U trực tràng là gì?
Đây là câu hỏi tôi thường xuyên nhận được trong phòng khám tiêu hóa. Nhiều người hoang mang khi thấy thay đổi bất thường ở đường tiêu hóa, đặc biệt là vùng hậu môn – trực tràng. Tôi hiểu nỗi lo đó, và hôm nay sẽ giải thích rõ: u trực tràng là gì, nó nguy hiểm ra sao, và khi nào bạn nên đi khám.
U trực tràng là gì?
U trực tràng là một khối bất thường phát triển từ niêm mạc hoặc các lớp dưới niêm mạc của trực tràng – đoạn cuối cùng của ruột già, nối với hậu môn. Khối u này có thể là lành tính (như polyp) hoặc ác tính (ung thư trực tràng). Điều quan trọng cần nhớ: nhiều u lành tính, nếu không được phát hiện và cắt bỏ kịp thời, có thể tiến triển thành ung thư – một quá trình thường diễn ra âm thầm trong nhiều năm.
Phân loại u trực tràng: Lành tính hay ác tính?
1. U lành tính
– Polyp trực tràng: Đây là dạng phổ biến nhất, xuất phát từ lớp niêm mạc. Một số loại polyp (đặc biệt là polyp tuyến) có khả năng tiến triển thành ung thư nếu tồn tại lâu dài.
– Các u lành khác: Ít gặp hơn, bao gồm u xơ, u mỡ, u mạch máu… thường phát sinh từ lớp dưới niêm mạc và ít có nguy cơ ác tính, nhưng vẫn có thể gây triệu chứng nếu kích thước lớn.
2. U ác tính
– Ung thư trực tràng: Thường bắt nguồn từ polyp tuyến đã bị biến đổi tế bào (dị sản → loạn sản → ung thư). Đây là một trong những loại ung thư tiêu hóa phổ biến và nguy hiểm, nhưng có tiên lượng tốt nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm.
Dấu hiệu cảnh báo u trực tràng – Đừng chủ quan!
Nhiều người nghĩ chảy máu hậu môn chỉ là trĩ, nhưng thực tế, u trực tràng cũng gây triệu chứng tương tự. Bạn nên lưu ý nếu xuất hiện:
– Chảy máu khi đi ngoài: Máu tươi dính trên giấy vệ sinh, lẫn trong phân hoặc nhỏ giọt sau khi đại tiện.
– Thay đổi thói quen đại tiện: Táo bón hoặc tiêu chảy kéo dài > 2 tuần, cảm giác mót rặn, phân mảnh, dẹt như “băng keo”.
– Rối loạn tiêu hóa mạn tính: Chướng bụng, đầy hơi, khó tiêu không rõ nguyên nhân.
– Thiếu máu: Do mất máu kéo dài, dẫn đến mệt mỏi, da xanh, chóng mặt.
– Polyp sa ra ngoài: Nếu polyp có cuống dài và nằm gần hậu môn, có thể sa ra khi rặn mạnh.
– Bán tắc ruột: Gặp ở polyp hoặc khối u lớn, gây đau bụng từng cơn, buồn nôn, táo bón nặng.
💡 Lưu ý quan trọng: Các triệu chứng này rất dễ nhầm với bệnh trĩ, viêm đại tràng hay hội chứng ruột kích thích. Chính vì vậy, chỉ nội soi trực tràng mới giúp chẩn đoán chính xác.
Khi nào cần đi khám? Và làm sao phòng ngừa?
Bạn nên đi khám chuyên khoa tiêu hóa ngay nếu: – Trên 40 tuổi và có bất kỳ triệu chứng tiêu hóa kéo dài nào.
– Có tiền sử gia đình mắc polyp hoặc ung thư đại trực tràng.
– Xuất hiện máu trong phân dù chỉ một lần, đặc biệt nếu kèm theo sụt cân không rõ nguyên nhân.
Về phòng ngừa, tôi luôn khuyên bệnh nhân: – Tầm soát định kỳ bằng nội soi đại trực tràng từ tuổi 45 (sớm hơn nếu có yếu tố nguy cơ).
– Chế độ ăn giàu chất xơ, hạn chế thịt đỏ và thực phẩm chế biến sẵn.
– Duy trì cân nặng hợp lý, tập thể dục đều đặn – hai yếu tố giúp giảm đáng kể nguy cơ polyp và ung thư.
– Không bỏ qua triệu chứng “nhỏ” – vì giai đoạn đầu của u trực tràng thường không đau, chỉ biểu hiện mơ hồ.
U trực tràng có thể bắt đầu như một polyp lành tính vô hại, nhưng lại tiềm ẩn nguy cơ chuyển thành ung thư nếu không được can thiệp kịp thời. Trong thực hành lâm sàng, tôi đã gặp không ít trường hợp tưởng “chỉ là trĩ”, nhưng hóa ra là ung thư trực tràng giai đoạn muộn – đáng tiếc vì hoàn toàn có thể ngăn chặn nếu tầm soát sớm.
Hãy lắng nghe cơ thể mình. Một lần nội soi có thể cứu bạn khỏi cả hành trình điều trị ung thư sau này.
