Khó thở là dấu hiệu của bệnh gì? Có nguy hiểm không?

Chào bạn, tôi hiểu cảm giác lo lắng khi cơ thể bỗng dưng “không đủ hơi” – dù chỉ là việc đơn giản như đi bộ hay nói chuyện. Khó thở không phải là một căn bệnh, mà là triệu chứng cảnh báo rằng một hệ cơ quan trong cơ thể bạn – thường là hô hấp hoặc tim mạch – đang gặp vấn đề. Trong nhiều trường hợp, đây có thể là dấu hiệu của tình trạng cấp cứu, nhưng cũng có khi chỉ xuất phát từ nguyên nhân lành tính như lo âu hoặc ít vận động.

Những nguyên nhân phổ biến gây khó thở

Khó thở có thể bắt nguồn từ rất nhiều nguyên nhân, và việc xác định đúng “thủ phạm” là chìa khóa để điều trị hiệu quả. Dưới đây là các nhóm nguyên nhân thường gặp nhất:

– Bệnh lý hô hấp:

Hen suyễn (co thắt phế quản gây khó thở từng cơn, thường kèm khò khè), viêm phổi (khó thở kèm sốt, ho có đờm), COPD (gặp ở người hút thuốc lâu năm, khó thở khi gắng sức), lao phổi, ung thư phổi, tràn khí màng phổi (khó thở đột ngột, đau ngực dữ dội), hoặc viêm phế quản mạn tính.

– Bệnh lý tim mạch:

Suy tim (tim bơm máu kém, gây ứ dịch ở phổi → khó thở khi nằm, phải ngồi dậy mới dễ chịu), thiếu máu cơ tim hoặc nhồi máu cơ tim (khó thở kèm đau ngực, vã mồ hôi), rối loạn nhịp tim (tim đập quá nhanh hoặc quá chậm làm giảm cung lượng tim).

– Các nguyên nhân khác:

Thiếu máu nặng (máu không mang đủ oxy đến mô), rối loạn lo âu hoặc cơn hoảng sợ (khó thở kèm cảm giác nghẹt thở, tê bì tay chân, nhưng không có tổn thương thực thể), béo phì (tăng áp lực lên cơ hoành), trào ngược dạ dày (axit kích thích dây thần kinh phế vị gây cảm giác nghẹn, khó thở), hoặc tác dụng phụ của một số thuốc như chẹn beta, statin.

Khi nào cần đi khám ngay?

Bạn nên đến cơ sở y tế khẩn cấp nếu khó thở xuất hiện đột ngột, kèm theo bất kỳ dấu hiệu nào sau:

– Đau ngực dữ dội, lan lên cổ, hàm hoặc cánh tay

– Môi, đầu ngón tay tím tái

– Lơ mơ, lú lẫn hoặc ngất xỉu

– Nhịp tim rất nhanh, không đều

– Khó thở ngay cả khi đang nghỉ ngơi

Nếu khó thở xuất hiện từ từ, tái đi tái lại, hoặc ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày (ví dụ: không leo được một tầng cầu thang, phải ngừng nói giữa chừng để thở), bạn nên đi khám chuyên khoa hô hấp hoặc tim mạch trong vòng 1–2 tuần. Đừng chủ quan, vì nhiều bệnh như suy tim hay COPD chỉ được chẩn đoán chính xác qua thăm khám lâm sàng kết hợp với X-quang, điện tim, siêu âm tim hoặc đo chức năng hô hấp.

Làm gì để giảm khó thở và phòng ngừa?

– Không hút thuốc và tránh khói bụi, ô nhiễm – đây là yếu tố nguy cơ hàng đầu cho bệnh phổi.

– Duy trì cân nặng hợp lý: mỗi kg thừa đều làm tăng gánh nặng cho tim và phổi.

– Tập thể dục đều đặn ở mức độ phù hợp (đi bộ nhanh 20–30 phút/ngày) giúp cải thiện dung tích phổi và sức bền tim mạch.

– Kiểm soát stress: nếu bạn từng được chẩn đoán rối loạn lo âu, hãy thực hành thở chậm, sâu hoặc thiền định – đôi khi chỉ cần vài phút hít thở đúng cách cũng làm dịu cơn khó thở do tâm lý.

– Không tự ý dùng thuốc giãn phế quản hay thuốc an thần khi chưa có chẩn đoán rõ ràng – điều này có thể che lấp triệu chứng và làm chậm việc phát hiện bệnh nặng.

Khó thở là một “tiếng kêu cứu” tinh tế từ cơ thể. Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân chủ quan cho rằng “chỉ là mệt”, đến khi suy tim giai đoạn muộn mới đi khám. Ngược lại, cũng có người lo lắng quá mức vì cơn khó thở do lo âu, dẫn đến stress kéo dài. Vì vậy, hãy lắng nghe cơ thể, ghi nhận thời điểm, hoàn cảnh và tính chất của cơn khó thở, rồi chia sẻ chi tiết với bác sĩ – đó là cách nhanh nhất để tìm ra nguyên nhân và điều trị đúng hướng.