Trào ngược dạ dày nên nằm nghiêng bên nào để giảm ợ chua?
Chào bạn! Câu hỏi của bạn rất hợp lý và tôi thường xuyên gặp nhiều bệnh nhân cũng thắc mắc như vậy trong phòng khám. Khi bị trào ngược dạ dày, bạn nên nằm nghiêng về bên trái — đây là tư thế được khuyến nghị bởi cả lâm sàng và nghiên cứu tiêu hóa. Tư thế này giúp hạn chế axit dạ dày trào lên thực quản nhờ vào cấu trúc giải phẫu tự nhiên giữa dạ dày và thực quản.
Dưới đây, tôi sẽ giải thích kỹ hơn vì sao lại như vậy, đồng thời chia sẻ thêm những lưu ý quan trọng để bạn kiểm soát triệu chứng hiệu quả hơn.
Vì sao nằm nghiêng bên trái giúp giảm trào ngược?
Thực quản nối với dạ dày ở phía bên trái của ổ bụng. Khi bạn nằm nghiêng sang bên trái, dạ dày sẽ nằm thấp hơn so với thực quản, nhờ đó lực hấp dẫn giúp giữ axit ở lại trong dạ dày thay vì trào ngược lên. Ngược lại, nếu nằm nghiêng bên phải, dạ dày sẽ cao hơn thực quản, tạo điều kiện thuận lợi cho axit “chảy ngược” dễ dàng hơn – đặc biệt sau khi ăn no.
Ngoài ra, van tâm vị (lower esophageal sphincter – LES) – cơ vòng ngăn cách dạ dày và thực quản – hoạt động hiệu quả hơn khi bạn ở tư thế này, góp phần giảm tần suất và mức độ trào ngược.
Các nguyên nhân phổ biến gây trào ngược khi nằm
– Ăn sát giờ đi ngủ: Thức ăn chưa kịp tiêu hóa hết, tăng áp lực trong dạ dày.
– Béo phì hoặc thừa cân: Gây áp lực lên ổ bụng, đẩy axit lên thực quản.
– Thoát vị hoành: Một phần dạ dày chui lên lồng ngực qua cơ hoành, làm suy yếu van tâm vị.
– Tư thế ngủ không phù hợp: Nằm ngửa hoặc nằm sấp đều làm tăng nguy cơ trào ngược.
– Rối loạn chức năng cơ vòng thực quản dưới: Van không đóng kín hoàn toàn sau khi nuốt.
Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám chuyên khoa tiêu hóa
– Triệu chứng trào ngược xảy ra trên 2 lần/tuần dù đã điều chỉnh lối sống.
– Khó nuốt, đau khi nuốt hoặc cảm giác vướng ở cổ họng kéo dài.
– Sụt cân không rõ nguyên nhân, nôn ra máu hoặc phân đen.
– Ho mạn tính, khàn tiếng tái phát, đặc biệt về đêm – có thể do axit kích ứng dây thanh quản.
Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu nào trên, đừng chủ quan. Việc nội soi sớm sẽ giúp loại trừ các tổn thương nghiêm trọng như viêm thực quản, Barrett thực quản hoặc thậm chí ung thư.
Hướng dẫn giảm trào ngược khi ngủ và phòng ngừa tái phát
– Nằm nghiêng trái và kê cao đầu giường khoảng 15–20 cm (không chỉ gối cao, vì có thể gập cổ và phản tác dụng).
– Tránh ăn ít nhất 3 giờ trước khi ngủ – tốt nhất là ăn tối trước 19h.
– Hạn chế thực phẩm kích thích: cà phê, rượu, chocolate, đồ chiên rán, cam quýt, bạc hà.
– Kiểm soát cân nặng: Giảm 5–10% trọng lượng có thể cải thiện rõ rệt triệu chứng.
– Không hút thuốc: Nicotine làm giãn cơ vòng thực quản dưới, thúc đẩy trào ngược.
– Tập thở sâu, tránh căng thẳng: Stress ảnh hưởng đến nhu động tiêu hóa và tăng tiết axit.
Trong nhiều năm hành nghề, tôi thấy rằng thay đổi tư thế ngủ – đặc biệt là nằm nghiêng bên trái – là một trong những biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả nhất để giảm trào ngược ban đêm. Tuy nhiên, nếu triệu chứng vẫn dai dẳng dù bạn đã điều chỉnh lối sống, rất có thể bạn đang đối mặt với hội chứng trào ngược dạ dày – thực quản (GERD) mạn tính, cần can thiệp y khoa chuyên sâu. Đừng để tình trạng kéo dài gây tổn thương niêm mạc thực quản – hãy chủ động thăm khám sớm để bảo vệ sức khỏe lâu dài.
