Thời tiết chuyển mùa, làm sao phòng bệnh hô hấp và xương khớp hiệu quả?
Chào bạn! Tôi hiểu rõ nỗi lo của bạn – thời tiết giao mùa, đặc biệt khi mưa lạnh và độ ẩm cao, chính là “thủ phạm” khiến hàng loạt vấn đề sức khỏe bùng phát, từ cảm cúm, viêm họng đến các cơn đau xương khớp dai dẳng. May mắn thay, nếu nắm được nguyên nhân và áp dụng đúng biện pháp, bạn hoàn toàn có thể giảm thiểu rủi ro này. Dưới đây là những lời khuyên lâm sàng tôi thường chia sẻ với bệnh nhân trong phòng khám.
Nguyên nhân khiến bệnh hô hấp và xương khớp dễ tái phát khi giao mùa
Thời tiết lạnh và ẩm không chỉ tạo điều kiện cho virus, vi khuẩn sinh sôi mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến hệ miễn dịch và tuần hoàn cơ thể:
– Với đường hô hấp: Không khí lạnh làm co mạch máu vùng mũi họng, giảm tiết dịch nhầy bảo vệ – lớp “lá chắn” tự nhiên chống lại mầm bệnh. Đồng thời, môi trường kín, ít thông gió (do ngại ra ngoài hoặc dùng máy sưởi) giúp virus lây lan nhanh qua giọt bắn.
– Với hệ cơ – xương – khớp: Khi nhiệt độ giảm, mạch máu ngoại vi co lại để giữ nhiệt, dẫn đến lưu lượng máu đến cơ, dây chằng và khớp suy giảm. Các mô trở nên kém linh hoạt, dễ co cứng và đau. Đặc biệt, ở người đã có tổn thương khớp (như thoái hóa, viêm khớp dạng thấp), sự thay đổi áp suất không khí còn làm tăng áp lực trong mô quanh khớp, khiến cơn đau trở nên rõ rệt hơn.
Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay
Không phải mọi cơn ho hay đau nhức đều nguy hiểm, nhưng bạn đừng chủ quan nếu xuất hiện các dấu hiệu sau:
– Về hô hấp: Ho kéo dài trên 10 ngày, ho có đờm vàng/xanh hoặc lẫn máu, sốt cao, khó thở, mệt mỏi kéo dài.
– Về xương khớp: Đau tăng dần dù đã nghỉ ngơi, khớp sưng – nóng – đỏ, cứng khớp buổi sáng >30 phút, tê yếu chi hoặc đau lan dọc cột sống, vai, hông.
– Toàn thân: Sụt cân không rõ nguyên nhân, sốt nhẹ kéo dài, mất ngủ do đau về đêm.
Trong thực tế lâm sàng, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân trì hoãn khám vì nghĩ “chỉ là cảm lạnh” hay “tuổi già nên đau khớp”, đến khi nhập viện thì đã có biến chứng như viêm phổi nặng hoặc tổn thương khớp không hồi phục.
Cách phòng bệnh hô hấp hiệu quả trong mùa lạnh
Để bảo vệ hệ hô hấp, bạn cần kết hợp cả yếu tố môi trường và lối sống:
– Giữ ấm vùng mũi – họng – ngực: Đây là “cửa ngõ” đầu tiên của đường thở. Khi ra ngoài, nên đeo khẩu trang dày, quàng khăn mỏng.
– Duy trì không gian sống khô thoáng: Tránh ẩm mốc bằng cách mở cửa đón nắng, dùng máy hút ẩm nếu cần. Khi bật điều hòa, đặt ở 25–27°C và kết hợp máy tạo ẩm để tránh khô niêm mạc.
– Tăng cường miễn dịch: Uống đủ nước (1.5–2 lít/ngày), ăn nhiều rau củ giàu vitamin C (cam, ổi, ớt chuông), ngủ đủ giấc và tập thể dục nhẹ nhàng.
– Tiêm phòng định kỳ: Vaccine cúm và phế cầu nên tiêm hàng năm, đặc biệt với người trên 50 tuổi, trẻ nhỏ hoặc người có bệnh nền.
Bí quyết chăm sóc xương khớp khi thời tiết lạnh ẩm
Nhiều người nghĩ “đau khớp là chuyện bình thường khi trời lạnh”, nhưng thực tế, bạn hoàn toàn có thể kiểm soát tốt nếu chủ động:
– Giữ ấm toàn thân, đặc biệt cổ, vai, lưng, đầu gối và bàn chân – những vùng dễ bị “lạnh từ trong ra”.
– Vận động đều đặn: Ngồi lâu một chỗ khiến khớp cứng và cơ yếu. Hãy đứng dậy đi lại mỗi 30–45 phút, tập các động tác co duỗi nhẹ hoặc yoga buổi sáng.
– Không lạm dụng cao dán/gel giảm đau: Chúng chỉ hỗ trợ tạm thời. Nếu dùng quá 3–5 ngày mà không đỡ, cần đi khám để loại trừ tổn thương thực thể.
– Chế độ dinh dưỡng hỗ trợ khớp: Tăng cường thực phẩm giàu omega-3 (cá hồi, hạt chia), canxi (sữa, rau lá xanh đậm), vitamin D (ánh nắng nhẹ buổi sáng) và hạn chế đồ ăn nhiều đường, dầu mỡ – vốn thúc đẩy viêm.
Thời tiết giao mùa không phải “kẻ thù” nếu bạn hiểu và tôn trọng cơ thể mình. Các triệu chứng hô hấp hay đau nhức xương khớp thường là tín hiệu cảnh báo sớm – đừng đợi đến khi bệnh nặng mới hành động. Với những ai đã có bệnh mạn tính (hen, COPD, thoái hóa khớp…), việc tái khám định kỳ và tuân thủ điều trị là chìa khóa ngăn ngừa đợt cấp.
Hãy nhớ: Phòng bệnh luôn hiệu quả và ít tốn kém hơn chữa bệnh. Nếu bạn thấy cơ thể “kêu cứu” liên tục trong mùa này, đừng ngần ngại tìm đến chuyên gia – vì sức khỏe không chờ đợi ai.
