Bệnh hắc võng mạc trung tâm có nguy hiểm hay không?

Chào bạn,

Bệnh hắc võng mạc trung tâm thanh dịch (Central Serous Chorioretinopathy – CSR) thường không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng có thể ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng thị lực, đặc biệt nếu tái phát nhiều lần hoặc chuyển sang thể mạn tính. Đa số trường hợp tự hồi phục trong vòng vài tuần đến vài tháng, nhưng một số người có thể bị suy giảm thị lực kéo dài hoặc biến dạng hình ảnh vĩnh viễn nếu không được theo dõi và can thiệp đúng lúc.

Nguyên nhân và cơ chế bệnh lý

CSR xảy ra khi dịch thanh thoát ra từ lớp mạch mạc (hắc mạc), tích tụ dưới võng mạc trung tâm – đúng tại vùng hoàng điểm, nơi chịu trách nhiệm cho thị lực chi tiết và sắc nét. Điều này làm bong nhẹ lớp võng mạc, gây rối loạn chức năng tế bào cảm quang.

Mặc dù chưa xác định được nguyên nhân chính xác, nhưng các yếu tố sau được ghi nhận có liên quan rõ rệt:

– Rối loạn nội tiết, đặc biệt là tăng cortisol: do stress kéo dài, dùng corticosteroid (uống, bôi, hít), hoặc hội chứng Cushing.

– Giới tính và độ tuổi: nam giới 30–50 tuổi chiếm đa số các ca bệnh.

– Lối sống: hút thuốc, uống rượu, mất ngủ, làm việc căng thẳng.

– Bệnh lý nền: tăng huyết áp, đái tháo đường, viêm xoang mãn tính.

Trong phòng khám, tôi thường gặp những bệnh nhân là nhân viên văn phòng, làm việc áp lực cao, hay thức khuya – họ đến vì “mắt nhìn như qua lớp kính mờ”, và khi chụp OCT, rõ ràng thấy dịch dưới hoàng điểm.

Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay

Bạn nên đến chuyên khoa mắt nếu xuất hiện các triệu chứng sau:

– Mờ hoặc méo hình ảnh ở trung tâm thị trường (ví dụ: đường thẳng nhìn thành cong).

– Ám điểm cố định: vùng tối không nhìn thấy ở giữa tầm nhìn.

– Nhận biết màu sắc kém, đặc biệt là màu trắng trở nên xỉn hoặc ngả nâu.

– Vật thể trông nhỏ hơn hoặc xa hơn thực tế.

Lưu ý: CSR thường chỉ ảnh hưởng một mắt, nhưng mắt còn lại cũng có nguy cơ cao bị tái phát sau này.

Chẩn đoán và theo dõi bằng công nghệ hiện đại

Hiện nay, việc chẩn đoán CSR không còn dựa vào triệu chứng chủ quan mà dựa vào hình ảnh học chính xác:

– OCT (Optical Coherence Tomography): cho thấy rõ lớp dịch dưới võng mạc, giúp theo dõi tiến triển và đáp ứng điều trị. Đây là công cụ không xâm lấn, nhanh chóng và rất nhạy.

– Chụp mạch huỳnh quang (FA): xác định chính xác vị trí rò rỉ từ mạch máu hắc mạc – “tiêu chuẩn vàng” để quyết định điều trị laser.

Tôi thường khuyên bệnh nhân chụp OCT ngay khi nghi ngờ, vì ngay cả khi thị lực còn tốt, tổn thương dưới võng mạc có thể đã hiện diện.

Điều trị và phòng ngừa tái phát

Với thể cấp tính, nhiều trường hợp không cần can thiệp đặc hiệu – chỉ cần nghỉ ngơi, giảm stress, ngưng corticosteroid (nếu đang dùng), và theo dõi định kỳ.

Tuy nhiên, nếu:

– Dịch tồn tại trên 3–4 tháng,

– Tái phát nhiều lần,

– Hoặc ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt (lái xe, đọc sách, làm việc văn phòng),

… thì cần can thiệp:

– Laser quang đông tiêu điểm: hiệu quả nếu điểm rò nằm cách hoàng điểm >200 µm.

– Laser vi xung (micropulse laser): an toàn hơn, ít để lại sẹo, phù hợp với tổn thương gần trung tâm.

– Thuốc uống (trong một số trường hợp): như eplerenone – có bằng chứng hỗ trợ rút dịch, nhưng cần theo dõi tác dụng phụ.

Quan trọng nhất: kiểm soát yếu tố nguy cơ. Tôi luôn dặn bệnh nhân: “Đừng chỉ lo điều trị mắt – hãy điều trị cả lối sống của bạn.”

Kết luận từ bác sĩ

Hắc võng mạc trung tâm thanh dịch không phải bệnh cấp cứu, nhưng không nên xem nhẹ. Dù đa số tự khỏi, tái phát nhiều lần có thể gây tổn thương vĩnh viễn ở hoàng điểm, dẫn đến suy giảm thị lực trung tâm không hồi phục.

Nếu bạn đang có triệu chứng nghi ngờ, hãy đi khám sớm để được chụp OCT – vì phát hiện sớm, theo dõi sát và điều chỉnh lối sống kịp thời chính là chìa khóa ngăn ngừa biến chứng lâu dài.

Đôi mắt là cửa sổ tâm hồn, nhưng cũng rất nhạy cảm với áp lực từ cuộc sống hiện đại. Hãy lắng nghe chúng – trước khi chúng “im lặng” vì tổn thương.