Viêm phế quản và viêm phế quản phổi có giống nhau không?

Chào bạn, cảm ơn bạn đã chia sẻ lo lắng rất thực tế này. Viêm phế quản và viêm phế quản phổi là hai tình trạng hoàn toàn khác nhau, dù đều ảnh hưởng đến đường hô hấp và có một số triệu chứng ban đầu giống nhau như ho, sốt nhẹ hay mệt mỏi. Tuy nhiên, viêm phế quản phổi nghiêm trọng hơn, vì nó không chỉ giới hạn ở ống dẫn khí mà còn lan sâu vào các túi khí (phế nang) – nơi trao đổi oxy quan trọng của phổi.

Viêm phế quản và viêm phế quản phổi khác nhau thế nào?

Điểm khác biệt cốt lõi nằm ở vị trí tổn thương và mức độ lan rộng của viêm nhiễm:

– Viêm phế quản: Chỉ xảy ra ở phế quản – những ống dẫn khí lớn từ khí quản đi vào phổi. Thường do virus (như cảm cúm), tiến triển nhẹ và tự khỏi sau 1–2 tuần.

– Viêm phế quản phổi: Là tình trạng viêm đồng thời cả phế quản lẫn phế nang, khiến quá trình trao đổi khí bị gián đoạn. Bệnh có thể do vi khuẩn, virus, nấm hoặc hít phải dị vật, và thường nặng hơn, đặc biệt ở trẻ nhỏ, người già hoặc người suy giảm miễn dịch.

Dấu hiệu nhận biết viêm phế quản phổi

Triệu chứng thường xuất hiện nhanh và tiến triển dồn dập, khác với viêm phế quản thông thường – vốn thường khởi phát từ từ.

Ở trẻ em, bạn cần cảnh giác nếu thấy:

– Sốt cao trên 38,5°C kéo dài

– Thở nhanh, co rút lồng ngực (phần dưới ngực lõm sâu khi hít vào)

– Ho nhiều, đờm đặc, đôi khi nôn sau cơn ho

– Trẻ mệt lả, bỏ bú hoặc chán ăn rõ rệt

Ở người lớn, đặc biệt người cao tuổi, các dấu hiệu nguy hiểm bao gồm:

– Sốt cao kèm ớn lạnh

– Ho có đờm vàng, xanh hoặc lẫn máu

– Đau ngực khi ho hoặc hít sâu

– Khó thở, thở nông, nhịp thở > 20 lần/phút

– Lú lẫn, mất định hướng – đây là dấu hiệu thiếu oxy não, rất nguy hiểm ở người già

Viêm phế quản phổi có nguy hiểm không?

Có, và mức độ nguy hiểm phụ thuộc vào độ tuổi, sức đề kháng và thời điểm can thiệp điều trị. Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều trường hợp nhập viện muộn với biến chứng nặng như:

– Suy hô hấp cấp: Phổi không cung cấp đủ oxy, buộc phải thở máy

– Áp xe phổi: Viêm nhiễm tạo thành ổ mủ trong nhu mô phổi

– Nhiễm trùng huyết: Vi khuẩn xâm nhập máu, gây sốc nhiễm trùng – tỷ lệ tử vong cao nếu không điều trị kịp thời

Nguy cơ này đặc biệt cao ở trẻ dưới 2 tuổi, người trên 65 tuổi, hoặc người mắc bệnh mạn tính như đái tháo đường, COPD, suy tim.

Bệnh có lây không và phòng ngừa thế nào?

Viêm phế quản phổi có thể lây, đặc biệt khi do virus hoặc vi khuẩn gây ra. Đường lây chủ yếu là qua giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện gần.

Để phòng ngừa, bạn nên:

– Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn

– Đeo khẩu trang khi tiếp xúc với người ho, sốt

– Tiêm vắc-xin đầy đủ: cúm hàng năm, vắc-xin phế cầu (PCV13/PPSV23) cho trẻ nhỏ và người già

– Không hút thuốc và tránh khói thuốc – vì làm suy yếu hàng rào bảo vệ phổi

– Giữ ấm, ăn uống đủ chất để tăng cường miễn dịch, nhất là trong mùa lạnh

Điều trị viêm phế quản phổi như thế nào?

Tuyệt đối không tự ý dùng kháng sinh – điều này không chỉ vô ích nếu nguyên nhân là virus, mà còn làm tăng nguy cơ kháng thuốc.

– Nếu do vi khuẩn: Bác sĩ thường kê amoxicillin, amoxicillin-clavulanate hoặc macrolid (như azithromycin) tùy theo độ tuổi và tình trạng.

– Nếu do virus: Chủ yếu hỗ trợ triệu chứng – hạ sốt, bù nước, nghỉ ngơi. Bệnh thường tự khỏi trong 7–10 ngày.

– Nếu do nấm: Hiếm gặp hơn, nhưng cần thuốc chống nấm đặc hiệu và theo dõi sát.

– Trường hợp nặng: Cần nhập viện để thở oxy, truyền dịch, theo dõi SpO₂ và điều trị tích cực.

Viêm phế quản phổi không phải “cảm ho thông thường” – đặc biệt khi có sốt cao, khó thở hoặc mệt lả. Trong nhiều trường hợp tôi gặp, bệnh diễn tiến nhanh chỉ sau 24–48 giờ. Đừng chần chừ đi khám nếu triệu chứng không thuyên giảm sau 2–3 ngày, hoặc nếu bạn thấy trẻ thở khác thường, người già lú lẫn, mệt mỏi bất thường. Chẩn đoán sớm – thường qua khám lâm sàng kết hợp X-quang phổi – sẽ giúp điều trị kịp thời và tránh biến chứng đáng tiếc.