Sinh đẻ có ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài của phụ nữ không?

“Em sắp sinh em bé đầu lòng và rất háo hức, nhưng cũng lo lắng không biết việc sinh đẻ có để lại hậu quả gì cho cơ thể về sau không. Nhiều người bảo ‘sinh xong là già đi 10 tuổi’, có người lại nói nếu chăm sóc tốt thì chẳng sao. Em thực sự muốn hiểu rõ hơn từ bác sĩ.”

Chuyên viên tư vấn

Đã trả lời: Ngày

Chào bạn! Câu hỏi của bạn rất phổ biến — và hoàn toàn chính đáng. Việc sinh đẻ có thể ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài, nhưng mức độ và tính chất của những ảnh hưởng này phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm cách sinh (thường hay mổ), số lần sinh, chăm sóc trước – trong – sau sinh, và đặc biệt là cơ địa từng người. Tôi sẽ giải thích cụ thể hơn để bạn yên tâm và chủ động hơn trong hành trình làm mẹ.

Những thay đổi sinh lý thường gặp sau sinh đẻ

Sinh đẻ là một quá trình sinh học lớn lao, kéo theo hàng loạt thay đổi trong cơ thể người phụ nữ. Một số thay đổi mang tính tạm thời, nhưng cũng có những tác động có thể kéo dài:

– Suy giảm sàn chậu: Mang thai và sinh thường (đặc biệt nếu con to hoặc chuyển dạ kéo dài) có thể làm giãn hoặc tổn thương cơ sàn chậu, dẫn đến tiểu són, sa sinh dục hoặc cảm giác “hở” vùng kín.
– Thay đổi nội tiết: Sau sinh, nồng độ estrogen và progesterone sụt giảm mạnh, gây ra mệt mỏi, khô âm đạo, rụng tóc hoặc rối loạn kinh nguyệt — nhất là ở phụ nữ cho con bú.
– Biến đổi vóc dáng: Da bụng chùng, rạn da, mỡ tích tụ quanh eo và hông là hệ quả phổ biến do kéo giãn mô liên kết trong thai kỳ.
– Ảnh hưởng tâm lý: Khoảng 10–15% phụ nữ trải qua trầm cảm sau sinh, và ngay cả khi không đến mức bệnh lý, nhiều người vẫn cảm thấy “mất kết nối” với bản thân trong vài tháng đầu.

Các vấn đề sức khỏe có thể kéo dài nếu không được can thiệp

Không phải ai cũng gặp biến chứng, nhưng nếu bỏ qua các dấu hiệu cảnh báo, một số tình trạng có thể trở thành mãn tính:

– Đau lưng mạn tính: Do thay đổi tư thế, yếu cơ cốt lõi và gánh nặng trọng lượng trong thai kỳ.
– Rối loạn tiểu tiện hoặc đại tiện: Như tiểu không kiểm soát, táo bón kéo dài — thường liên quan đến tổn thương thần kinh hoặc cơ sàn chậu.
– Khô hạn, đau khi quan hệ: Gây ảnh hưởng đến đời sống vợ chồng và chất lượng cuộc sống.
– Tái phát hoặc khởi phát bệnh lý nội khoa: Như suy giáp sau sinh, tăng huyết áp thai kỳ có thể để lại di chứng tim mạch nếu không theo dõi.

Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều phụ nữ đến muộn vì nghĩ “ai cũng vậy”, trong khi can thiệp sớm — ví dụ như vật lý trị liệu sàn chậu — có thể đảo ngược tới 80% các triệu chứng này.

Yếu tố quyết định mức độ ảnh hưởng sau sinh

Quan trọng nhất là: sinh đẻ không tự động làm “hỏng” cơ thể bạn. Mức độ ảnh hưởng phụ thuộc vào:

– Chăm sóc tiền sản: Dinh dưỡng, vận động hợp lý và kiểm soát cân nặng khi mang thai giúp giảm nguy cơ biến chứng.
– Phương pháp sinh: Sinh thường có lợi cho phục hồi tổng thể, nhưng nếu có chỉ định mổ (do ngôi thai bất thường, tiền sử…), thì mổ cũng an toàn nếu được thực hiện đúng kỹ thuật.
– Hồi phục sau sinh: Nghỉ ngơi đủ, tập luyện phục hồi chức năng (như bài tập Kegel), và tái khám 6 tuần sau sinh là những bước then chốt.
– Hỗ trợ tâm lý – xã hội: Có người chăm sóc, chia sẻ gánh nặng nuôi con giúp giảm stress — yếu tố vô hình nhưng cực kỳ quan trọng cho sức khỏe lâu dài.

Làm sao để giảm thiểu tác động tiêu cực và phục hồi tốt?

Bạn hoàn toàn có thể chủ động bảo vệ sức khỏe sau sinh bằng những hành động thiết thực:

– Bắt đầu tập sàn chậu sớm: Ngay từ tuần thứ 2–4 sau sinh (nếu không có chống chỉ định), bài tập Kegel giúp phục hồi trương lực cơ.
– Kiểm tra sức khỏe toàn diện sau 6–8 tuần: Bao gồm khám phụ khoa, siêu âm sàn chậu nếu có triệu chứng.
– Dinh dưỡng cân bằng + bổ sung sắt, canxi, vitamin D: Đặc biệt nếu đang cho con bú.
– Không vội vàng giảm cân: Cơ thể cần ít nhất 6–12 tháng để trở về trạng thái cân bằng. Ép giảm cân sớm dễ gây suy nhược.
– Nói chuyện cởi mở về cảm xúc: Nếu thấy buồn vô cớ, mất hứng thú, hoặc kiệt sức kéo dài — đừng ngại tìm chuyên gia tâm lý.

Sinh đẻ là một cột mốc lớn, nhưng không phải là “cái giá” bạn phải trả bằng sức khỏe suốt đời. Hầu hết phụ nữ đều phục hồi tốt nếu được chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, đừng coi nhẹ những thay đổi “nhỏ” sau sinh — vì chúng có thể là dấu hiệu sớm của vấn đề cần can thiệp. Hãy xem giai đoạn hậu sản như một quá trình hồi phục y khoa nghiêm túc, chứ không chỉ là “ở cữ”. Bạn xứng đáng được hỗ trợ toàn diện — cả về thể chất lẫn tinh thần — để vừa làm mẹ tốt, vừa giữ được chính mình.