Chỉ số ALT cao có nguy hiểm không và khi nào cần đi khám?

“Gần đây tôi đi xét nghiệm máu và thấy chỉ số ALT tăng nhẹ. Tôi hơi lo vì nghe nói nó liên quan đến gan, nhưng lại không có triệu chứng rõ rệt. Liệu đây có phải dấu hiệu của bệnh gan nghiêm trọng hay chỉ do uống rượu, ăn uống thất thường gần đây?”

Chuyên viên tư vấn

Đã trả lời: Ngày

Chào bạn,

Chỉ số ALT (Alanine Aminotransferase) là một enzym chủ yếu có trong tế bào gan. Khi gan bị tổn thương – dù nhẹ hay nặng – ALT sẽ rò rỉ vào máu và làm tăng nồng độ trong xét nghiệm. Việc ALT tăng không luôn đồng nghĩa với bệnh gan nặng, nhưng cũng không nên bỏ qua, vì đây là “tín hiệu cảnh báo sớm” từ gan mà cơ thể gửi đến bạn.

Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu nguyên nhân, mức độ nguy hiểm và cách xử trí phù hợp.

Nguyên nhân phổ biến khiến chỉ số ALT tăng

– Tổn thương tế bào gan do rượu: Đây là nguyên nhân hàng đầu ở người trưởng thành. Gan phải làm việc quá tải để chuyển hóa cồn, dẫn đến viêm gan do rượu.
– Gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD): Gặp ở người thừa cân, béo bụng, rối loạn lipid hoặc tiểu đường type 2. Dù không đau, không sốt, nhưng gan vẫn đang “bị stress”.
– Viêm gan virus (B, C…): ALT có thể tăng âm thầm trong giai đoạn sớm, trước khi xuất hiện vàng da hay mệt mỏi rõ rệt.
– Dùng thuốc hoặc thực phẩm chức năng: Một số kháng sinh, thuốc giảm đau (như paracetamol liều cao), hoặc thảo dược không rõ nguồn gốc có thể gây độc cho gan.
– Tăng men gan sinh lý tạm thời: Sau vận động mạnh, ăn nhiều chất béo, hoặc thậm chí do nhịn ăn kéo dài – ALT có thể tăng nhẹ rồi trở về bình thường.

Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám ngay

– ALT tăng trên 2 lần giới hạn trên của bình thường (thường > 80 U/L) và duy trì trong 2–4 tuần.
– Kèm theo các triệu chứng như: mệt mỏi kéo dài, chán ăn, buồn nôn, nước tiểu sẫm màu, vàng da hoặc vàng mắt.
– Có yếu tố nguy cơ: nghiện rượu, béo phì, tiền sử viêm gan, hoặc đang dùng thuốc ảnh hưởng gan.
– Gia đình có người mắc bệnh gan di truyền (như hemochromatosis, Wilson…).

Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân chỉ phát hiện xơ gan giai đoạn muộn sau khi ALT tăng âm thầm suốt nhiều năm mà không được theo dõi.

Làm gì khi phát hiện ALT tăng?

– Không hoảng loạn, nhưng đừng chủ quan: ALT tăng nhẹ (< 2 lần) có thể do nguyên nhân lành tính, nhưng cần đánh giá toàn diện.
– Ngưng rượu, bia và các chất kích thích: Ít nhất 2–4 tuần để gan có thời gian hồi phục.
– Kiểm tra lại men gan sau 2–4 tuần: Nếu vẫn cao, cần làm thêm các xét nghiệm như AST, GGT, siêu âm gan, HBsAg, anti-HCV…
– Điều chỉnh lối sống: Giảm tinh bột, tăng rau xanh, vận động đều đặn, kiểm soát cân nặng – đặc biệt nếu bạn bị gan nhiễm mỡ.
– Không tự ý dùng “thuốc bổ gan”: Nhiều sản phẩm quảng cáo “mát gan, giải độc” lại chứa thành phần gây hại thêm cho gan.

ALT bình thường là bao nhiêu và diễn giải kết quả

– Giới hạn tham chiếu thông thường:
• Nam: 10–40 U/L
• Nữ: 7–35 U/L
(Lưu ý: mỗi phòng lab có thể khác nhau đôi chút)

– ALT tăng nhẹ: 1–2 lần giới hạn trên → thường do gan nhiễm mỡ, rượu, hoặc sinh lý.
– ALT tăng vừa: 2–5 lần → cần tìm nguyên nhân, có thể do viêm gan virus hoặc tổn thương gan đáng kể.
– ALT tăng cao (> 5 lần): Gợi ý tổn thương gan cấp tính – ví dụ viêm gan virus cấp, ngộ độc paracetamol, hoặc thiếu máu cục bộ gan.

Chỉ số ALT tăng là “tiếng chuông” từ gan – đôi khi rất nhỏ, nhưng không nên phớt lờ. Trong đa số trường hợp, nguyên nhân là lành tính và có thể đảo ngược nếu bạn điều chỉnh kịp thời. Tuy nhiên, nếu bỏ qua, những tổn thương âm thầm này có thể tiến triển thành xơ gan hoặc suy gan sau nhiều năm.

Hãy coi xét nghiệm men gan như một “báo cáo sức khỏe định kỳ” của gan bạn – và đừng đợi đến khi có triệu chứng mới hành động.