Cách chữa trào ngược dạ dày

“Em bị ợ chua, nóng rát ngực gần như mỗi tối sau bữa ăn. Đã thử kiêng khem đủ thứ, ngủ gối cao, nhưng triệu chứng vẫn tái đi tái lại. Vậy cách chữa trào ngược dạ dày như thế nào? Liệu trào ngược dạ dày có chữa khỏi hẳn được không? Và khi nào thì nên dùng thuốc ức chế bơm proton – loại thuốc em nghe nói rất mạnh?”

Chuyên viên tư vấn

Đã trả lời: Ngày

Chào bạn,

Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là một tình trạng mãn tính, và không phải lúc nào cũng “chữa khỏi” hoàn toàn, đặc biệt nếu có yếu tố giải phẫu như thoát vị khe thực quản. Tuy nhiên, hầu hết người bệnh có thể kiểm soát tốt triệu chứng, thậm chí sống không có biểu hiện khó chịu, nhờ kết hợp điều chỉnh lối sống, ăn uống hợp lý và dùng thuốc đúng cách. Trong một số trường hợp nặng, phẫu thuật có thể được cân nhắc.

Dưới đây là những thông tin quan trọng bạn cần biết để quản lý GERD hiệu quả.

Khi nào cần dùng thuốc ức chế bơm proton (PPI)?

Thuốc ức chế bơm proton (PPI) là nhóm thuốc mạnh nhất hiện nay để giảm tiết axit dạ dày, thường được chỉ định trong các tình huống sau:

– Triệu chứng trào ngược dai dẳng hoặc nặng: Như ợ nóng thường xuyên, đau rát sau xương ức, khó nuốt, hoặc cảm giác vướng ở cổ họng kéo dài hơn 2 tuần.

– Viêm thực quản do trào ngược: Khi niêm mạc thực quản đã bị tổn thương do axit, PPI giúp làm lành vết viêm.

– Không đáp ứng với thay đổi lối sống và thuốc kháng axit thông thường: Nếu bạn đã kiêng cữ, thay đổi tư thế ngủ, dùng thuốc kháng histamin (H2 blocker) mà vẫn không cải thiện, PPI sẽ là lựa chọn tiếp theo.

– Phòng ngừa biến chứng: Ở những người có nguy cơ cao (ví dụ: Barrett thực quản), PPI có thể được dùng dài hạn dưới giám sát y khoa.

Lưu ý: PPI không nên tự ý dùng kéo dài mà không có chỉ định. Dùng quá lâu có thể làm giảm hấp thu canxi, magie, vitamin B12 và tăng nguy cơ nhiễm khuẩn đường ruột.

Những thực phẩm người bị GERD nên tránh

Mỗi người có “tác nhân kích thích” riêng, nhưng một số nhóm thực phẩm phổ biến thường làm trầm trọng thêm trào ngược, bao gồm:

– Đồ ăn nhiều dầu mỡ, chiên xào: Làm chậm quá trình làm rỗng dạ dày, tăng áp lực lên cơ thắt thực quản dưới.

– Thực phẩm có tính axit cao: Cam, chanh, cà chua, nước sốt cà – dù tốt cho sức khỏe nhưng dễ gây ợ chua.

– Gia vị cay nóng: Ớt, tiêu, mù tạt – kích thích niêm mạc và làm tăng cảm giác bỏng rát.

– Caffeine, rượu, đồ uống có ga: Làm giãn cơ thắt thực quản dưới và tăng tiết axit.

– Sô cô la và bạc hà: Chứa hợp chất làm giảm trương lực cơ vòng thực quản, khiến axit dễ trào lên.

– Hành, tỏi sống: Có thể gây đầy hơi, ợ hơi và kích thích trào ngược ở một số người nhạy cảm.

Mẹo nhỏ: Bạn nên ghi nhật ký ăn uống để xác định chính xác thực phẩm “gây họa” với mình – vì không phải ai cũng phản ứng giống nhau.

Uống nước kiềm có giúp giảm axit dạ dày không?

Nước kiềm (pH > 7) có thể trung hòa một phần axit dạ dày tạm thời, mang lại cảm giác dễ chịu ngay sau khi uống. Tuy nhiên, hiệu quả này rất ngắn ngủi – dạ dày sẽ nhanh chóng điều chỉnh lại pH về mức bình thường (khoảng 1.5–3.5) để duy trì chức năng tiêu hóa.

Hiện không có bằng chứng khoa học vững chắc cho thấy nước kiềm giúp điều trị hay kiểm soát GERD lâu dài. Việc lạm dụng nước kiềm còn có thể làm rối loạn cân bằng acid-base trong cơ thể. Vì vậy, đừng xem đây là giải pháp thay thế cho điều trị y khoa.

GERD có thể dẫn đến ung thư thực quản không?

Câu trả lời là: Có, nhưng chỉ trong một tỷ lệ nhỏ và sau nhiều năm tiến triển.

Khi trào ngược xảy ra mạn tính và không được kiểm soát, niêm mạc thực quản có thể bị tổn thương liên tục, dẫn đến thay đổi tế bào – gọi là Barrett thực quản. Đây là yếu tố nguy cơ tiền ung thư, và nếu không theo dõi, một số trường hợp có thể tiến triển thành ung thư biểu mô tuyến thực quản.

Tuy nhiên, phần lớn người bị GERD không bao giờ phát triển Barrett thực quản, và chỉ khoảng 0.1–0.5% bệnh nhân Barrett tiến triển thành ung thư mỗi năm.

Điều quan trọng: Nếu bạn có triệu chứng trào ngược kéo dài > 5 năm, đặc biệt kèm theo khó nuốt, sụt cân, nôn ra máu, hãy đi nội soi để tầm soát Barrett thực quản – chứ không nên lo lắng quá mức.

GERD là bệnh mạn tính, nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát tốt nếu bạn kiên trì điều chỉnh lối sống và tuân thủ điều trị. Đừng đợi đến khi có biến chứng mới đi khám. Trong phòng khám của tôi, nhiều bệnh nhân đã giảm hẳn triệu chứng chỉ sau 4–6 tuần thay đổi chế độ ăn, kết hợp dùng PPI ngắn hạn theo đúng chỉ định.

Nếu bạn đang dùng thuốc giảm axit thường xuyên hơn 2 lần/tuần, hãy gặp bác sĩ để được đánh giá toàn diện – vì kiểm soát sớm chính là cách tốt nhất để tránh biến chứng lâu dài.