Uống thuốc gì để tăng hồng cầu trong máu?
Chào bạn, tôi hiểu nỗi lo của bạn — tình trạng thiếu hồng cầu (hay còn gọi là thiếu máu) rất phổ biến, đặc biệt ở phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, người ăn chay trường, hoặc người mắc bệnh mạn tính. Tuy nhiên, việc uống thuốc gì để tăng hồng cầu trong máu không thể áp dụng “một đơn cho tất cả”. Mỗi nguyên nhân thiếu máu sẽ cần một phác đồ điều trị riêng, và quan trọng nhất là: không được tự ý dùng thuốc.
Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ từng nhóm thuốc thường được chỉ định, khi nào cần dùng, và những lưu ý quan trọng bạn cần nắm.
Nguyên nhân chính gây thiếu hồng cầu – vì sao bạn cần xác định rõ trước khi dùng thuốc?
Thiếu hồng cầu không phải lúc nào cũng do “thiếu sắt”. Trong thực tế lâm sàng, tôi gặp rất nhiều bệnh nhân tự uống sắt hàng tháng trời mà không cải thiện, vì nguyên nhân thật sự lại là thiếu vitamin B12, rối loạn tủy xương, hay thậm chí là suy thận mạn. Cụ thể:
– Thiếu sắt: Nguyên nhân phổ biến nhất, thường do mất máu kinh nguyệt nhiều, chế độ ăn nghèo sắt, hoặc rối loạn hấp thu.
– Thiếu vitamin B12 hoặc acid folic (vitamin B9): Gây thiếu máu hồng cầu to – hồng cầu to bất thường nhưng không đủ chức năng.
– Bệnh lý thận mạn tính: Thận không sản xuất đủ erythropoietin – hormone kích thích tủy xương tạo hồng cầu.
– Rối loạn tủy xương, viêm mạn tính, hoặc bệnh di truyền như thalassemia cũng có thể ảnh hưởng đến quá trình tạo hồng cầu.
Vì vậy, xét nghiệm máu đầy đủ (gồm công thức máu, ferritin, vitamin B12, acid folic, creatinine…) là bước bắt buộc trước khi quyết định dùng thuốc.
Các loại thuốc thường được bác sĩ chỉ định để tăng hồng cầu
Dựa trên nguyên nhân, bác sĩ sẽ lựa chọn một hoặc kết hợp các nhóm thuốc sau:
– Thuốc bổ sung sắt: Dạng uống phổ biến gồm sắt sulfat, sắt gluconat, hoặc sắt bisglycinat (ít gây táo bón hơn). Sắt giúp tổng hợp hemoglobin – thành phần chính trong hồng cầu vận chuyển oxy.
– Vitamin B12: Dùng dạng tiêm nếu có rối loạn hấp thu (như ở bệnh Crohn, cắt dạ dày), hoặc viên uống nếu thiếu nhẹ. Thiếu B12 kéo dài có thể gây tổn thương thần kinh vĩnh viễn.
– Acid folic (vitamin B9): Thường phối hợp với B12, đặc biệt ở phụ nữ mang thai hoặc người ăn uống kém.
– Erythropoietin (EPO): Là hormone tiêm, chỉ dùng trong trường hợp thiếu máu do suy thận, ung thư đang hóa trị, hoặc sau phẫu thuật lớn – tuyệt đối không dùng ngoài chỉ định y khoa vì có nguy cơ tăng huyết áp, huyết khối.
Lưu ý quan trọng khi dùng thuốc tăng hồng cầu
Nhiều người nghĩ “uống thêm sắt, thêm vitamin thì tốt”, nhưng thực tế không đơn giản như vậy:
– Không tự ý bổ sung: Uống sắt khi không thiếu có thể gây tích tụ sắt, tổn thương gan, tim. Thiếu máu do bệnh mạn tính (ví dụ lupus, viêm khớp dạng thấp) lại không đáp ứng với sắt, thậm chí làm nặng thêm tình trạng viêm.
– Kết hợp vitamin C: Uống sắt cùng nước cam hoặc viên C giúp tăng hấp thu sắt từ ruột – nhưng tránh uống cùng trà, cà phê, sữa vì chúng cản trở hấp thu.
– Theo dõi tác dụng phụ: Sắt gây táo bón, buồn nausea; vitamin B12 liều cao có thể gây mẩn ngứa; EPO có thể làm tăng huyết áp.
– Kiểm tra tương tác thuốc: Acid folic có thể làm giảm hiệu quả của một số thuốc chống động kinh; sắt cản trở hấp thu kháng sinh nhóm tetracyclin.
Bên cạnh thuốc – đừng quên yếu tố hỗ trợ tự nhiên
Dù dùng thuốc, bạn vẫn cần:
– Ăn uống đủ chất: Thịt đỏ, gan, đậu, rau lá xanh đậm (cho sắt và folate); trứng, cá, sữa (cho B12).
– Hạn chế rượu bia: Rượu làm giảm hấp thu folate và B12.
– Điều trị nguyên nhân gốc: Nếu thiếu máu do rong kinh, cần khám phụ khoa; nếu do viêm dạ dày teo, cần nội soi và điều trị H. pylori.
“Uống thuốc gì để tăng hồng cầu trong máu” phụ thuộc hoàn toàn vào nguyên nhân cụ thể – chứ không phải cứ thiếu máu là uống sắt. Trong phòng khám, tôi từng gặp bệnh nhân suýt bỏ lỡ chẩn đoán ung thư đại tràng vì chỉ tập trung… uống sắt mà không tìm nguyên nhân mất máu ẩn. Vì vậy, hãy đi khám, làm xét nghiệm đầy đủ, và chỉ dùng thuốc theo đơn. Sức khỏe của bạn xứng đáng được điều trị đúng – không phải đoán mò.”
Nếu bạn đang có triệu chứng mệt mỏi, da niêm mạc nhợt, tim đập nhanh – đừng chần chừ. Hãy đến cơ sở y tế để được đánh giá toàn diện. Hồng cầu có thể tăng lại, nhưng chỉ khi bạn đi đúng hướng ngay từ đầu.
