Trị trào ngược dạ dày có khó không và nên bắt đầu từ đâu?

“Dạo này em hay ợ chua, nóng rát sau xương ức, nhất là khi cúi người hoặc ăn no. Em lo lắng liệu có phải bị trào ngược dạ dày không, và nếu đúng thì cách trị trào ngược dạ dày hiệu quả nhất là gì? Có cần dùng thuốc suốt đời không, thưa bác sĩ?”

Chuyên viên tư vấn

Chào bạn,

Trào ngược dạ dày – hay còn gọi là trào ngược acid – là tình trạng dịch vị (bao gồm acid và men tiêu hóa) từ dạ dày trào ngược lên thực quản, gây ra các triệu chứng như ợ nóng, ợ chua, đắng miệng, cảm giác vướng ở cổ họng… Tình trạng này hoàn toàn có thể kiểm soát được nếu bạn hiểu rõ nguyên nhân và áp dụng đúng chiến lược điều trị kết hợp giữa thay đổi lối sống và can thiệp y khoa khi cần.

Dưới đây, tôi sẽ chia sẻ chi tiết để bạn biết trị trào ngược dạ dày hiệu quả, an toàn và tránh tái phát lâu dài.

Nguyên nhân phổ biến gây trào ngược dạ dày

– Suy yếu cơ vòng thực quản dưới (LES): Đây là van một chiều giữa thực quản và dạ hearty. Khi nó giãn bất thường hoặc suy yếu, acid dễ dàng trào ngược lên.
– Thói quen ăn uống không lành mạnh: Ăn quá no, ăn khuya, tiêu thụ nhiều đồ cay, béo, caffeine, rượu bia, chocolate… đều làm tăng áp lực trong dạ dày và kích thích tiết acid.
– Thừa cân – béo phì: Lớp mỡ bụng tạo áp lực lên dạ dày, “đẩy” acid lên thực quản, đặc biệt khi nằm hoặc cúi người.
– Thoát vị hoành: Một phần dạ dày chui lên lồng ngực qua cơ hoành, làm rối loạn chức năng van LES.
– Căng thẳng kéo dài: Ảnh hưởng đến hệ thần kinh ruột – não, làm tăng tiết acid và giảm khả năng bảo vệ niêm mạc thực quản.

Dấu hiệu cảnh báo bạn cần đi khám ngay

– Triệu chứng xảy ra ≥2 lần/tuần, dù đã điều chỉnh ăn uống.
– Đau ngực dữ dội (cần phân biệt với đau tim – luôn ưu tiên loại trừ tim mạch trước).
– Khó nuốt, nuốt vướng, sụt cân không rõ nguyên nhân – có thể là dấu hiệu viêm thực quản nặng hoặc biến chứng.
– Nôn ra máu hoặc phân đen – biểu hiện xuất huyết tiêu hóa, cần cấp cứu.
– Khàn tiếng, ho kéo dài về đêm – trào ngược “im lặng” ảnh hưởng đến thanh quản và đường thở.

Cách trị trào ngược dạ dày hiệu quả – từ không dùng thuốc đến y khoa

– Điều chỉnh lối sống là nền tảng:

Ăn chậm, nhai kỹ, chia nhỏ bữa, tránh ăn trong vòng 3 giờ trước khi ngủ.
Nâng cao đầu giường 15–20 cm (không chỉ gối cao – vì điều này không ngăn được trào ngược).
Hạn chế thực phẩm kích thích: cà phê, rượu, cam quýt, đồ chiên xào, bạc hà.
Giảm cân nếu BMI > 23 – mỗi kg giảm giúp cải thiện đáng kể triệu chứng.

– Thuốc hỗ trợ theo từng mức độ:

Thuốc kháng acid (như Gaviscon, Maalox) – dùng ngắn hạn, giảm triệu chứng nhanh.
Thuốc ức chế bơm proton (PPI – như esomeprazole, pantoprazole) – hiệu quả cao, nhưng không nên tự ý dùng kéo dài >8 tuần mà không theo dõi.
Thuốc tăng nhu động (domperidone, mosapride) – hỗ trợ làm rỗng dạ dày nhanh hơn.

– Không tự ý ngưng thuốc đột ngột nếu đang dùng PPI kéo dài – có thể gây “bật ngược acid” (rebound acid hypersecretion).

Phòng ngừa tái phát – chìa khóa cho điều trị bền vững

– Duy trì thói quen sinh hoạt điều độ, ngay cả khi triệu chứng đã hết. Nhiều bệnh nhân nghĩ “hết ợ nóng là khỏi”, nhưng tổn thương niêm mạc thực quản có thể âm thầm tiến triển.
– Tập luyện nhẹ nhàng như đi bộ, yoga – giúp giảm stress và cải thiện tiêu hóa. Tránh tập nặng ngay sau ăn.
– Theo dõi triệu chứng định kỳ: Nếu bạn trên 50 tuổi, có tiền sử hút thuốc, gia đình có người bị ung thư thực quản/dạ dày – nên nội soi tầm soát theo chỉ định.
– Không lạm dụng thuốc giảm đau NSAID (ibuprofen, diclofenac…) – chúng làm tổn thương niêm mạc và làm nặng thêm trào ngược.

Trong phòng khám, tôi gặp rất nhiều bệnh nhân chủ quan với trào ngược dạ dày, nghĩ chỉ là “rối loạn tiêu hóa thông thường”. Tuy nhiên, nếu không điều trị đúng và đủ, tình trạng này có thể dẫn đến viêm loét thực quản, Barrett thực quản – thậm chí tăng nguy cơ ung thư.

Trị trào ngược dạ dày không khó, nhưng đòi hỏi sự kiên trì và phối hợp giữa thay đổi lối sống – dùng thuốc hợp lý – theo dõi sát sao. Nếu triệu chứng kéo dài hơn 2 tuần dù đã điều chỉnh ăn uống, bạn nên đi khám chuyên khoa tiêu hóa để được đánh giá chính xác và xây dựng phác đồ cá thể hóa.