởng thị lực

Mục tiêu là giảm kích ứng và làm chậm tiến triển:

– Nước mắt nhân tạo: Giúp giữ ẩm, giảm cảm giác khô, cộm.

– Thuốc nhỏ mắt chống viêm nhẹ (steroid ngắn hạn): Chỉ dùng theo chỉ định, vì lạm dụng có thể gây tăng nhãn áp hoặc đục thủy tinh thể.

– Tránh dụi mắt, đeo kính râm chống UV khi ra ngoài.

Lưu ý: Không có thuốc nào “làm tan” mộng thịt. Các biện pháp này chỉ hỗ trợ triệu chứng, không loại bỏ tổn thương.

2. Phẫu thuật – Khi mộng đã lan vào giác mạc hoặc gây mờ mắt

Phẫu thuật là lựa chọn duy nhất để loại bỏ triệt để mộng. Hiện nay, kỹ thuật phổ biến và hiệu quả nhất là:

– Cắt bỏ mộng + ghép kết mạc tự thân: Lấy mô lành từ chính mắt bệnh nhân để che phủ vùng bị cắt, giúp giảm tỷ lệ tái phát xuống dưới 10% (so với 30–50% nếu chỉ cắt đơn thuần).

– Kết hợp điều trị hỗ trợ: Như chiếu laser, dùng thuốc chống chuyển hóa (mitomycin C) trong một số trường hợp nguy cơ tái phát cao.

Sau mổ, bệnh nhân cần tái khám định kỳ và tiếp tục bảo vệ mắt khỏi nắng, bụi để ngăn mộng mọc lại.

Lời khuyên từ bác sĩ: Phòng bệnh hơn chữa bệnh

Trong phòng khám, tôi luôn nhấn mạnh với bệnh nhân: mộng mắt có thể phòng ngừa. Dù bạn chưa có dấu hiệu, hãy:

– Đeo kính râm có khả năng chặn 100% tia UV mỗi khi ra nắng – kể cả ngày nhiều mây.

– Đội mũ rộng vành, hạn chế tiếp xúc trực tiếp với gió, cát, khói bụi.

– Rửa mắt nhẹ nhàng bằng nước muối sinh lý sau khi làm việc ngoài trời.

– Không tự ý dùng thuốc nhỏ mắt “mát – đỏ” bán không kê đơn – chúng có thể che giấu triệu chứng và làm tổn thương mắt lâu dài.

Tóm lại, mộng mắt tuy lành tính nhưng không nên xem nhẹ. Nếu bạn thấy có mảng thịt mọc từ khóe mắt vào lòng đen, kèm cảm giác khó chịu hoặc mờ mắt, đừng chần chừ – hãy đến chuyên khoa mắt để được đánh giá kịp thời. Can thiệp sớm không chỉ giúp bạn giữ được thị lực mà còn tránh được những ca phẫu thuật phức tạp hơn về sau.