Viêm phế quản cấp là gì và bao lâu thì khỏi?

Chào bạn, cảm ơn bạn đã chia sẻ tình trạng của con. Viêm phế quản cấp là tình trạng viêm nhiễm niêm mạc các phế quản – những ống dẫn khí chính đưa không khí từ khí quản vào phổi. Bệnh thường do virus gây ra (chiếm 80–90% trường hợp), đôi khi do vi khuẩn hoặc kích thích từ khói, bụi, thay đổi thời tiết. Ở trẻ nhỏ, hệ miễn dịch chưa hoàn thiện nên dễ mắc hơn người lớn.

Dưới đây, tôi sẽ lần lượt giải đáp các thắc mắc thường gặp của phụ huynh và người bệnh về viêm phế quản cấp.

Viêm phế quản cấp là gì?

Viêm phế quản cấp là tình trạng viêm cấp tính ở niêm mạc phế quản, thường khởi phát đột ngột sau một đợt cảm lạnh hoặc nhiễm virus đường hô hấp trên. Triệu chứng điển hình bao gồm:

– Ho (ban đầu khô, sau có đờm)
– Sốt nhẹ hoặc không sốt
– Mệt mỏi, khó thở nhẹ (ở trẻ nhỏ có thể thấy thở khò khè hoặc nhanh)
– Đau rát họng, sổ mũi đi kèm

Bệnh thường tự giới hạn, nghĩa là cơ thể có thể tự hồi phục mà không cần can thiệp đặc hiệu nếu không có biến chứng.

Viêm phế quản cấp bao lâu thì khỏi?

Ở người lớn khỏe mạnh, viêm phế quản cấp thường kéo dài từ 7 đến 10 ngày, dù ho có thể kéo dài đến 2–3 tuần do niêm mạc phế quản cần thời gian phục hồi hoàn toàn.

Ở trẻ em, thời gian hồi phục tương tự, nhưng nếu trẻ dưới 2 tuổi, có tiền sử hen suyễn hoặc sinh non, thời gian có thể lâu hơn và cần theo dõi sát.

Nếu sau 2 tuần ho vẫn không giảm, hoặc xuất hiện sốt cao, khó thở, tím tái – bạn cần đưa trẻ đi khám ngay.

Viêm phế quản cấp có nguy hiểm không?

Với đa số người bệnh, viêm phế quản cấp không nguy hiểm và tự khỏi. Tuy nhiên, ở một số nhóm nguy cơ cao – như trẻ nhỏ dưới 1 tuổi, người già, người có bệnh mạn tính (hen, COPD, suy tim, suy giảm miễn dịch) – bệnh có thể tiến triển thành viêm phổi, co thắt phế quản, hoặc suy hô hấp nếu không được theo dõi đúng cách.

Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều trường hợp trẻ ho kéo dài do cha mẹ tự ý dùng kháng sinh hoặc thuốc ức chế ho quá sớm, khiến đờm ứ đọng và viêm lan sâu hơn.

Viêm phế quản cấp có chữa được không?

Có, và hầu hết trường hợp không cần dùng thuốc đặc trị. Vì đa số do virus, nên kháng sinh không có tác dụng và không nên dùng bừa bãi.

Điều trị chủ yếu là hỗ trợ: giảm ho, long đờm, hạ sốt (nếu cần), giữ ấm, bù đủ nước và nghỉ ngơi. Chỉ khi nghi ngờ bội nhiễm vi khuẩn (sốt cao kéo dài, đờm vàng/xanh đặc, xét nghiệm máu bất thường), bác sĩ mới cân nhắc dùng kháng sinh.

Viêm phế quản cấp là nặng hay nhẹ?

Phần lớn là thể nhẹ, tự khỏi trong vòng 1–2 tuần. Tuy nhiên, mức độ “nặng” hay “nhẹ” còn phụ thuộc vào:

– Tuổi và sức đề kháng của người bệnh
– Có bệnh nền hay không
– Mức độ ho, sốt, khó thở
– Đáp ứng với chăm sóc tại nhà

Nếu trẻ ăn uống tốt, vẫn chơi đùa, không sốt cao và thở đều – đó là dấu hiệu bệnh nhẹ. Ngược lại, nếu trẻ bỏ ăn, mệt lả, thở nhanh (>40 lần/phút ở trẻ 1–5 tuổi), bạn cần đi khám ngay.

Viêm phế quản cấp kiêng ăn gì?

Không có danh sách “kiêng tuyệt đối”, nhưng bạn nên hạn chế những thực phẩm có thể làm tăng đờm hoặc kích ứng đường thở:

– Đồ lạnh, kem, nước đá (gây co thắt phế quản)
– Thực phẩm nhiều dầu mỡ, chiên xào (làm tăng chất nhầy)
– Đồ ngọt, nước có gas (ức chế miễn dịch, tăng viêm)
– Hải sản tanh (ở một số trẻ có cơ địa dị ứng, có thể làm ho nặng hơn)

Lưu ý: “Kiêng” không có nghĩa là nhịn ăn – trẻ cần đủ dinh dưỡng để chống lại virus.

Viêm phế quản cấp ở trẻ em có gì đặc biệt?

Ở trẻ nhỏ, đặc biệt dưới 2 tuổi, phế quản hẹp hơn người lớn nên dễ bị tắc nghẽn do đờm và co thắt. Một số trẻ có thể bị viêm phế quản co thắt – biểu hiện ho rũ rượi, khò khè, thở rít – dễ nhầm với hen suyễn.

Ngoài ra, trẻ chưa biết khạc đờm nên đờm ứ lại, làm ho kéo dài. Cha mẹ nên:

– Vỗ rung long đờm đúng cách
– Cho uống nhiều nước ấm
– Giữ phòng thông thoáng, tránh khói thuốc
– Không tự ý dùng si-rô ho ức chế trung tâm ho (có thể gây ứ đờm nguy hiểm)

Trị viêm phế quản tại nhà như thế nào?

Bạn hoàn toàn có thể chăm sóc tại nhà nếu bệnh nhẹ:

– Bù đủ nước: nước ấm, súp, cháo loãng giúp làm loãng đờm
– Giữ ấm ngực và cổ, tránh gió lùa
– Chườm ấm lưng hoặc xoa dầu khuynh diệp (tránh vùng mũi trẻ nhỏ)
– Dùng nước muối sinh lý nhỏ mũi nếu kèm sổ mũi
– Nâng đầu khi ngủ để giảm ho về đêm
– Theo dõi sát: đo nhiệt độ, đếm nhịp thở, quan sát tinh thần trẻ

Không tự ý dùng kháng sinh, thuốc ho có codein, hoặc các bài thuốc dân gian chưa được kiểm chứng.

Viêm phế quản cấp nên ăn gì?

Chế độ ăn nên dễ tiêu, giàu dinh dưỡng và hỗ trợ miễn dịch:

– Cháo gà, súp rau củ: cung cấp năng lượng, dễ nuốt
– Trái cây giàu vitamin C: cam, quýt, ổi (nếu trẻ không nôn ói)
– Mật ong (chỉ dùng cho trẻ >1 tuổi): giảm ho hiệu quả, an toàn hơn nhiều loại si-rô
– Sữa ấm, sữa chua: bổ sung probiotic, hỗ trợ miễn dịch
– Nước dừa, nước rau má, nước gừng ấm: thanh nhiệt, giảm viêm nhẹ

Viêm phế quản cấp thường là bệnh lành tính, tự khỏi trong 1–2 tuần nếu được chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, ở trẻ nhỏ và người có bệnh nền, bệnh có thể diễn biến phức tạp nếu chủ quan. Quan trọng nhất là không lạm dụng kháng sinh, không ức chế ho khi có đờm, và theo dõi sát các dấu hiệu cảnh báo. Nếu ho kéo dài quá 2 tuần, kèm sốt, khó thở hoặc mệt mỏi – bạn nên đưa trẻ đi khám để loại trừ các bệnh lý nghiêm trọng hơn như viêm phổi hoặc hen suyễn.