Bạch hầu là gì và nguy hiểm thế nào?
Chào bạn, tôi hiểu nỗi lo lắng của bạn hoàn toàn chính đáng. Bạch hầu là một bệnh nhiễm trùng cấp tính do vi khuẩn Corynebacterium diphtheriae gây ra, và đúng như bạn nghe, nó rất nguy hiểm nếu không được chẩn đoán và điều trị sớm. Không chỉ gây tổn thương tại chỗ ở họng, mũi hay thanh quản, vi khuẩn này còn tiết ra ngoại độc tố mạnh, có thể lan vào máu và làm tổn thương tim, thận, thần kinh — thậm chí dẫn đến tử vong.
Dưới đây là những điều bạn cần biết để nhận diện và ứng phó kịp thời với bệnh bạch hầu:
Nguyên nhân và đặc điểm lâm sàng của bạch hầu
– Tác nhân gây bệnh là vi khuẩn Corynebacterium diphtheriae, thường xâm nhập qua đường hô hấp. – Dấu hiệu điển hình nhất là lớp màng giả dai, màu trắng ngà hoặc xám, bám chặt vào amidan, thành họng, thanh quản hoặc niêm mạc mũi. Lớp màng này không dễ bong và nếu cố gỡ có thể gây chảy máu. – Ngoài ra, người bệnh thường có sốt nhẹ (38–38,5°C), đau họng, mệt mỏi, khàn tiếng, sưng hạch cổ (“cổ bò”) do viêm hạch phản ứng. – Trong thể nặng, bệnh nhân có thể tím tái, khó thở, thở rít (do màng giả gây tắc đường thở), thậm chí hôn mê nếu độc tố ảnh hưởng đến hệ thần kinh.
Vì sao bạch hầu lại nguy hiểm đến tính mạng?
Bạch hầu không chỉ là nhiễm trùng thông thường – nó là bệnh vừa nhiễm trùng, vừa nhiễm độc: – Ngoại độc tố do vi khuẩn tiết ra có khả năng gây tổn thương cơ tim, dẫn đến suy tim cấp hoặc rối loạn nhịp tim – đây là nguyên nhân tử vong phổ biến nhất. – Độc tố cũng ảnh hưởng đến thận (gây suy thận cấp) và hệ thần kinh (gây liệt mềm, đặc biệt là liệt cơ hầu họng, cơ hoành). – Riêng tại đường thở, màng giả dày lên có thể gây tắc nghẽn hoàn toàn, khiến bệnh nhân ngạt thở nếu không được can thiệp kịp thời (như mở khí quản).
Trong thực tế lâm sàng, tôi từng gặp những ca nhập viện muộn với suy hô hấp nặng hoặc biến chứng tim – dù trước đó chỉ khởi phát bằng đau họng nhẹ. Đó là lý do vì sao phát hiện sớm và điều trị tích cực là yếu tố sống còn.
Đường lây truyền và nhóm nguy cơ
– Bệnh lây chủ yếu qua giọt bắn khi người bệnh ho, hắt hơi, nói chuyện gần. – Cũng có thể lây gián tiếp qua vật dụng dính dịch tiết như khăn mặt, đồ chơi, cốc chén. – Trẻ em chưa tiêm vắc xin đầy đủ là nhóm nguy cơ cao nhất. Tuy nhiên, người lớn mất miễn dịch theo thời gian (nếu không tiêm nhắc lại) cũng có thể mắc bệnh.
Cách xử trí và phòng ngừa hiệu quả
– Nếu nghi ngờ bạch hầu, cần cách ly ngay và đưa đến cơ sở y tế có khả năng chẩn đoán và điều trị chuyên sâu. – Điều trị bao gồm: huyết thanh kháng độc tố bạch hầu (DAT) – càng sớm càng tốt, kết hợp kháng sinh (thường là penicillin hoặc erythromycin) để tiêu diệt vi khuẩn. – Không tự ý dùng thuốc giảm đau hay kháng sinh tại nhà – điều này có thể làm chậm chẩn đoán và tăng nguy cơ biến chứng. – Phòng bệnh tốt nhất là tiêm vắc xin đầy đủ: Vắc xin bạch hầu có trong chương trình tiêm chủng mở rộng (kết hợp trong mũi 5 trong 1 hoặc 6 trong 1 cho trẻ nhỏ, và vắc xin nhắc lại cho người lớn như Td hoặc Tdap).
Bạch hầu là bệnh có thể phòng ngừa hoàn toàn bằng vắc xin, nhưng rất nguy hiểm nếu bỏ sót. Nếu bạn thấy con (hoặc chính bạn) có lớp màng trắng ở họng kèm sốt nhẹ và mệt mỏi – đừng chần chừ, hãy đi khám ngay. Trong nhiều trường hợp, chỉ vài giờ chậm trễ cũng có thể thay đổi tiên lượng. Hãy chủ động tiêm phòng đầy đủ cho cả gia đình – đó là lá chắn an toàn nhất trước một căn bệnh tưởng đã “lùi xa” nhưng vẫn có thể quay lại bất cứ lúc nào.
