Nhiễm khuẩn đường hô hấp trên là gì và bao lâu thì khỏi?
Chào bạn,
Nhiễm khuẩn đường hô hấp trên là tình trạng viêm nhiễm do vi khuẩn hoặc virus tấn công vào các cơ quan như mũi, họng, xoang, thanh quản – những phần đầu tiên của hệ hô hấp. Đây là bệnh rất phổ biến, đặc biệt ở trẻ nhỏ và người có sức đề kháng yếu. Trong đa số trường hợp, nguyên nhân là virus (chiếm 80–90%), nên bệnh thường tự khỏi trong vòng 5–7 ngày mà không cần dùng kháng sinh.
Nguyên nhân gây nhiễm khuẩn đường hô hấp trên
– Virus: Rhinovirus, coronavirus, adenovirus, virus cúm (influenza), RSV… là thủ phạm phổ biến nhất.
– Vi khuẩn: Ít gặp hơn, nhưng có thể xảy ra thứ phát sau nhiễm virus, điển hình là Streptococcus pyogenes (gây viêm họng liên cầu) hoặc Haemophilus influenzae.
– Yếu tố thuận lợi: Thay đổi thời tiết đột ngột, môi trường ô nhiễm, tiếp xúc gần với người bệnh, hút thuốc thụ động, hoặc suy giảm miễn dịch.
– Tái phát nhiều lần: Thường do hệ miễn dịch chưa hoàn thiện (ở trẻ) hoặc thói quen sinh hoạt kém (ngủ ít, ăn uống thiếu chất, căng thẳng kéo dài).
Triệu chứng thường gặp
– Sổ mũi, nghẹt mũi, hắt hơi
– Đau họng, rát họng, nuốt vướng
– Ho khan hoặc có đờm
– Sốt nhẹ đến trung bình (38–39°C), mệt mỏi
– Đau đầu, ù tai, chảy nước mắt
– Ở trẻ nhỏ: quấy khóc, bỏ ăn, khó ngủ, đôi khi nôn trớ do dịch mũi chảy xuống họng
Lưu ý: Nếu xuất hiện sốt cao liên tục > 3 ngày, khó thở, phát ban, sưng hạch cổ to, hoặc triệu chứng kéo dài > 10 ngày, bạn nên đưa người bệnh đi khám ngay.
Bao lâu thì khỏi?
– Với nhiễm virus: Thường tự thuyên giảm trong 5–7 ngày, tối đa 10 ngày.
– Với nhiễm vi khuẩn: Có thể kéo dài hơn, đặc biệt nếu không được điều trị đúng – thường 7–14 ngày, thậm chí lâu hơn nếu biến chứng (viêm xoang, viêm tai giữa…).
– Trẻ nhỏ, người già hoặc người có bệnh nền (hen, COPD, tiểu đường…) có thể hồi phục chậm hơn và dễ tái phát.
Cách chăm sóc và điều trị hiệu quả
Tôi thường khuyên bệnh nhân: “Điều trị triệu chứng đúng cách quan trọng hơn việc tìm ‘thuốc nhanh’.” Cụ thể:
– Nghỉ ngơi đầy đủ: Giúp cơ thể dồn năng lượng chống lại tác nhân gây bệnh.
– Bù đủ nước: Uống nước ấm, nước trái cây, súp… để làm loãng dịch tiết và tránh mất nước khi sốt.
– Súc họng bằng nước muối sinh lý 0,9%: Giảm viêm họng, rửa trôi vi khuẩn/virus.
– Nhỏ mũi hoặc xịt mũi nước muối: Làm sạch niêm mạc mũi, giảm nghẹt – đặc biệt hữu ích cho trẻ nhỏ.
– Chườm ấm vùng xoang hoặc cổ họng: Giảm cảm giác đau nhức, khó chịu.
– Duy trì độ ẩm không khí: Dùng máy tạo ẩm nếu thời tiết khô hanh.
Khi nào cần dùng thuốc? Uống thuốc gì?
Không tự ý dùng kháng sinh – vì đa số trường hợp do virus, kháng sinh không có tác dụng và còn làm tăng nguy cơ kháng thuốc.
Tuy nhiên, bạn có thể dùng một số thuốc hỗ trợ theo triệu chứng, dưới sự hướng dẫn của bác sĩ hoặc dược sĩ:
– Hạ sốt, giảm đau: Paracetamol (acetaminophen) – liều phù hợp theo cân nặng (đặc biệt ở trẻ).
– Giảm ho: Chỉ dùng khi ho khan ảnh hưởng giấc ngủ; tránh dùng thuốc ức chế ho nếu có đờm.
– Thuốc nhỏ mũi co mạch (như oxymetazoline): Dùng tối đa 3–5 ngày để tránh phản ứng dội (nghẹt mũi trở lại nặng hơn).
– Kháng sinh: Chỉ khi có bằng chứng nhiễm khuẩn (ví dụ: viêm họng do liên cầu, viêm xoang mủ, viêm tai giữa cấp) – bác sĩ sẽ chỉ định dựa trên khám lâm sàng và đôi khi xét nghiệm.
Nhiễm khuẩn đường hô hấp trên tuy thường lành tính, nhưng không nên xem nhẹ, nhất là ở trẻ nhỏ, người già hoặc người có bệnh mạn tính. Việc chăm sóc đúng cách tại nhà giúp rút ngắn thời gian bệnh và ngăn ngừa biến chứng. Tuy nhiên, nếu triệu chứng kéo dài, nặng lên hoặc tái đi tái lại, bạn nên đi khám để loại trừ các bệnh lý tiềm ẩn như viêm xoang mạn, trào ngược họng thanh quản, hay suy giảm miễn dịch.
Hãy nhớ: “Chữa bệnh không phải là dập tắt triệu chứng bằng mọi giá, mà là hỗ trợ cơ thể tự hồi phục một cách an toàn.”
