Xét nghiệm chức năng gan gồm những gì?

Chào bạn,

Cảm ơn bạn đã chia sẻ những lo lắng rất thực tế. Xét nghiệm chức năng gan (hay còn gọi là xét nghiệm men gan) là một nhóm các xét nghiệm máu giúp chúng tôi đánh giá tình trạng hoạt động, tổn thương hoặc suy giảm chức năng của gan. Đây là bước đầu tiên quan trọng để phát hiện sớm các vấn đề như viêm gan, xơ gan, gan nhiễm mỡ hoặc ảnh hưởng do thuốc, rượu bia.

Dưới đây là những thông tin chi tiết bạn cần nắm rõ:

Xét nghiệm chức năng gan bao gồm những chỉ số nào?

Chúng tôi thường yêu cầu một panel xét nghiệm gan cơ bản, bao gồm các chỉ số sau:

– ALT (Alanine Aminotransferase): Enzyme chủ yếu có trong tế bào gan. Khi gan bị tổn thương (ví dụ do viêm gan virus, gan nhiễm mỡ), ALT tăng rõ rệt. Đây là chỉ số nhạy nhất để phát hiện tổn thương gan cấp.

– AST (Aspartate Aminotransferase): Cũng là enzyme gan, nhưng còn có ở tim, cơ và thận. AST tăng có thể do gan, nhưng cũng có thể do tổn thương cơ hoặc tim. Tỷ lệ AST/ALT đôi khi giúp phân biệt nguyên nhân (ví dụ: nếu AST > ALT, có thể gợi ý xơ gan do rượu).

– ALP (Alkaline Phosphatase): Tăng khi có tắc nghẽn đường mật (sỏi mật, u chèn ép) hoặc bệnh lý xương. Ở người lớn, ALP cao thường liên quan đến gan mật hơn là xương.

– GGT (Gamma-Glutamyl Transferase): Rất nhạy với tổn thương do rượu hoặc thuốc. GGT thường tăng sớm khi bạn uống rượu thường xuyên, ngay cả khi men gan khác chưa tăng.

– Bilirubin toàn phần và trực tiếp: Bilirubin là sản phẩm thoái hóa của hồng cầu, được gan xử lý và thải qua mật. Tăng bilirubin gây vàng da, vàng mắt. Tăng bilirubin gián tiếp gợi ý tan máu; tăng bilirubin trực tiếp thường do tắc mật hoặc suy gan.

– Protein toàn phần và Albumin: Gan tổng hợp albumin – một protein quan trọng duy trì áp lực keo trong máu. Albumin giảm có thể là dấu hiệu của suy gan mạn tính hoặc suy dinh dưỡng.

– PT/INR (Prothrombin Time / International Normalized Ratio): Đánh giá khả năng đông máu – vì gan sản xuất nhiều yếu tố đông máu. Kéo dài PT/INR là dấu hiệu nặng, thường gặp trong suy gan cấp hoặc mạn.

Khi nào bạn nên làm xét nghiệm chức năng gan?

Chúng tôi khuyên bạn nên xét nghiệm nếu có bất kỳ dấu hiệu sau:

– Mệt mỏi kéo dài, chán ăn, buồn nôn

– Vàng da, vàng mắt hoặc nước tiểu sẫm màu

– Đau tức vùng hạ sườn phải

– Tiền sử uống rượu thường xuyên, béo phì, tiểu đường

– Đang dùng thuốc có thể ảnh hưởng gan (như paracetamol liều cao, một số kháng sinh, thuốc điều trị lao…)

– Tiếp xúc với người bị viêm gan virus hoặc có yếu tố nguy cơ lây nhiễm

Cần chuẩn bị gì trước khi xét nghiệm?

– Nên nhịn ăn 8–12 giờ trước khi lấy máu, đặc biệt nếu xét nghiệm kèm mỡ máu hoặc đường huyết.

– Tránh uống rượu ít nhất 24–48 giờ trước xét nghiệm, vì rượu có thể làm GGT và men gan tăng giả.

– Thông báo với bác sĩ về các thuốc bạn đang dùng, vì một số thuốc có thể ảnh hưởng kết quả.

Kết quả bất thường có nghĩa là gì?

Không phải cứ men gan cao là đã bị bệnh gan nặng. Nhiều trường hợp tăng nhẹ do gắng sức, béo phì, hoặc thậm chí sau một bữa nhậu. Tuy nhiên, nếu men gan tăng trên 2 lần giới hạn trên của bình thường hoặc kéo dài trên 2–4 tuần, chúng tôi sẽ cần tìm nguyên nhân sâu hơn – có thể qua siêu âm gan, xét nghiệm viêm gan virus, hoặc thậm chí sinh thiết.

Trong phòng khám, chúng tôi từng gặp nhiều bệnh nhân lo lắng vì ALT tăng nhẹ, nhưng sau kiểm tra lại thì chỉ do gan nhiễm mỡ không do rượu – một tình trạng hoàn toàn có thể đảo ngược nếu thay đổi lối sống kịp thời.

Lời khuyên từ bác sĩ

Xét nghiệm chức năng gan là công cụ đơn giản nhưng rất giá trị để “nghe” được tiếng nói của lá gan – cơ quan thầm lặng nhưng cực kỳ quan trọng. Nếu bạn đang có triệu chứng hoặc yếu tố nguy cơ, đừng chần chừ. Phát hiện sớm không chỉ giúp điều trị hiệu quả mà còn ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng như xơ gan hay ung thư gan.