Tắc ruột do đâu: Nguyên nhân thường gặp và dấu hiệu cảnh báo

Chào bạn,

Tắc ruột là tình trạng nghiêm trọng khi dòng lưu thông của thức ăn, dịch tiêu hóa hoặc phân bị gián đoạn dọc theo ống tiêu hóa – thường xảy ra ở ruột non hoặc ruột già. Đây không phải là một bệnh đơn lẻ mà là hậu quả của nhiều nguyên nhân khác nhau, có thể đe dọa tính mạng nếu không được xử trí kịp thời.

Nguyên nhân thường gặp gây tắc ruột

Tắc ruột được chia thành hai nhóm chính: tắc cơ học (do vật cản vật lý) và tắc do liệt ruột (ruột ngừng co bóp). Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến:

– Dính ruột sau phẫu thuật: Đây là nguyên nhân hàng đầu ở người lớn, đặc biệt sau các ca mổ ổ bụng như mổ ruột thừa, mổ phụ khoa hoặc cắt dạ dày. Các dải mô sẹo (dính) có thể kéo, xoắn hoặc chèn ép ruột.

– Thoát vị nghẹt: Khi một đoạn ruột chui vào lỗ thoát vị (ở bẹn, rốn, thành bụng…) và không thể trở lại ổ bụng, dẫn đến tắc nghẽn và thiếu máu nuôi.

– U ruột hoặc khối u ngoài chèn ép: U lành (như polyp lớn) hoặc u ác tính (ung thư đại trực tràng, u tụy, u buồng trứng) có thể chèn ép hoặc làm hẹp lòng ruột.

– Xoắn ruột: Ruột bị xoắn quanh trục của chính nó, thường xảy ra ở ruột non hoặc đại tràng sigma. Tình trạng này vừa gây tắc nghẽn vừa làm gián đoạn tuần hoàn máu.

– Lồng ruột: Thường gặp ở trẻ nhỏ, khi một đoạn ruột “tuột” vào đoạn ruột kế tiếp như ống lồng, gây tắc và thiếu máu cục bộ.

– Liệt ruột (tắc ruột cơ năng): Không có vật cản thực thể, nhưng ruột ngừng nhu động do nguyên nhân như: viêm phúc mạc, nhiễm trùng nặng, chấn thương cột sống, rối loạn điện giải (thiếu kali), hoặc tác dụng phụ của thuốc (như opioid).

Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám ngay

Tắc ruột là cấp cứu ngoại khoa. Bạn cần đến bệnh viện ngay lập tức nếu có các biểu hiện sau:

– Đau bụng dữ dội, từng cơn hoặc liên tục, thường ở vùng quanh rốn hoặc hạ vị.

– Nôn ói nhiều, đặc biệt nôn ra dịch vàng hoặc phân (gọi là nôn phân).

– Không trung tiện và không đại tiện trong nhiều giờ đến vài ngày.

– Bụng chướng to, gõ vang, có thể nhìn thấy quai ruột nổi rõ.

– Sốt, mạch nhanh, huyết áp tụt – dấu hiệu nhiễm trùng hoặc hoại tử ruột.

Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân chủ quan với triệu chứng “chỉ là táo bón”, nhưng khi nhập viện thì đã có đoạn ruột bị hoại tử do tắc nghẽn kéo dài.

Hướng dẫn xử trí và phòng ngừa

– Không tự ý dùng thuốc nhuận tràng hoặc thụt tháo khi nghi ngờ tắc ruột – điều này có thể làm vỡ ruột.

– Chẩn đoán sớm bằng hình ảnh: X-quang bụng đứng, siêu âm ổ bụng hoặc CT scan là các xét nghiệm then chốt để xác định vị trí và nguyên nhân tắc.

– Điều trị phụ thuộc vào nguyên nhân: Tắc cơ học thường cần can thiệp ngoại khoa; tắc do liệt ruột thì điều trị nội khoa (bù điện giải, ngừng thuốc gây liệt, điều trị nguyên nhân nền).

– Phòng ngừa: Sau mổ bụng, nên vận động sớm để giảm nguy cơ dính ruột; điều trị kịp thời thoát vị; tầm soát ung thư đại trực tràng định kỳ nếu trên 50 tuổi hoặc có yếu tố nguy cơ.

Tắc ruột hiếm khi xảy ra “vô cớ” – nó thường là hệ quả của một vấn đề y khoa tiềm ẩn, từ dính sau mổ đến khối u ác tính. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu cảnh báo và đến cơ sở y tế kịp thời có thể giúp bảo tồn ruột và tránh các biến chứng nguy hiểm như thủng ruột, nhiễm trùng huyết. Nếu bạn đang có triệu chứng nghi ngờ, đừng chần chừ – hãy đi khám ngay hôm nay.