Viêm phổi có lây không và có chữa khỏi được không?

“Dạo này em ho dữ lắm, sốt cao liên tục, thở còn thấy nặng ngực. Đi khám thì bác sĩ nói em bị viêm phổi. Em lo lắm, vì trong nhà có con nhỏ và ba mẹ già. Không biết bệnh này có lây cho người thân không? Có chữa khỏi hẳn được không, hay sẽ để lại di chứng? Em nghe nói có người bị ‘phổi trắng’ – không biết có liên quan gì không nữa…”

Chuyên viên tư vấn

Đã trả lời: Ngày

Chào bạn,
Viêm phổi có thể lây nếu nguyên nhân do vi khuẩn, virus hoặc nấm – những tác nhân dễ lây qua đường hô hấp. Tuy nhiên, viêm phổi hoàn toàn có thể điều trị khỏi nếu được chẩn đoán sớm và can thiệp đúng cách. Trong một số trường hợp nhẹ, cơ thể có thể tự chống lại nhiễm trùng, nhưng không nên chủ quan vì viêm phổi diễn tiến nhanh và có thể gây biến chứng nghiêm trọng.

Dưới đây, tôi sẽ giải đáp chi tiết từng thắc mắc của bạn – như cách tôi vẫn thường trao đổi với bệnh nhân trong phòng khám.

Viêm phổi có lây không?

Viêm phổi không phải lúc nào cũng lây, mà phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh:

– Do virus (như SARS-CoV-2, cúm, RSV): rất dễ lây qua giọt bắn khi ho, hắt hơi, nói chuyện gần.
– Do vi khuẩn (như Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae): cũng có khả năng lây, dù mức độ thấp hơn virus.
– Do nấm hoặc hít phải chất độc, dịch dạ dày (viêm phổi hít): không lây.
– Viêm phổi không nhiễm trùng (do suy tim, ung thư phổi, phản ứng thuốc): hoàn toàn không lây.

Do đó, không phải cứ “viêm phổi” là lây – cần xác định rõ nguyên nhân.

Viêm phổi có trị được không?

Có, và đa số trường hợp điều trị rất hiệu quả nếu được phát hiện sớm:

– Viêm phổi do vi khuẩn: dùng kháng sinh phù hợp – thường cải thiện trong 48–72 giờ.
– Do virus: chủ yếu điều trị hỗ trợ (hạ sốt, bù nước, thở oxy nếu cần); một số virus có thuốc kháng (như oseltamivir cho cúm).
– Do nấm: dùng thuốc chống nấm đặc hiệu, thường kéo dài vài tuần đến tháng.

Trong thực tế lâm sàng, tôi thấy hơn 90% bệnh nhân viêm phổi cộng đồng hồi phục hoàn toàn nếu tuân thủ điều trị và không có bệnh nền nặng.

Viêm phổi có tự khỏi được không?

Một số trường hợp nhẹ – có thể. Ví dụ: người trẻ, khỏe, bị viêm phổi do virus nhẹ, hệ miễn dịch đủ mạnh để dọn sạch tác nhân gây bệnh trong vài ngày.

Tuy nhiên, tự khỏi không đồng nghĩa với an toàn. Nhiều người chủ quan, để bệnh tiến triển thành viêm phổi nặng, tràn dịch màng phổi, thậm chí suy hô hấp. Tôi từng gặp bệnh nhân nhập viện muộn vì nghĩ “chỉ là cảm cúm” – khi đó phổi đã tổn thương lan tỏa.

Vì vậy, không nên trông chờ vào “tự khỏi” nếu có triệu chứng rõ như sốt >38.5°C, ho có đờm đặc, khó thở, mệt lả.

Trẻ bị viêm phổi có lây không?

Có, và trẻ nhỏ thường là nguồn lây mạnh vì:

– Hệ miễn dịch chưa hoàn thiện → dễ nhiễm virus/vi khuẩn.
– Thói quen đưa tay lên miệng, mũi, chơi gần bạn bè → phát tán mầm bệnh nhanh.
– Một số virus như RSV, adenovirus rất dễ bùng phát thành ổ dịch ở trường học, nhà trẻ.

Nếu con bạn bị viêm phổi do tác nhân lây nhiễm, nên cho nghỉ học, đeo khẩu trang (nếu >2 tuổi), rửa tay thường xuyên và tránh tiếp xúc với trẻ sơ sinh hoặc người già.

Bệnh viêm phổi ở người lớn có lây không?

Tương tự như ở trẻ: chỉ lây nếu do vi sinh vật có khả năng truyền nhiễm. Người lớn mắc viêm phổi do pneumococcus hay virus cúm vẫn có thể lây cho người xung quanh – đặc biệt trong 3–5 ngày đầu khi triệu chứng rầm rộ.

Ngược lại, viêm phổi do hít phải thức ăn, hóa chất, hoặc liên quan đến ung thư thì không lây.

Bị viêm phổi có sao không?

“Có sao” hay không phụ thuộc vào mức độ, nguyên nhân và tình trạng sức khỏe tổng quát:

– Người trẻ, khỏe: thường hồi phục tốt, không để lại di chứng.
– Người có bệnh nền (tim, phổi, tiểu đường, suy giảm miễn dịch): nguy cơ biến chứng cao – như áp-xe phổi, suy hô hấp, nhiễm trùng huyết.
– Viêm phổi nặng: có thể để lại xơ phổi, giảm chức năng hô hấp lâu dài.

Vì vậy, viêm phổi không phải “bệnh vặt” – cần điều trị nghiêm túc và theo dõi sát.

Dấu hiệu viêm phổi nặng ở người lớn

Bạn nên đi cấp cứu ngay nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu sau:

– Khó thở khi nghỉ ngơi, thở nhanh >24 lần/phút.
– Môi, đầu ngón tay tím tái (thiếu oxy).
– Lơ mơ, lú lẫn (đặc biệt ở người già – dấu hiệu thiếu oxy não).
– Sốt cao không hạ sau 48 giờ dùng kháng sinh.
– Huyết áp tụt, mạch nhanh, da lạnh ẩm – cảnh báo nhiễm trùng huyết.

Trong phòng khám, tôi luôn dặn bệnh nhân: “Nếu bạn thấy mệt hơn mỗi ngày thay vì đỡ dần – hãy đi viện ngay.”

Bệnh phổi có lây không?

Cụm từ “bệnh phổi” quá rộng – không phải bệnh phổi nào cũng lây:

– Lao phổi: lây mạnh qua không khí.
– Viêm phổi do vi khuẩn/virus: có thể lây (như đã nói).
– Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), hen suyễn, ung thư phổi, xơ phổi vô căn: hoàn toàn không lây.

Do đó, cần chẩn đoán chính xác loại bệnh phổi mới đánh giá được nguy cơ lây nhiễm.

Bệnh phổi trắng có lây không?

“Phổi trắng” không phải là tên bệnh, mà là mô tả trên phim X-quang hoặc CT – khi nhu mô phổi mờ trắng do:

– Viêm phổi nặng (do virus như SARS-CoV-2, cúm).
– Phù phổi (do suy tim).
– Xuất huyết phổi hoặc xơ phổi giai đoạn cuối.

Vì vậy, “phổi trắng có lây hay không” phụ thuộc vào nguyên nhân:

– Nếu do virus SARS-CoV-2 hoặc cúm: lây.
– Nếu do suy tim hoặc xơ phổi: không lây.

Đừng hoảng khi nghe cụm từ “phổi trắng” – điều quan trọng là xác định nguyên nhân, chứ không phải hình ảnh trên phim.

Viêm phổi có thể lây – nhưng không phải lúc nào cũng lây, và hầu hết trường hợp chữa khỏi hoàn toàn nếu được điều trị kịp thời. Đừng chủ quan với các triệu chứng hô hấp kéo dài, đặc biệt khi có sốt, khó thở hoặc mệt mỏi tăng dần. Với trẻ nhỏ và người lớn tuổi, phòng ngừa bằng vắc xin (cúm, phế cầu) là biện pháp hiệu quả nhất để tránh viêm phổi nặng.

Nếu bạn nghi ngờ mình hoặc người thân bị viêm phổi, hãy đi khám sớm – đừng tự ý dùng kháng sinh hay “uống lá” theo mách bảo. Sức khỏe phổi là nền tảng của sự sống – đừng để đến khi “phổi trắng” mới lo.