Thường xuyên bị tiêu chảy có phải do rối loạn tiêu hóa hay bệnh lý nguy hiểm?
Chào bạn, cảm ơn bạn đã chia sẻ tình trạng của mình. Việc thường xuyên bị tiêu chảy — nghĩa là đi ngoài phân lỏng từ 3 lần trở lên mỗi ngày và kéo dài nhiều ngày — thường không chỉ đơn thuần là “do đồ ăn” như nhiều người nghĩ. Đây có thể là dấu hiệu của rối loạn tiêu hóa mạn tính, nhiễm trùng đường ruột, hoặc thậm chí là biểu hiện sớm của các bệnh lý như hội chứng ruột kích thích (IBS), viêm đại tràng, hay không dung nạp thực phẩm.
Tôi sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về những nguyên nhân tiềm ẩn, khi nào cần đi khám, và cách điều chỉnh để cải thiện tình trạng này từ gốc rễ.
Nguyên nhân thường gặp khiến bạn thường xuyên bị tiêu chảy
– Nhiễm trùng đường tiêu hóa: Do vi khuẩn (như E. coli, Salmonella), virus (rotavirus, norovirus) hoặc ký sinh trùng (Giardia). Dù đa số trường hợp tự khỏi trong vài ngày, một số có thể kéo dài nếu không được xử trí đúng.
– Hội chứng ruột kích thích (IBS): Một rối loạn chức năng ruột mạn tính, thường đi kèm tiêu chảy xen kẽ táo bón, đầy hơi, đau bụng giảm sau khi đi ngoài.
– Viêm đại tràng mạn tính: Như viêm loét đại tràng hoặc bệnh Crohn – thường gây tiêu chảy kéo dài, có thể lẫn máu hoặc nhầy trong phân.
– Không dung nạp thực phẩm: Phổ biến nhất là không dung nạp lactose (đường trong sữa) hoặc fructose, khiến ruột không hấp thu được và gây tiêu chảy sau khi ăn.
– Tác dụng phụ của thuốc: Đặc biệt là kháng sinh, thuốc kháng acid chứa magie, hoặc một số thuốc điều trị tiểu đường, huyết áp.
Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám ngay
– Tiêu chảy kéo dài trên 2 tuần dù đã thay đổi chế độ ăn.
– Phân có máu, mủ hoặc nhầy, kèm theo sốt cao hoặc sụt cân không rõ nguyên nhân.
– Đau bụng dữ dội, co thắt liên tục, không giảm sau khi đi ngoài.
– Mất nước: Khô miệng, tiểu ít, mệt mỏi, tim đập nhanh – đặc biệt nguy hiểm ở trẻ nhỏ và người lớn tuổi.
– Tiền sử gia đình có người mắc bệnh viêm ruột hoặc ung thư đại trực tràng.
Hướng dẫn giảm triệu chứng và phòng ngừa tái phát
– Bù nước và điện giải: Uống oresol hoặc nước dừa pha muối loãng để tránh mất nước – đây là ưu tiên hàng đầu.
– Ăn nhẹ, dễ tiêu: Cháo trắng, cơm nát, chuối chín, khoai lang luộc. Tránh sữa, đồ chiên rán, caffeine và thức ăn cay nóng.
– Theo dõi thực phẩm gây phản ứng: Ghi nhật ký ăn uống để phát hiện xem liệu tiêu chảy có liên quan đến một loại thực phẩm cụ thể hay không.
– Không lạm dụng thuốc cầm tiêu chảy: Thuốc như loperamide chỉ dùng tạm thời; nếu dùng khi có nhiễm trùng, có thể làm vi khuẩn “giữ lại” trong ruột và nặng hơn.
– Cân nhắc men vi sinh (probiotics): Một số chủng như Lactobacillus rhamnosus hoặc Saccharomyces boulardii có thể hỗ trợ phục hồi hệ vi sinh đường ruột sau tiêu chảy.
Khi nào cần làm xét nghiệm hoặc nội soi?
Nếu tiêu chảy tái đi tái lại trong vài tháng, tôi thường khuyên bệnh nhân làm xét nghiệm phân (kiểm tra vi khuẩn, ký sinh trùng, calprotectin – dấu ấn viêm), xét nghiệm máu (đánh giá thiếu máu, viêm), và nếu cần, nội soi đại tràng để loại trừ tổn thương thực thể. Nhiều người e ngại nội soi, nhưng với kỹ thuật hiện nay, thủ thuật này khá an toàn và gần như không đau khi có gây mê nhẹ.
Thường xuyên bị tiêu chảy hiếm khi là chuyện “nhỏ”. Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân chủ quan, nghĩ do “ăn trúng đồ”, để rồi phát hiện muộn các bệnh lý mạn tính như viêm đại tràng hay IBS. Nếu tình trạng này kéo dài hơn 10–14 ngày, kèm theo bất kỳ dấu hiệu cảnh báo nào kể trên, bạn nên đi khám chuyên khoa tiêu hóa càng sớm càng tốt. Việc chẩn đoán sớm không chỉ giúp bạn thoát khỏi sự khó chịu dai dẳng mà còn ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng về sau.
