Tiêu chảy kéo dài có nguy hiểm không và khi nào cần đi khám?

“Mấy ngày nay em bị tiêu chảy liên tục, uống men vi sinh rồi mà vẫn không đỡ. Cứ đi ngoài 4–5 lần mỗi ngày, người mệt lả, bụng lúc nào cũng sôi ùng ục… em lo lắm, không biết đây là dấu hiệu của bệnh gì, có phải do nhiễm khuẩn hay do vấn đề đường ruột nghiêm trọng hơn không?”

Chuyên viên tư vấn

Chào bạn,
Tiêu chảy kéo dài – tức tình trạng đi ngoài phân lỏng từ trên 14 ngày – thường không chỉ đơn thuần là rối loạn tiêu hóa thông thường. Đây có thể là biểu hiện của các vấn đề tiềm ẩn như nhiễm trùng dai dẳng, hội chứng ruột kích thích, viêm đại tràng, hoặc thậm chí là bệnh lý tự miễn như Crohn. Việc xác định nguyên nhân sớm sẽ giúp bạn tránh được biến chứng như mất nước, suy dinh dưỡng hay tổn thương niêm mạc ruột.

Dưới đây, tôi sẽ chia sẻ rõ hơn về những nguyên nhân phổ biến, dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm, và cách xử trí phù hợp dựa trên kinh nghiệm lâm sàng nhiều năm của tôi.

Nguyên nhân thường gặp gây tiêu chảy kéo dài

– Nhiễm trùng dai dẳng: Do vi khuẩn (như Salmonella, Campylobacter), virus (rotavirus, norovirus) hoặc ký sinh trùng (Giardia lamblia, Entamoeba histolytica) – đặc biệt nếu bạn từng ăn thực phẩm không đảm bảo vệ sinh hoặc du lịch đến vùng dịch.
– Hội chứng ruột kích thích (IBS): Thường đi kèm đau bụng, đầy hơi, thay đổi thói quen đại tiện nhưng không có tổn thương thực thể trên nội soi.
– Bệnh viêm ruột mạn tính (IBD): Như viêm loét đại tràng hoặc bệnh Crohn, với triệu chứng tiêu chảy có nhầy máu, sụt cân, sốt nhẹ kéo dài.
– Không dung nạp thực phẩm: Ví dụ không dung nạp lactose hoặc gluten (bệnh Celiac) – gây tiêu chảy sau khi ăn sữa, bánh mì, mì Ý…
– Tác dụng phụ của thuốc: Đặc biệt là kháng sinh, thuốc điều trị dạ dày (ức chế bơm proton), hoặc một số thuốc tim mạch.

Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám ngay

– Tiêu chảy kéo dài trên 2 tuần mà không cải thiện dù đã nghỉ ngơi, điều chỉnh ăn uống.
– Phân có máu, nhầy, mủ hoặc mùi hôi bất thường.
– Sụt cân không rõ nguyên nhân, sốt kéo dài, mệt mỏi triền miên.
– Dấu hiệu mất nước: Khô miệng, tiểu ít, da nhăn nheo, chóng mặt khi đứng dậy.
– Tiền sử gia đình có người mắc bệnh viêm ruột hoặc ung thư đại trực tràng.

Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân chủ quan với tiêu chảy “kéo dài vài tuần”, đến khi suy kiệt mới đi khám – và phát hiện bệnh Crohn đã tiến triển nặng. Đừng đợi đến lúc cơ thể kiệt quệ mới tìm nguyên nhân.

Cách giảm triệu chứng và hỗ trợ phục hồi tại nhà

– Bù nước và điện giải: Uống oresol hoặc nước dừa pha muối để tránh mất nước – đây là ưu tiên hàng đầu.
– Ăn dễ tiêu, ít xơ: Cháo trắng, khoai luộc, chuối chín, cơm nát. Tránh sữa, đồ dầu mỡ, cay nóng.
– Không tự ý dùng thuốc cầm tiêu chảy (như loperamide) nếu chưa loại trừ nhiễm trùng – vì có thể làm vi khuẩn “giữ lại” trong ruột, khiến tình trạng nặng hơn.
– Theo dõi phản ứng với thực phẩm: Ghi nhật ký ăn uống để phát hiện yếu tố khởi phát (ví dụ: sau khi uống sữa, ăn hải sản…).
– Dùng men vi sinh đúng cách: Một số chủng như Saccharomyces boulardii hoặc Lactobacillus rhamnosus GG có bằng chứng hỗ trợ rút ngắn thời gian tiêu chảy.

Khi nào cần làm xét nghiệm hoặc nội soi?

Nếu tiêu chảy kéo dài trên 3–4 tuần, bác sĩ có thể chỉ định:
– Xét nghiệm phân (soi tươi, PCR tìm ký sinh trùng/virus),
– Xét nghiệm máu (CRP, calprotectin – đánh giá viêm),
– Nội soi đại tràng nếu nghi ngờ IBD hoặc tổn thương thực thể.

Đặc biệt ở người trên 50 tuổi, tiêu chảy kéo dài luôn cần được đánh giá kỹ để loại trừ ung thư đại trực tràng – dù không có tiền sử gia đình.

Tiêu chảy kéo dài hiếm khi “tự hết” nếu không giải quyết được nguyên nhân gốc rễ. Đừng xem nhẹ tình trạng này, nhất là khi đi kèm sụt cân, máu trong phân hay mệt mỏi kéo dài. Việc thăm khám sớm không chỉ giúp bạn xác định chính xác bệnh lý mà còn ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng như suy dinh dưỡng, mất cân bằng điện giải, hoặc tổn thương ruột vĩnh viễn.

Nếu bạn đang trong tình trạng này, hãy ghi lại tần suất đi ngoài, đặc điểm phân, thức ăn gần đây và các triệu chứng kèm theo – đó sẽ là thông tin quý giá giúp bác sĩ chẩn đoán nhanh và chính xác hơn.