Bị trào ngược dạ dày nên ăn gì để giảm ợ chua và dễ tiêu?

Chào bạn! Nếu bạn đang bị trào ngược dạ dày, việc lựa chọn thực phẩm phù hợp đóng vai trò then chốt trong kiểm soát triệu chứng. Trào ngược xảy ra khi axit từ dạ dày trào lên thực quản, thường do cơ thắt dưới thực quản (LES) hoạt động yếu hoặc bị giãn bất thường. Chế độ ăn đúng không chỉ giúp giảm kích thích niêm mạc thực quản mà còn hỗ trợ dạ dày tiêu hóa nhẹ nhàng hơn, từ đó hạn chế cơn trào ngược tái phát.

Dưới đây là những hướng dẫn cụ thể từ góc nhìn lâm sàng, dựa trên kinh nghiệm tôi tiếp nhận hàng trăm bệnh nhân trào ngược mỗi năm.

Nguyên nhân khiến bạn cần chọn thực phẩm cẩn thận

Trào ngược dạ dày không chỉ đơn thuần là “dư axit” — mà còn liên quan đến:
– Cơ vòng thực quản dưới suy yếu hoặc giãn bất thường, khiến axit dễ trào lên.
– Thức ăn làm chậm quá trình làm rỗng dạ dày (như đồ béo, chiên rán), làm tăng áp lực trong dạ dày.
– Thực phẩm kích thích tăng tiết axit (cam, chanh, cà chua, ớt…) hoặc làm giãn cơ vòng (cà phê, rượu, sô-cô-la).

Hiểu rõ điều này giúp bạn chủ động hơn trong việc lựa chọn món ăn hàng ngày.

Dấu hiệu cảnh báo bạn cần điều chỉnh chế độ ăn ngay

Nếu bạn gặp các biểu hiện sau, rất có thể chế độ ăn hiện tại đang “kích hoạt” trào ngược:
– Ợ nóng hoặc ợ chua thường xuyên, đặc biệt sau ăn hoặc khi nằm xuống.
– Cảm giác nóng rát lan từ bụng lên ngực hoặc cổ họng.
– Khó nuốt, vướng ở cổ họng dù không có dị vật.
– Ho kéo dài về đêm, không rõ nguyên nhân, kèm khàn giọng.

Đây không phải chỉ là “khó tiêu thông thường” — mà là tín hiệu dạ dày đang phản ứng với những gì bạn đưa vào.

Bị trào ngược dạ dày nên ăn gì? Gợi ý từ lâm sàng

Dưới đây là nhóm thực phẩm tôi thường khuyên bệnh nhân ưu tiên, vì chúng vừa dễ tiêu, vừa giúp trung hòa axit hoặc bảo vệ niêm mạc:

– Tinh bột lành tính: Bánh mì trắng (không bơ, không đường), yến mạch, khoai lang, khoai tây luộc. Những thực phẩm này hút bớt axit dư thừa và tạo lớp đệm nhẹ cho niêm mạc dạ dày.
– Rau củ luộc/hấp: Súp lơ xanh, măng tây, dưa chuột, bí đỏ… có tính kiềm tự nhiên, ít sinh hơi và không kích thích tiết axit.
– Đạm dễ tiêu: Thịt nạc như thăn lợn, ức gà bỏ da, thịt ngan, lưỡi lợn. Nên chế biến bằng cách hấp, luộc hoặc hầm — tuyệt đối tránh chiên, nướng.
– Trái cây ít axit: Chuối chín, táo ngọt, bơ, thanh long, dưa hấu (ăn vừa phải). Tránh ăn ngay sau bữa chính để giảm áp lực lên dạ dày.
– Thực phẩm hỗ trợ tiêu hóa:
• Sữa chua không đường (chứa probiotic giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột).
• Gừng tươi (một lát nhỏ pha trà giúp chống viêm, giảm buồn nôn).
• Nghệ tươi kết hợp mật ong (có đặc tính chống oxy hóa và bảo vệ niêm mạc — nhưng chỉ dùng khi không có loét dạ dày đang chảy máu).
– Cháo loãng hoặc súp rau: Khi đang trong cơn trào ngược cấp, một bát cháo yến mạch hoặc cháo bí đỏ sẽ giúp dạ dày “nghỉ ngơi” mà vẫn đủ năng lượng.

Thực phẩm cần tránh tuyệt đối khi bị trào ngược

Một số món tưởng “vô hại” lại là thủ phạm chính khiến bạn ợ nóng suốt đêm:
– Đồ chiên rán, nhiều mỡ: Gà rán, khoai tây chiên, thịt mỡ… làm chậm tiêu, tăng áp lực trong dạ dày.
– Thực phẩm chua: Cam, chanh, bưởi, cà chua, dưa chua, canh chua — dù giàu vitamin nhưng làm tăng tiết axit mạnh.
– Gia vị cay nóng: Ớt, tiêu, tỏi sống — kích thích trực tiếp niêm mạc dạ dày và thực quản.
– Chất kích thích: Cà phê (kể cả decaf), rượu, bia, nước có gas — đều làm giãn cơ vòng thực quản dưới.
– Sô-cô-la và bạc hà: Chứa theobromine và menthol — hai chất làm giảm trương lực cơ vòng, tạo “cánh cửa mở” cho axit trào lên.

Lưu ý quan trọng trong cách ăn – không kém phần quan trọng hơn món ăn

Ngoài việc chọn đúng thực phẩm, bạn cần điều chỉnh thói quen ăn uống:
– Chia nhỏ bữa ăn: Ăn 4–5 bữa nhỏ thay vì 3 bữa no. Dạ dày đầy sẽ dễ trào ngược hơn.
– Không nằm trong 2–3 giờ sau ăn: Kể cả ngủ trưa — hãy giữ tư thế thẳng người để trọng lực hỗ trợ giữ axit ở đúng vị trí.
– Nhai kỹ, ăn chậm: Giúp giảm gánh nặng tiêu hóa và hạn chế nuốt hơi — nguyên nhân gián tiếp gây trào ngược.
– Nâng đầu giường 15–20 cm nếu bạn hay bị ợ nóng về đêm — biện pháp đơn giản nhưng hiệu quả rõ rệt.

Bị trào ngược dạ dày không có nghĩa là bạn phải “ăn kiêng khổ sở” — mà là ăn thông minh. Ưu tiên thực phẩm dễ tiêu, ít axit, giàu chất xơ hòa tan và kết hợp thói quen ăn uống khoa học sẽ giúp bạn kiểm soát triệu chứng lâu dài, thậm chí giảm phụ thuộc vào thuốc. Tuy nhiên, nếu tình trạng ợ nóng kéo dài hơn 2 tuần, kèm sụt cân, nôn ra máu hoặc khó nuốt, bạn cần đi khám để loại trừ các tổn thương nghiêm trọng như viêm thực quản, hẹp thực quản hoặc Barrett thực quản.

Hãy nhớ: dạ dày của bạn không cần “ăn ít” — mà cần “ăn đúng”.