Bị táo bón có nguy hiểm không và khi nào cần đi khám?

Dạo này em cứ 3–4 ngày mới đi đại tiện một lần, phân khô cứng, phải rặn rất khó khăn. Có hôm còn thấy ra máu tươi ở giấy vệ sinh. em lo lắng không biết bị táo bón có phải dấu hiệu của bệnh lý nghiêm trọng không, hay chỉ do ăn uống thiếu chất xơ?

Chuyên viên tư vấn

Đã trả lời: Ngày

Chào bạn,

Táo bón là tình trạng khá phổ biến và thường không nguy hiểm nếu chỉ xảy ra ngắn hạn. Tuy nhiên, nếu kéo dài hoặc đi kèm các dấu hiệu bất thường như ra máu, sụt cân, đau bụng dữ dội… thì có thể là biểu hiện của vấn đề tiêu hóa tiềm ẩn cần được đánh giá y khoa kịp thời.

Nguyên nhân thường gặp gây táo bón

Táo bón có thể xuất phát từ nhiều yếu tố, từ lối sống đến bệnh lý thực thể. Trong phòng khám, tôi thường gặp các nguyên nhân sau:

– Chế độ ăn thiếu chất xơ và nước: Đây là nguyên nhân hàng đầu. Chất xơ giúp tăng khối lượng phân và giữ nước, trong khi thiếu nước khiến phân trở nên khô cứng.
– Ít vận động: Ngồi lâu, nằm nhiều làm giảm nhu động ruột, khiến quá trình đào thải chậm lại.
– Thói quen nhịn đi vệ sinh: Việc thường xuyên “gác lại” nhu cầu đại tiện làm mất phản xạ tự nhiên của ruột.
– Tác dụng phụ của thuốc: Một số thuốc như giảm đau opioid, thuốc chống trầm cảm, thuốc bổ sắt… có thể gây táo bón.
– Rối loạn chức năng ruột: Như hội chứng ruột kích thích (IBS-táo bón), suy giáp, đái tháo đường…
– Bệnh lý thực thể: Trong một số ít trường hợp, táo bón mạn tính có thể liên quan đến hẹp đại tràng, polyp, thậm chí ung thư đại trực tràng.

Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay

Không phải lúc nào táo bón cũng “chỉ là chuyện nhỏ”. Bạn nên đến gặp bác sĩ nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu sau:

– Ra máu khi đại tiện, đặc biệt máu đỏ tươi hoặc đen sẫm.
– Đau bụng kéo dài hoặc tăng dần, kèm theo chướng bụng.
– Sụt cân không rõ nguyên nhân trong vài tuần gần đây.
– Táo bón xen kẽ tiêu chảy, hoặc thay đổi hình dạng phân (phân dẹt, nhỏ như bút chì).
– Triệu chứng kéo dài trên 2 tuần dù đã điều chỉnh ăn uống và sinh hoạt.

Những dấu hiệu này có thể phản ánh tổn thương thực thể trong đường tiêu hóa, và cần được chẩn đoán sớm để tránh biến chứng.

Cách giảm táo bón và phòng ngừa tái phát

Đa số trường hợp táo bón có thể cải thiện rõ rệt chỉ bằng thay đổi lối sống. Tôi thường khuyên bệnh nhân của mình áp dụng các biện pháp sau:

– Tăng chất xơ từ rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên cám (mục tiêu 25–30g/ngày).
– Uống đủ nước: Ít nhất 1,5–2 lít mỗi ngày, đặc biệt khi tăng chất xơ.
– Vận động đều đặn: Đi bộ 30 phút/ngày giúp kích thích nhu động ruột.
– Tập thói quen đi vệ sinh vào khung giờ cố định, tốt nhất là sau bữa sáng.
– Hạn chế lạm dụng thuốc nhuận tràng: Dùng lâu dài có thể khiến ruột “lười” hoạt động.
– Tránh căng thẳng kéo dài: Stress ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng tiêu hóa.

Nếu cần, bạn có thể dùng các loại chất xơ bổ sung (như psyllium) hoặc thuốc nhuận tràng thẩm thấu (như lactulose) theo hướng dẫn của bác sĩ – chứ không nên tự ý dùng thuốc kích thích ruột.

Táo bón ở trẻ em và người cao tuổi: Cần lưu ý gì?

Táo bón không chỉ ảnh hưởng người lớn. Ở trẻ em, táo bón thường do sợ đau khi đi vệ sinh, dẫn đến vòng luẩn quẩn “nhịn – phân to – đau – lại nhịn”. Phụ huynh nên tạo tâm lý thoải mái, kết hợp chế độ ăn giàu chất xơ và đôi khi cần can thiệp y khoa sớm.

Ở người cao tuổi, táo bón thường liên quan đến giảm vận động, dùng nhiều thuốc mạn tính và suy giảm chức năng ruột. Nhóm này dễ bị biến chứng như nứt kẽ hậu môn, trĩ, thậm chí tắc ruột do phân cứng – nên cần theo dõi sát và điều chỉnh từ sớm.

Táo bón phần lớn là lành tính và có thể cải thiện bằng thay đổi sinh hoạt. Tuy nhiên, đừng chủ quan nếu triệu chứng kéo dài hoặc đi kèm dấu hiệu “đỏ”. Trong nhiều trường hợp, táo bón mạn tính là lời cảnh báo sớm từ cơ thể về một vấn đề tiêu hóa tiềm ẩn. Việc thăm khám kịp thời giúp bạn loại trừ bệnh lý nghiêm trọng và tìm ra giải pháp phù hợp, an toàn lâu dài.