Vi khuẩn HP dạ dày là gì và có nguy hiểm không?
Chào bạn! Câu hỏi của bạn rất đúng và rất thường gặp trong phòng khám của tôi. Vi khuẩn HP (Helicobacter pylori) là một loại vi khuẩn đặc biệt có khả năng sống sót trong môi trường axit cực mạnh của dạ dày – điều mà rất ít vi sinh vật làm được. Chính vì thế, nó có thể cư trú lâu dài trong niêm mạc dạ dày và gây ra nhiều vấn đề tiêu hóa, từ nhẹ như viêm dạ dày đến nghiêm trọng như loét hay thậm chí ung thư dạ dày nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Vi khuẩn HP là gì và tại sao nó sống được trong dạ dày?
Vi khuẩn HP (tên khoa học: Helicobacter pylori) là một xoắn khuẩn gram âm, có hình xoắn ốc, giúp nó dễ dàng “khoan” qua lớp nhầy bảo vệ niêm mạc dạ dày để bám vào bề mặt tế bào. Điều đặc biệt khiến HP có thể tồn tại trong môi trường axit khắc nghiệt là nhờ enzyme urease – một loại enzyme phân hủy ure trong dịch vị thành amoniac, từ đó trung hòa axit xung quanh vi khuẩn và tạo “vùng an toàn” cho nó sinh sôi.
Vi khuẩn HP gây hại như thế nào?
Khi HP bám vào niêm mạc dạ dày, nó không chỉ gây kích ứng mà còn kích hoạt phản ứng viêm mạn tính. Theo thời gian, tình trạng viêm này có thể dẫn đến:
– Viêm dạ dày mạn tính: Thường không có triệu chứng rõ rệt, nhưng tổn thương vẫn âm thầm diễn ra.
– Loét dạ dày – tá tràng: Do lớp bảo vệ niêm mạc bị suy yếu, axit dạ dày ăn mòn niêm mạc, tạo thành vết loét.
– Ung thư dạ dày: HP được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xếp vào nhóm tác nhân gây ung thư loại I – nghĩa là có bằng chứng rõ ràng về mối liên hệ nhân quả.
– U lympho MALT dạ dày: Một dạng ung thư hạch hiếm gặp nhưng có liên quan chặt chẽ với nhiễm HP kéo dài.
Trong thực tế lâm sàng, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân chỉ đi khám vì “ợ hơi lâu ngày”, nhưng khi nội soi và xét nghiệm thì phát hiện loét sâu hoặc tổn thương tiền ung thư – tất cả đều liên quan đến HP.
Dấu hiệu cảnh báo bạn có thể đang nhiễm HP
Không phải ai nhiễm HP cũng có triệu chứng. Tuy nhiên, nếu xuất hiện các dấu hiệu sau, bạn nên nghĩ đến khả năng nhiễm HP và đi khám sớm:
– Đau âm ỉ hoặc bỏng rát vùng thượng vị (trên rốn), đặc biệt khi đói hoặc về đêm.
– Ợ hơi, ợ chua, cảm giác đầy bụng sau ăn.
– Buồn nôn, nôn, chán ăn kéo dài.
– Sụt cân không rõ nguyên nhân.
– Phân đen (dấu hiệu xuất huyết tiêu hóa do loét dạ dày).
Lưu ý: Một số người hoàn toàn không có triệu chứng, nhưng vẫn có nguy cơ biến chứng. Vì vậy, việc tầm soát HP – đặc biệt ở những người có tiền sử gia đình bị ung thư dạ dày – là rất quan trọng.
Làm sao để chẩn đoán và điều trị HP?
Hiện nay có nhiều phương pháp chẩn đoán HP, bao gồm:
– Test hơi thở ure: Nhanh, không xâm lấn, độ chính xác cao.
– Xét nghiệm phân: Phát hiện kháng nguyên HP trong phân.
– Nội soi dạ dày: Lấy mẫu sinh thiết để xét nghiệm nhanh urease, nhuộm vi khuẩn hoặc nuôi cấy.
Điều trị HP hiện nay thường theo phác đồ kết hợp 2–3 loại kháng sinh cùng thuốc ức chế bơm proton (PPI) trong 10–14 ngày. Tuy nhiên, do tình trạng kháng kháng sinh ngày càng gia tăng, việc tuân thủ đúng phác đồ và tái khám để kiểm tra tiệt trừ là rất quan trọng.
Nhiễm HP không phải là “án tử”, nhưng cũng không nên xem nhẹ. Nhiều người chủ quan vì không đau, đến khi có biến chứng thì đã muộn. Tôi luôn khuyên bệnh nhân: nếu có triệu chứng tiêu hóa dai dẳng, hoặc có yếu tố nguy cơ (như tiền sử gia đình), hãy chủ động xét nghiệm HP. Việc điều trị sớm không chỉ giúp chữa lành viêm loét mà còn giảm đáng kể nguy cơ ung thư dạ dày về sau.
Bạn đừng lo lắng quá – với phác đồ hiện nay, tỷ lệ tiệt trừ HP thành công rất cao nếu tuân thủ đúng. Hãy đi khám để được tư vấn cụ thể nhé!
