Bệnh HP có nguy hiểm không và khi nào cần điều trị?

Chào bạn,

Vi khuẩn HP (Helicobacter pylori) là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây viêm loét dạ dày – tá tràng và làm tăng nguy cơ ung thư dạ dày nếu không được điều trị đúng cách. Tuy nhiên, không phải ai nhiễm HP cũng đều cần điều trị ngay — việc này phụ thuộc vào triệu chứng, tiền sử bệnh lý và các yếu tố nguy cơ đi kèm.

Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu bản chất của bệnh HP, khi nào cần can thiệp y tế, và cách phòng ngừa biến chứng hiệu quả.

Vi khuẩn HP là gì và lây truyền như thế nào?

Vi khuẩn HP (Helicobacter pylori) là một loại xoắn khuẩn có khả năng sống sót trong môi trường axit mạnh của dạ dày. Nó xâm nhập vào lớp niêm mạc dạ dày, gây viêm mạn tính và làm suy yếu hàng rào bảo vệ tự nhiên của cơ quan này.

– Con đường lây nhiễm chủ yếu: qua đường miệng – miệng (nước bọt, dùng chung bát đũa), phân – miệng (vệ sinh kém), hoặc qua dụng cụ y tế chưa tiệt trùng.
– Tỷ lệ nhiễm cao ở Việt Nam: ước tính hơn 70% dân số có thể mang vi khuẩn này, nhưng chỉ khoảng 10–20% trong số đó phát triển thành bệnh lý thực thể như loét hay ung thư.
– Không phải ai nhiễm HP cũng có triệu chứng: nhiều người mang vi khuẩn suốt đời mà không hề biết, cho đến khi xuất hiện biến chứng.

Những dấu hiệu cảnh báo bạn cần đi khám ngay

Nhiễm HP thường âm thầm, nhưng khi có triệu chứng, bạn nên đặc biệt lưu ý nếu xuất hiện các biểu hiện sau:

– Đau thượng vị âm ỉ hoặc bỏng rát, đặc biệt khi đói hoặc về đêm.
– Buồn nôn, đầy hơi, ợ chua, chán ăn kéo dài.
– Sụt cân không rõ nguyên nhân, nôn ra máu hoặc đi phân đen (dấu hiệu xuất huyết tiêu hóa).
– Tiền sử gia đình có người bị ung thư dạ dày — đây là yếu tố nguy cơ quan trọng cần tầm soát sớm.

Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân chủ quan vì “chỉ đau nhẹ”, nhưng khi nội soi lại phát hiện loét sâu hoặc tổn thương tiền ung thư. Vì vậy, đừng xem thường các triệu chứng dai dẳng.

Khi nào cần điều trị vi khuẩn HP?

Không phải ai nhiễm HP cũng phải điều trị. Theo khuyến cáo của Hội Tiêu hóa học Việt Nam và các hướng dẫn quốc tế, bạn nên điều trị nếu:

– Đã được chẩn đoán viêm loét dạ dày – tá tràng.
– Có tiền sử hoặc nguy cơ cao ung thư dạ dày (gia đình có người mắc, tổn thương teo – dị sản trên nội soi).
– Bị thiếu máu không rõ nguyên nhân, giảm tiểu cầu vô căn, hoặc chuẩn bị dùng thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) dài ngày.
– Có triệu chứng rõ ràng ảnh hưởng đến chất lượng sống, dù chưa có loét.

Ngược lại, nếu bạn nhiễm HP nhưng hoàn toàn không có triệu chứng, việc điều trị không bắt buộc — trừ khi có yếu tố nguy cơ đặc biệt.

Điều trị HP như thế nào để đạt hiệu quả cao?

Phác đồ điều trị HP hiện nay thường kết hợp 2–3 loại kháng sinh + thuốc ức chế bơm proton (PPI) trong 10–14 ngày. Tuy nhiên, tỷ lệ kháng kháng sinh ở Việt Nam đang gia tăng, khiến việc diệt HP trở nên khó khăn hơn.

– Tuân thủ điều trị là yếu tố then chốt: bỏ sót liều hay tự ngưng thuốc giữa chừng dễ dẫn đến thất bại và kháng thuốc.
– Xét nghiệm kiểm tra lại sau 4–8 tuần: thường dùng test thở ure hoặc xét nghiệm phân để xác nhận vi khuẩn đã bị tiêu diệt.
– Không tự ý mua thuốc theo đơn cũ: phác đồ cần được cá thể hóa dựa trên tiền sử dùng kháng sinh và khả năng kháng thuốc tại địa phương.

Tôi luôn khuyên bệnh nhân: “Điều trị HP không khó, nhưng điều trị đúng và đủ mới là điều quan trọng.”

Làm sao phòng ngừa lây nhiễm và tái nhiễm HP?

Vì HP lây qua đường ăn uống, các biện pháp phòng ngừa rất thực tế:

– Ăn chín, uống sôi, không dùng chung bát đũa, thìa, cốc nước.
– Rửa tay kỹ trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
– Hạn chế ăn hàng quán vỉa hè không đảm bảo vệ sinh.
– Tầm soát cho người thân trong gia đình nếu bạn đã nhiễm HP, đặc biệt khi có triệu chứng tương tự.

Lưu ý: dù đã diệt HP thành công, bạn vẫn có thể tái nhiễm nếu tiếp xúc với nguồn lây — do đó, thói quen sinh hoạt sạch sẽ là “lá chắn” bền vững nhất.

Nhiễm vi khuẩn HP không đồng nghĩa với bệnh nặng, nhưng cũng không nên chủ quan. Ở nhiều trường hợp, nó là “kẻ giấu mặt” âm thầm phá hủy niêm mạc dạ dày trong nhiều năm. Nếu bạn có triệu chứng dai dẳng hoặc yếu tố nguy cơ, hãy đi nội soi và xét nghiệm HP sớm. Điều trị kịp thời không chỉ giúp giảm đau, mà còn giảm đáng kể nguy cơ ung thư dạ dày — một trong những ung thư phổ biến nhất tại Việt Nam.