Viêm họng cấp có tự khỏi không và khi nào cần đi khám?
Chào bạn,
Viêm họng cấp thường do virus và có thể tự khỏi trong vòng 5–7 ngày mà không cần dùng thuốc. Tuy nhiên, nếu nguyên nhân là vi khuẩn – đặc biệt là liên cầu beta tan huyết nhóm A – thì không thể tự khỏi và cần điều trị kháng sinh kịp thời để tránh biến chứng nghiêm trọng như viêm tim, viêm khớp hay áp xe họng.
Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu khi nào nên lo lắng, cách chăm sóc tại nhà hiệu quả, và dấu hiệu nào báo hiệu bạn cần đến gặp bác sĩ ngay.
Nguyên nhân phổ biến gây viêm họng cấp
– Virus (chiếm 70–80% trường hợp): Như rhinovirus, coronavirus, adenovirus, hoặc virus gây cảm cúm. Triệu chứng thường nhẹ, tự giới hạn.
– Vi khuẩn: Phổ biến nhất là Streptococcus pyogenes (liên cầu nhóm A). Gây đau họng dữ dội, sốt cao, amidan có mủ, ít ho.
– Kích ứng môi trường: Khói thuốc, không khí khô, ô nhiễm.
– Trào ngược dạ dày – thực quản (GERD): Axit trào lên kích thích niêm mạc họng, gây viêm mạn tính hoặc cấp tính, thường kèm ho khan về đêm và ợ chua.
– Dị ứng: Gây ngứa họng, chảy nước mũi, nhưng ít khi sốt.
Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám ngay
– Đau họng kéo dài trên 7 ngày hoặc tệ dần sau 3–4 ngày.
– Sốt cao >38.5°C kéo dài >2 ngày, đặc biệt không đáp ứng với paracetamol.
– Amidan sưng to, có mủ trắng/vàng, khó há miệng hoặc nuốt nước bọt.
– Khó thở, khàn tiếng đột ngột, sưng cổ – có thể là dấu hiệu áp xe hoặc viêm thanh quản.
– Nổi hạch cổ to, đau, kèm mệt mỏi kéo dài – cần loại trừ các nguyên nhân khác như mononucleosis hoặc bệnh lý hệ thống.
– Ho khan dai dẳng, ợ chua, đau sau xương ức – nghi ngờ trào ngược dạ dày.
Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân chủ quan vì nghĩ “viêm họng ai chẳng bị”, nhưng đến khi xuất hiện biến chứng tim hay áp xe cổ mới đi khám – lúc đó điều trị phức tạp và tốn kém hơn rất nhiều.
Cách điều trị và chăm sóc tại nhà hiệu quả
– Súc họng bằng nước muối ấm (0.9%) 3–4 lần/ngày: Giúp làm sạch, giảm viêm và ức chế vi khuẩn/virus tại chỗ.
– Uống đủ nước ấm: Trà gừng, mật ong chanh, nước ép cam ấm giúp làm dịu niêm mạc và tăng đề kháng. Tránh đồ lạnh, cay, rượu bia.
– Nghỉ ngơi hợp lý: Cơ thể cần năng lượng để chống lại nhiễm trùng. Ngủ đủ giúp hệ miễn dịch hoạt động tốt hơn.
– Dùng máy tạo ẩm: Đặc biệt vào mùa đông hoặc khi dùng điều hòa, tránh khô họng làm tình trạng nặng hơn.
– Viên ngậm thảo dược hoặc có chứa benzocaine: Có thể giảm đau tạm thời, nhưng không lạm dụng quá 5–7 ngày.
– Không tự ý dùng kháng sinh: Nếu không phải do vi khuẩn, kháng sinh không những vô ích mà còn gây kháng thuốc và rối loạn tiêu hóa.
Viêm họng cấp do trào ngược – dễ nhầm lẫn và hay tái phát
Nhiều người tưởng mình “bị viêm họng do lạnh”, nhưng thực chất là trào ngược axit kích thích họng. Đặc điểm nhận biết:
– Đau họng sáng sớm, sau khi nằm ngủ.
– Ít sốt, không sưng amidan, nhưng ho khan kéo dài, cảm giác vướng cổ.
– Kèm ợ nóng, đắng miệng, ợ chua – dù có thể không rõ ràng.
Điều trị cần kết hợp:
– Thuốc ức chế bơm proton (theo đơn) để giảm axit dạ dày.
– Thay đổi lối sống: Không ăn tối muộn, không nằm ngay sau ăn, kê cao đầu khi ngủ, tránh thực phẩm kích thích (cà phê, socola, đồ chiên).
Khi nào viêm họng cấp trở nên nguy hiểm?
Đa số trường hợp do virus là lành tính. Nhưng nếu do liên cầu khuẩn mà không điều trị, có thể dẫn đến:
– Sốt thấp (rheumatic fever): Gây tổn thương van tim vĩnh viễn.
– Viêm cầu thận cấp: Tiểu ít, phù, tăng huyết áp.
– Áp xe quanh amidan: Đau dữ dội, há miệng khó, sốt cao – cần can thiệp ngoại khoa.
Do đó, không nên chủ quan nếu triệu chứng “không giống cảm cúm thông thường”.
Viêm họng cấp có thể tự khỏi, nhưng chỉ khi đúng nguyên nhân và được theo dõi sát. Nếu bạn đau họng kèm sốt cao, nuốt đau tăng dần, hoặc triệu chứng kéo dài quá 5 ngày – hãy đi khám. Việc chẩn đoán sớm (qua khám họng, test nhanh liên cầu hoặc nội soi nếu nghi trào ngược) sẽ giúp bạn tránh biến chứng và hồi phục nhanh hơn.
Đừng để “cơn đau họng nhỏ” trở thành “vấn đề lớn” – sức khỏe luôn đáng để bạn chủ động bảo vệ.
