Nội tiêu hóa là gì?

Chào bạn!

Nội tiêu hóa là một chuyên ngành sâu của Nội khoa, tập trung vào việc chẩn đoán, điều trị và theo dõi các bệnh lý liên quan đến toàn bộ hệ tiêu hóa — từ thực quản, dạ dày, ruột non, đại tràng, trực tràng cho đến các cơ quan phụ trợ như gan, túi mật và tuyến tụy. Khác với bác sĩ nội khoa tổng quát, bác sĩ nội tiêu hóa được đào tạo chuyên sâu để xử lý những rối loạn phức tạp của hệ tiêu hóa, từ các triệu chứng thường gặp như trào ngược, đầy bụng đến các bệnh lý nghiêm trọng như viêm gan mạn tính, xơ gan hay ung thư đường tiêu hóa.

Nội tiêu hóa là gì và chuyên khoa này bao gồm những gì?

Nội tiêu hóa (Gastroenterology) là nhánh chuyên sâu trong y học nội khoa, nghiên cứu cấu trúc, chức năng và các rối loạn của toàn bộ hệ tiêu hóa. Hệ này không chỉ “xử lý thức ăn” mà còn đóng vai trò then chốt trong hấp thu dinh dưỡng, miễn dịch đường ruột và cân bằng hệ vi sinh vật.

Các cơ quan chính mà bác sĩ nội tiêu hóa quan tâm bao gồm: – Dạ dày: nơi tiêu hóa thức ăn, dễ bị viêm loét do vi khuẩn H. pylori hoặc thuốc giảm đau. – Ruột non & đại tràng: nơi hấp thu chất và hình thành phân; thường gặp hội chứng ruột kích thích (IBS), viêm loét đại tràng, bệnh Crohn. – Gan: cơ quan giải độc và chuyển hóa; có thể bị tổn thương do virus (viêm gan B, C), rượu bia hoặc gan nhiễm mỡ. – Tuyến tụy & túi mật: hỗ trợ tiêu hóa bằng enzyme và mật; viêm tụy cấp/mạn hoặc sỏi mật cũng thuộc phạm vi điều trị.

Bác sĩ nội tiêu hóa khác gì bác sĩ ngoại tiêu hóa?

Đây là câu hỏi rất phổ biến trong phòng khám của tôi. Đơn giản là:

– Bác sĩ nội tiêu hóa dùng thuốc, thay đổi lối sống và các thủ thuật ít xâm lấn (như nội soi) để điều trị bệnh. – Bác sĩ ngoại tiêu hóa (phẫu thuật tiêu hóa) can thiệp phẫu thuật khi bệnh đã tiến triển nặng — ví dụ cắt đoạn ruột trong bệnh Crohn, cắt gan do ung thư, hay mổ sỏi mật.

Hai chuyên khoa này thường phối hợp chặt chẽ. Ví dụ, tôi có thể phát hiện polyp đại tràng qua nội soi, cắt bỏ ngay nếu nhỏ; nhưng nếu polyp đã thành ung thư xâm lấn, bệnh nhân sẽ được chuyển sang ngoại để mổ.

Những bệnh lý phổ biến bác sĩ nội tiêu hóa điều trị

Trong hơn 15 năm hành nghề, tôi gặp rất nhiều trường hợp đến muộn vì chủ quan với các triệu chứng “nhỏ”. Dưới đây là những bệnh thường gặp nhất:

– Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD): ợ nóng, ợ chua, cảm giác vướng cổ. – Viêm loét dạ dày – tá tràng: đau bụng theo chu kỳ, liên quan đến ăn uống. – Hội chứng ruột kích thích (IBS): đau bụng kèm rối loạn đại tiện (táo/lỏng xen kẽ), không có tổn thương thực thể. – Viêm gan virus (B, C), gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD): thường không triệu chứng rõ, phát hiện qua xét nghiệm. – Viêm loét đại tràng & bệnh Crohn: tiêu chảy kéo dài, có máu trong phân, sụt cân. – Ung thư tiêu hóa: dạ dày, đại trực tràng, gan — có thể phát hiện sớm qua sàng lọc định kỳ.

Vai trò then chốt của nội soi trong chẩn đoán và điều trị

Nội soi không chỉ là “soi” — đó là công cụ chẩn đoán và điều trị tích hợp. Trong một lần nội soi dạ dày hoặc đại tràng, tôi có thể:

– Quan sát trực tiếp niêm mạc tiêu hóa. – Lấy mẫu sinh thiết để xét nghiệm (ví dụ: tìm H. pylori, ung thư). – Cắt polyp ngay tại chỗ — ngăn ngừa ung thư đại trực tràng. – Dừng xuất huyết tiêu hóa cấp (như loét dạ dày chảy máu). – Thực hiện các thủ thuật chuyên sâu như ERCP (điều trị sỏi mật, tắc ống tụy) hay EUS (siêu âm nội soi đánh giá khối u sâu).

Nhiều bệnh nhân sợ nội soi, nhưng với kỹ thuật hiện đại (gây mê nhẹ, ống mềm), thủ thuật này an toàn và gần như không đau.

Khi nào bạn nên đi khám nội tiêu hóa?

Bạn không cần đợi đến khi bệnh nặng. Hãy đi khám nếu có bất kỳ dấu hiệu sau kéo dài trên 2 tuần hoặc tái phát nhiều lần:

– Ợ nóng, trào ngược thường xuyên, đặc biệt về đêm. – Đau bụng không rõ nguyên nhân, không đáp ứng với thuốc thông thường. – Thay đổi thói quen đại tiện: táo/lỏng kéo dài, phân có nhầy/máu. – Sụt cân không giải thích được. – Đã tròn 45 tuổi — đây là độ tuổi khuyến cáo bắt đầu sàng lọc ung thư đại trực tràng, ngay cả khi không có triệu chứng.

Trong phòng khám, tôi từng gặp bệnh nhân 48 tuổi đi khám vì “đi ngoài phân lỏng 3 tuần”, kết quả nội soi phát hiện polyp ác tính giai đoạn sớm — và được điều trị khỏi hoàn toàn nhờ phát hiện kịp thời.

Làm sao để bảo vệ hệ tiêu hóa và phòng bệnh hiệu quả?

Là bác sĩ, tôi luôn khuyên bệnh nhân: “Hệ tiêu hóa khỏe = cơ thể khỏe”. Một vài nguyên tắc đơn giản nhưng hiệu quả:

– Ăn uống điều độ: hạn chế đồ cay, dầu mỡ, rượu bia, cà phê quá nhiều. – Duy trì cân nặng hợp lý: béo phì làm tăng nguy cơ trào ngược và gan nhiễm mỡ. – Không lạm dụng thuốc giảm đau NSAID (như ibuprofen) — dễ gây loét dạ dày. – Tập thể dục đều đặn: giúp nhu động ruột ổn định, giảm táo bón. – Khám sàng lọc định kỳ: đặc biệt nếu có tiền sử gia đình mắc ung thư tiêu hóa.

Nội tiêu hóa không chỉ “khám dạ dày” — đó là chuyên khoa toàn diện, bảo vệ bạn từ miệng đến hậu môn, bao gồm cả gan và tụy. Nhiều bệnh lý tiêu hóa diễn tiến âm thầm, và khi có triệu chứng rõ rệt thì đã ở giai đoạn muộn. Việc hiểu rõ vai trò của chuyên khoa này giúp bạn chủ động chăm sóc sức khỏe, phát hiện bệnh sớm và điều trị hiệu quả — thậm chí ngăn ngừa ung thư.

Nếu bạn đang có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào kéo dài, đừng chần chừ. Một lần khám nội tiêu hóa có thể thay đổi hoàn toàn hành trình sức khỏe của bạn.