Xét nghiệm máu phát hiện được những bệnh gì?

Chào bạn,

Chúng tôi hiểu nỗi băn khoăn này – rất nhiều bệnh nhân đến phòng khám cũng đặt câu hỏi tương tự. Thực tế, xét nghiệm máu là một trong những công cụ chẩn đoán lâm sàng quan trọng nhất, giúp chúng tôi “nhìn thấy” những vấn đề mà mắt thường hay triệu chứng ban đầu không thể hiện rõ. Dưới đây là những thông tin chuyên sâu để bạn hiểu rõ hơn về vai trò của xét nghiệm máu trong việc phát hiện bệnh.

Xét nghiệm máu có thể phát hiện được những bệnh gì?

Xét nghiệm máu không chỉ đơn thuần là “kiểm tra sức khỏe tổng quát” – nó là cửa sổ phản ánh tình trạng hoạt động của gần như toàn bộ cơ thể. Dưới đây là những nhóm bệnh lý phổ biến mà xét nghiệm máu hỗ trợ chẩn đoán:

– Rối loạn huyết học: Số lượng hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu bất thường có thể cảnh báo thiếu máu, nhiễm trùng, rối loạn đông máu, hoặc thậm chí là các bệnh ác tính như ung thư máu (leukemia) hay lymphoma.

– Bệnh lý gan – thận: Các chỉ số như men gan (ALT, AST), bilirubin, ure, creatinine giúp đánh giá chức năng gan thận, phát hiện sớm viêm gan virus (B, C), xơ gan, suy thận mạn tính…

– Rối loạn chuyển hóa: Đường huyết lúc đói, HbA1c là những chỉ số then chốt để chẩn đoán đái tháo đường type 2, tiền đái tháo đường – căn bệnh thường không có triệu chứng rõ ràng ở giai đoạn sớm.

– Bệnh tim mạch: Mức cholesterol toàn phần, LDL, HDL, triglyceride bất thường là dấu hiệu cảnh báo xơ vữa động mạch, tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ.

– Nhiễm trùng và bệnh truyền nhiễm: Xét nghiệm máu có thể phát hiện viêm gan B, HIV, giang mai, sốt xuất huyết, hay các tình trạng viêm mạn tính qua chỉ số CRP, ESR.

– Rối loạn nội tiết – tuyến giáp: TSH, FT3, FT4 giúp chẩn đoán suy giáp, cường giáp – những bệnh thường bị bỏ sót vì triệu chứng mơ hồ như mệt mỏi, tăng/giảm cân không rõ nguyên nhân.

Trong thực tế lâm sàng, chúng tôi từng gặp nhiều bệnh nhân đến khám vì “chỉ thấy mệt”, nhưng qua xét nghiệm máu, chúng tôi phát hiện họ đã ở giai đoạn sớm của suy thận hoặc đái tháo đường – điều mà nếu không xét nghiệm, có thể bị bỏ lỡ trong nhiều tháng.

Khi nào cần nhịn ăn trước khi xét nghiệm máu?

Không phải mọi xét nghiệm máu đều yêu cầu nhịn đói, nhưng một số xét nghiệm rất nhạy cảm với chế độ ăn uống gần đây. Dưới đây là hướng dẫn cụ thể:

– Cần nhịn ăn 8–12 giờ: Các xét nghiệm liên quan đến đường huyết, lipid máu (cholesterol, triglyceride), chức năng gan. Bạn chỉ nên uống nước lọc trong thời gian này.

– Không cần nhịn ăn: Xét nghiệm công thức máu (CBC), HIV, viêm gan B, men tim (troponin), chức năng tuyến giáp, điện giải đồ – có thể thực hiện bất kỳ lúc nào trong ngày.

Lưu ý: Rượu, bia, thuốc lá, cà phê đặc hoặc thuốc bổ (như vitamin C liều cao) có thể làm sai lệch kết quả – nên tránh ít nhất 24 giờ trước khi lấy máu.

Làm thế nào để xét nghiệm máu cho kết quả chính xác và có giá trị?

Để kết quả phản ánh đúng tình trạng sức khỏe, bạn nên:

– Chọn thời điểm phù hợp: Buổi sáng sớm là lý tưởng, đặc biệt với các xét nghiệm cần nhịn đói.

– Thông báo với bác sĩ về thuốc đang dùng: Một số thuốc (như corticosteroid, thuốc lợi tiểu, thuốc hạ mỡ máu) có thể ảnh hưởng đến chỉ số xét nghiệm.

– Không tập thể dục nặng trước khi lấy máu: Vận động mạnh có thể làm tăng men cơ (CK) hoặc men gan tạm thời.

– Giữ tâm lý ổn định: Căng thẳng kéo dài cũng có thể làm tăng đường huyết hoặc bạch cầu nhẹ.

Kết luận từ bác sĩ

Xét nghiệm máu không chỉ “biết được bệnh” – mà còn giúp phát hiện bệnh từ rất sớm, ngay cả khi bạn chưa có triệu chứng rõ rệt. Nhiều bệnh lý nghiêm trọng như đái tháo đường, suy thận, hoặc rối loạn mỡ máu hoàn toàn có thể được kiểm soát tốt nếu được chẩn đoán kịp thời. Vì vậy, đừng xem nhẹ việc xét nghiệm máu định kỳ – đó là một trong những cách đầu tư thông minh nhất cho sức khỏe lâu dài của bạn.

Nếu bạn đang phân vân không biết nên làm xét nghiệm gì, hãy trao đổi với bác sĩ để có phác đồ phù hợp với độ tuổi, tiền sử gia đình và lối sống của bạn.