Trào ngược dạ dày là gì và có nguy hiểm không?

Chào bạn,

Trào ngược dạ dày (hay còn gọi là trào ngược dạ dày – thực quản) là tình trạng dịch vị từ dạ dày trào ngược lên thực quản, gây ra các triệu chứng như ợ nóng, ợ chua, khó nuốt hoặc cảm giác vướng ở cổ. Đây là một rối loạn tiêu hóa phổ biến, nhưng nếu không được kiểm soát tốt, có thể ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe đường tiêu hóa của bạn.

Dưới đây, tôi sẽ giải đáp chi tiết những thắc mắc thường gặp nhất về trào ngược dạ dày – từ nguyên nhân, dấu hiệu cảnh báo đến cách phòng ngừa và điều trị hiệu quả.

Trào ngược dạ dày xảy ra do đâu?

Trào ngược dạ dày chủ yếu xảy ra khi cơ vòng thực quản dưới (LES) – van ngăn giữa thực quản và dạ dày – hoạt động yếu hoặc giãn ra bất thường, khiến axit và dịch vị dễ dàng trào ngược lên. Một số nguyên nhân và yếu tố thúc đẩy bao gồm:

– Thói quen ăn uống: Ăn quá no, ăn sát giờ đi ngủ, tiêu thụ nhiều thực phẩm kích thích như cà phê, rượu, đồ chiên rán, socola, bạc hà.

– Thừa cân hoặc béo phì: Áp lực ổ bụng tăng làm đẩy dịch vị lên thực quản.

– Mang thai: Hormone thay đổi và tử cung lớn chèn ép dạ dày.

– Thoát vị hoành: Một phần dạ dày bị đẩy lên lồng ngực qua cơ hoành.

– Hút thuốc lá: Làm suy yếu cơ vòng thực quản dưới và giảm tiết nước bọt – yếu tố bảo vệ tự nhiên của thực quản.

Ợ nóng và trào ngược dạ dày có phải là một?

Không hoàn toàn. Ợ nóng là triệu chứng – cảm giác nóng rát sau xương ức – trong khi trào ngược dạ dày là bệnh lý nền gây ra triệu chứng đó. Nói cách khác, ợ nóng là “tiếng kêu” của cơ thể khi axit dạ dày trào lên thực quản. Tuy nhiên, không phải ai bị trào ngược cũng có ợ nóng rõ rệt; một số người chỉ biểu hiện bằng ho khan, khàn tiếng, buồn nôn hoặc cảm giác vướng cổ – gọi là trào ngược im lặng.

Khi nào nên đi khám bác sĩ?

Bạn nên chủ động đi khám nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu sau:

– Triệu chứng kéo dài hơn 2 tuần, dù đã thay đổi lối sống.

– Khó nuốt, nuốt vướng hoặc đau khi nuốt.

– Sụt cân không rõ nguyên nhân.

– Nôn ra máu hoặc phân đen (dấu hiệu xuất huyết tiêu hóa).

– Ho kéo dài, khàn tiếng tái phát, đặc biệt về đêm – có thể do trào ngược ảnh hưởng đến thanh quản.

Đặc biệt, nếu bạn trên 50 tuổi và mới xuất hiện triệu chứng lần đầu, việc thăm khám càng cần thiết để loại trừ các bệnh lý nghiêm trọng hơn.

Trào ngược dạ dày có tự khỏi được không?

Ở giai đoạn nhẹ, trào ngược dạ dày có thể cải thiện đáng kể hoặc “tự khỏi” nếu bạn điều chỉnh kịp thời lối sống và chế độ ăn. Tuy nhiên, với nhiều người, đây là tình trạng mạn tính, dễ tái phát nếu không kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ. Trong phòng khám, tôi từng gặp không ít bệnh nhân chủ quan vì “chỉ ợ nóng nhẹ”, đến khi nội soi mới phát hiện viêm thực quản ăn mòn hoặc Barrett thực quản – tổn thương tiền ung thư.

Do đó, đừng đợi bệnh “tự khỏi” mà hãy chủ động can thiệp sớm.

Thay đổi lối sống – “liều thuốc” đầu tiên và hiệu quả nhất

Thay đổi lối sống không chỉ giúp giảm triệu chứng mà còn ngăn ngừa biến chứng lâu dài. Dưới đây là những điều bạn nên làm:

– Ăn uống điều độ: Chia nhỏ bữa, tránh ăn no, không ăn trong vòng 2–3 giờ trước khi ngủ.

– Nâng cao đầu giường khoảng 15–20 cm để giảm trào ngược ban đêm.

– Giảm cân nếu thừa cân – chỉ cần giảm 5–10% trọng lượng cơ thể đã có thể cải thiện rõ rệt.

– Bỏ thuốc lá và hạn chế rượu bia.

– Tránh mặc quần áo quá chật quanh vùng bụng.

– Không nằm ngay sau khi ăn – hãy đi bộ nhẹ nhàng thay vì nằm nghỉ.

Những thực phẩm “kích hoạt” trào ngược bạn nên hạn chế

Một số thực phẩm làm giãn cơ vòng thực quản dưới hoặc tăng tiết axit dạ dày, bao gồm:

– Cà phê, trà đặc, nước ngọt có gas

– Đồ chiên xào, nhiều dầu mỡ

– Socola, bạc hà

– Cam, quýt, cà chua và các loại sốt chua

– Ớt, tiêu và gia vị cay nóng

Tuy nhiên, mức độ nhạy cảm khác nhau ở mỗi người. Bạn có thể ghi nhật ký ăn uống để xác định “thủ phạm” riêng của mình.

Trào ngược dạ dày kéo dài có gây ung thư không?

Câu trả lời là: Có thể, nhưng không phải ai cũng gặp. Khi trào ngược xảy ra thường xuyên và kéo dài (trên 5 năm), niêm mạc thực quản có thể bị tổn thương mạn tính, dẫn đến Barrett thực quản – một thay đổi dị sản tế bào được xem là tiền ung thư. Từ đó, nguy cơ tiến triển thành ung thư biểu mô tuyến thực quản tuy thấp (khoảng 0.1–0.5% mỗi năm) nhưng vẫn cần theo dõi chặt.

May mắn thay, Barrett thực quản hoàn toàn có thể phát hiện sớm qua nội soi, và nếu được kiểm soát tốt, nguy cơ tiến triển sẽ giảm đáng kể.

Trào ngược dạ dày không chỉ là “chuyện nhỏ” của hệ tiêu hóa. Nếu bạn thường xuyên ợ nóng, ợ chua hoặc có các triệu chứng không điển hình như ho, khàn tiếng, đừng chủ quan. Việc điều chỉnh lối sống sớm kết hợp theo dõi y khoa định kỳ sẽ giúp bạn kiểm soát bệnh hiệu quả, tránh biến chứng nghiêm trọng – trong đó có cả nguy cơ ung thư thực quản. Hãy lắng nghe cơ thể và đừng ngần ngại tìm đến chuyên gia tiêu hóa khi cần.