Xơ gan mật tiên phát hay còn gọi là bệnh xơ gan mật nguyên phát. Đây là bệnh tự miễn, xuất phát do hệ miễn dịch của cơ thể “bị nhầm lẫn” tấn công và phá hủy các tế bào gan, gây tình trạng ứ mật. Bệnh thường tiến triển chậm, để lại nhiều biến chứng nguy hiểm khó lường. Phát hiện, chẩn đoán và điều trị xơ gan mật tiên phát từ sớm giúp làm chậm sự tiến triển của bệnh, ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.
Menu xem nhanh:
1. Xơ gan mật tiên phát là gì ?
Bệnh xơ gan mật tiên phát là bệnh lý mạn tính do sự phá hủy đường ống mật trong gan bởi hệ miễn dịch của cơ thể. Việc phá hủy này cản trở khả năng tiết mật, đi cùng với đó là tình trạng viêm gan tiếp tục xảy ra, dần dần hình thành xơ gan.
Người bị xơ gan mật tiên phát ban đầu sẽ không có triệu chứng rõ rệt, thường chỉ được phát hiện khi làm xét nghiệm máu và kiểm tra chức năng gan định kỳ. Một số khác thậm chí chỉ phát hiện khi bệnh đã có các biểu hiện ở giai đoạn nặng như vàng da, ngứa, mệt mỏi, nước tiểu có màu sậm, tụ dịch ở mắt cá chân và bụng, khô miệng, viêm khớp,…
Xơ gan mật tiên phát thường tiến triển âm thầm, các triệu chứng không rõ ràng khiến người bệnh khó phát hiện
2. Nguyên nhân gây bệnh
Xơ gan mật tiên phát là tình trạng đường mật trong gan dần dần bị phá hủy khi tế bào lympho T bắt đầu tích tụ tại gan. Tế bào T là bạch cầu, bình thường sẽ đảm nhận nhiệm vụ bảo vệ cơ thể chống lại vi khuẩn và nấm từ bên ngoài xâm nhập vào cơ thể. Tuy nhiên, trong trường hợp này, các tế bào T lại xâm nhập và phá hủy các tế bào lót trong các đường mật tại gan.
Mật có vai trò quan trọng trong việc hấp thu và tiêu hóa thức ăn, giúp cơ thể loại bỏ cholesterol, các tế bào hồng cầu chết và các chất độc. khi đường ống mật bị phá hủy bởi hệ miễn dịch, các chất độc gây hại cho cơ thể sẽ tích tụ ở trong gan, phá hủy các tế bào gan. Các tế bào gan bị phá hủy sẽ hình thành nên các mô sẹo, lâu dần sẽ thành xơ gan, làm mất đi các chức năng của gan.
Có thể nói, cho tới thời điểm hiện tại vẫn chưa thể xác định được nguyên nhân gây bệnh rõ ràng. Do vậy, tốt nhất là người bệnh nên chú ý kiểm tra sức khỏe định kỳ để phát hiện kịp thời và điều trị sớm căn bệnh này.
Các tế bào lót tại đường mật của gan bị tấn công bởi hệ miễn dịch của cơ thể, gây ra xơ gan mật tiên phát
3. Biến chứng nguy hiểm của xơ gan mật tiên phát
Khi bệnh xơ gan mật tiên phát tiến triển sang giai đoạn nặng, người bệnh sẽ gặp phải một số biến chứng nghiêm trọng, gây nguy hiểm đến sức khỏe thậm chí là cả tính mạng.
3.1 Xơ gan
Xơ gan là giai đoạn nặng của bệnh xơ gan mật tiên phát. Lúc này, các mô sẹo hình thành nhiều hơn dần thay thế các mô gan bình thường, làm suy giảm chức năng gan, gây tích tụ độc tố trong cơ thể, dẫn tới xơ gan mất bù, ung thư gan.
Xơ gan là giai đoạn cuối của bệnh gan mật tiên phát, làm mất dần chức năng gan và tích tụ độc tố trong cơ thể
3.2 Tăng áp lực tĩnh mạch cửa
Máu từ từ các cơ quan như lách, ruột, tuyến tụy chảy vào gan từ tĩnh mạch cửa. Khi các mô sẹo do xơ gan gây ra làm cản trở lưu thông dòng máu bình thường qua gan, máu sẽ không thể lưu thông và làm tăng áp lực tĩnh mạch cửa. Khi đó, các hormone, chất độc và tạp chất từ thuốc trong máu không được lọc khi đi qua gan.
3.3 Giãn tĩnh mạch
Khi dòng máu lưu thông qua tĩnh mạch cửa bị chậm lại hoặc chặn lại thì nó sẽ bị trào ngược qua các tĩnh mạch khác, nhất là các tĩnh mạch tại dạ dày hay thực quản. Các mạch máu tại khu vực này có đặc điểm là mỏng nên khi bị tăng áp lực có thể khiến tĩnh mạch bị giãn hoặc nguy hiểm hơn là xuất huyết trên dạ dày hoặc thực quản, có thể đe dọa đến tính mạngcủa người bệnh.
3.4 Loãng xương
Những bệnh nhân xơ gan mật nguyên phát có nguy cơ cao bị yếu xương và giòn, dễ gãy hơn so với người bình thường.
3.5 Thiếu hụt vitamin
Đường mật bị tổn thương gây ảnh hưởng lớn đến khả năng hấp thu chất béo và các vitamin tan trong chất béo như vitamin D, A, E và K, khiến cơ thể bị thiếu hụt chất dinh dưỡng nêu trên.
3.6 Tăng nguy cơ mắc các bệnh khác
Người bệnh xơ gan mật tiên phát dễ mắc các bệnh lý về chuyển hóa và rối loạn hệ miễn dịch như xơ cứng bì hạn chế, viêm khớp, các bệnh về tuyến giáp, ung thư gan,…
4. Dấu hiệu nhận biết xơ gan mật tiên phát
Có đến một nửa số bệnh nhân mắc xơ gan mật tiên phát không hề có triệu chứng rõ rệt. Các triệu chứng thường diễn ra một cách âm thầm, phát triển dần theo các giai đoạn của bệnh. Tuy vậy, vẫn có những bệnh nhân xuất hiện các triệu chứng từ rất sớm.
Một số triệu chứng có thể xuất hiện như sau:
– Ngứa, khô miệng, cảm giác mệt mỏi
– Đau tức hạ sườn phải
– Lách to, gan to
– Vàng da, phát ban vàng
– Thường xuyên buồn nôn, chán ăn, sụt cân bất thường
– Cơ xương và khớp đau nhức, dễ gãy xương
Ngay khi phát hiện những dấu hiệu bệnh từ sớm, người bệnh nên đến thăm khám ngay tại các cơ sở y tế uy tín để được chẩn đoán, điều trị kịp thời ngăn ngừa những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.
5. Chẩn đoán xơ gan mật tiên phát bằng cách nào?
Siêu âm đàn hồi mô gan là cách hiệu quả để chẩn đoán bệnh gan
Một số bệnh nhân có thể không có triệu chứng trong nhiều năm đầu. Các triệu chứng xuất hiện đôi khi là dấu hiệu muộn của bệnh. Lúc này, bệnh đã nặng hơn và tiên lượng sự sống rất xấu. Chính vì vậy, thăm khám định kỳ ít nhất 2 lần một năm là phương pháp hiệu quả để xác định tình trạng bệnh lý của mình và điều trị kịp thời.
Một số phương pháp được sử dụng để chẩn đoán như sau:
– Chẩn đoán thông qua xét nghiệm máu: Bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm máu kiểm tra nồng độ men gan để đánh giá khả năng mắc bệnh và tình trạng tổn thương đường mật hay để tìm ra các kháng thể kháng ty lạp thể để xác định bệnh nhân có bị xơ gan mật tiên phát hay không.
– Sinh thiết gan: Bác sĩ sẽ lấy một mô nhỏ trong gan để kiểm tra tại phòng thí nghiệm. Phương pháp này có thể giúp chẩn đoán chính xác giai đoạn của bệnh.
– Chẩn đoán hình ảnh: Áp dụng các phương pháp tiên tiến hiện nay như chụp cắt lớp vi tính CT-scaner 64 dãy, 128 dãy. Chụp cộng hưởng từ MRI. Siêu âm đàn hồi mô gan. Dựa vào kết quả, bác sĩ có thể xác định bệnh lý mà người bệnh đang gặp phải. Loại trừ một số nguyên nhân và đưa ra phác đồ điều trị tốt nhất.
KẾT LUẬN
Trên đây là những thông tin về bệnh xơ gan mật tiên phát. Khi có các biểu hiện nghi ngờ, bạn nên đến cơ quan y tế uy tín có chuyên khoa gan mật để được khám, chẩn đoán và điều trị kịp thời, ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm. Bên cạnh đó, người bệnh cũng nên đi thăm khám sức khỏe định kỳ gan mật ít nhất 2 lần/năm để được chẩn đoán, điều trị và phòng ngừa hiệu quả.
