Bị nhiễm HP dạ dày do đâu?

“Dạo gần đây em thường xuyên bị đau bụng âm ỉ vùng thượng vị, ăn xong lại đầy hơi, buồn nôn. Đi khám thì bác sĩ nói em nhiễm vi khuẩn HP. Em rất hoang mang vì không hiểu tại sao mình lại bị – em ăn uống khá sạch sẽ, không nghiện rượu bia hay thuốc lá. Liệu có phải do lây từ người thân trong nhà hay do thói quen sinh hoạt nào đó mà em không để ý?”

Chuyên viên tư vấn

Đã trả lời: Ngày

Chào bạn, cảm ơn bạn đã chia sẻ. Vi khuẩn Helicobacter pylori (gọi tắt là HP) là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây viêm loét dạ dày – tá tràng và làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày nếu không được điều trị đúng cách. Việc bạn bị nhiễm HP không có nghĩa là bạn thiếu vệ sinh, mà chủ yếu liên quan đến con đường lây truyền đặc thù của loại vi khuẩn này – điều mà rất nhiều người chưa hiểu rõ.

Nguyên nhân chính dẫn đến nhiễm HP dạ dày

Vi khuẩn HP lây truyền chủ yếu qua đường miệng – miệng hoặc phân – miệng, đặc biệt trong môi trường sinh hoạt chung. Cụ thể:

– Dùng chung bát đũa, thìa, cốc uống nước với người mang vi khuẩn HP (kể cả khi họ không có triệu chứng).

– Hôn trực tiếp, đặc biệt là cha mẹ mớm cơm cho con – một thói quen phổ biến ở nhiều gia đình Việt.

– Vệ sinh tay không sạch sau khi đi vệ sinh, rồi cầm nắm thức ăn hoặc vật dụng chung.

– Nguồn nước sinh hoạt bị ô nhiễm, đặc biệt ở vùng nông thôn hoặc nơi có hệ thống cấp nước chưa đảm bảo.

– Ăn thực phẩm chưa được nấu chín kỹ, rau sống rửa không sạch, hoặc dùng nước lã để chế biến món ăn.

Trong thực tế lâm sàng, tôi gặp rất nhiều trường hợp cả gia đình cùng dương tính với HP – điều này cho thấy tính chất lây nhiễm cao trong môi trường sống khép kín. Vi khuẩn HP có khả năng sống sót trong môi trường axit dạ dày nhờ enzyme urease, giúp nó “ẩn náu” và gây tổn thương niêm mạc lâu dài.

Dấu hiệu cảnh báo bạn có thể đã nhiễm HP

Không phải ai nhiễm HP cũng có triệu chứng rõ rệt, nhưng nếu bạn gặp các biểu hiện sau, nên nghĩ đến khả năng nhiễm khuẩn:

– Đau bụng vùng thượng vị (trên rốn), đặc biệt khi đói hoặc về đêm.

– Cảm giác đầy bụng, ợ chua, ợ hơi kéo dài sau ăn.

– Buồn nôn, chán ăn, sụt cân không rõ nguyên nhân.

– Phân đen (dấu hiệu xuất huyết tiêu hóa – cần cấp cứu ngay).

Lưu ý: Một số người mang HP mãn tính mà không có triệu chứng, nhưng vẫn có thể lây cho người khác và có nguy cơ biến chứng về sau.

Làm sao để phòng ngừa và giảm nguy cơ lây nhiễm HP?

– Không dùng chung đồ ăn, cốc chén, bàn chải đánh răng với người khác – kể cả người thân.

– Rửa tay kỹ bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.

– Ăn chín, uống sôi, hạn chế rau sống và nước lã ở nơi không đảm bảo vệ sinh.

– Khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt nếu trong gia đình có người từng bị loét dạ dày hoặc ung thư dạ dày.

– Không tự ý dùng kháng sinh khi chưa có chỉ định – điều này có thể làm HP kháng thuốc, gây khó khăn trong điều trị sau này.

Nếu đã được chẩn đoán nhiễm HP, bạn cần tuân thủ đúng phác đồ điều trị (thường gồm 2–3 loại kháng sinh kết hợp với thuốc ức chế bơm proton) trong 10–14 ngày, và tái khám để kiểm tra tiệt trừ vi khuẩn sau điều trị.

Nhiễm HP dạ dày chủ yếu do lây nhiễm trong sinh hoạt hàng ngày, chứ không phải do “ăn uống bừa bãi” như nhiều người lầm tưởng. Quan trọng hơn cả là nhận biết sớm, điều trị đúng và phòng lây lan cho người thân. Trong nhiều trường hợp, việc tiệt trừ HP kịp thời có thể ngăn ngừa viêm loét tiến triển và giảm đáng kể nguy cơ ung thư dạ dày về lâu dài. Nếu bạn đang lo lắng, hãy trao đổi với bác sĩ để được tư vấn phác đồ phù hợp – đừng chủ quan, nhưng cũng đừng quá hoang mang.