Núm vú là gì và nằm ở đâu trên cơ thể?

Chào bạn,

Núm vú (hay còn gọi là đầu ti) là phần nổi lên ở trung tâm của quầng vú, nằm chính giữa mỗi bên vú. Đây là cấu trúc giải phẫu bình thường ở cả nam và nữ, nhưng có vai trò sinh học rõ rệt hơn ở phụ nữ, đặc biệt trong giai đoạn cho con bú. Tôi sẽ lần lượt giải đáp từng thắc mắc của bạn một cách rõ ràng và khoa học.

Núm vú (đầu ti) là gì và nằm ở đâu?

Núm vú là phần mô mềm, hình trụ hoặc hình nón, nhô ra ở trung tâm quầng vú – vùng da sẫm màu bao quanh đầu ti. Ở phụ nữ, núm vú là nơi các ống dẫn sữa từ tuyến vú đổ ra ngoài, giúp trẻ bú mẹ. Ở nam giới, núm vú không có chức năng tiết sữa nhưng vẫn tồn tại như một di tích phôi thai.

Chức năng chính của núm vú là gì?

Chức năng sinh học chủ yếu của núm vú ở phụ nữ là dẫn sữa mẹ ra ngoài trong quá trình cho con bú. Khi trẻ bú, phản xạ kích thích núm vú sẽ kích hoạt tuyến vú tiết sữa qua các ống dẫn. Ngoài ra, núm vú còn chứa nhiều đầu dây thần kinh cảm giác, góp phần vào phản ứng tình dục và gắn kết mẹ-con qua tiếp xúc da.

Núm vú có những hình dạng và kích thước nào là bình thường?

Núm vú rất đa dạng – và điều đó hoàn toàn bình thường. Cụ thể:

– Có thể nhô ra rõ ràng, phẳng bằng mặt quầng vú, hoặc tụt nhẹ vào trong (gọi là núm vú phẳng hoặc núm vú tụt).

– Kích thước thay đổi từ vài milimet đến hơn 1 cm, tùy cơ địa, tuổi, mang thai hay cho con bú.

– Hình dạng có thể tròn, bầu dục, hơi lệch, thậm chí không đối xứng giữa hai bên.

Tôi thường nói với bệnh nhân: “Không có chuẩn mực tuyệt đối cho núm vú – miễn là không có thay đổi đột ngột hoặc triệu chứng kèm theo.”

Khi nào thì tiết dịch núm vú là dấu hiệu đáng lo ngại?

Tiết dịch núm vú không phải lúc nào cũng bất thường, nhưng bạn nên cảnh giác nếu:

– Dịch tiết tự phát (không cần nặn), đặc biệt chỉ ở một bên vú.

– Dịch có màu máu, nâu, xanh lá hoặc trong suốt như nước.

– Kèm theo khối u, đau kéo dài, da quầng vú nhăn nheo hoặc núm vú tụt đột ngột.

Ngược lại, dịch trắng đục (sữa non) ở phụ nữ sau sinh hoặc đang cho con bú, hoặc dịch trong suốt ở cả hai bên do kích thích cơ học, thường lành tính.

Đau núm vú khi không cho con bú là do nguyên nhân nào?

Có nhiều nguyên nhân không liên quan đến cho con bú gây đau núm vú, bao gồm:

– Kích ứng da do áo ngực chật, chất liệu thô hoặc xà phòng mạnh.

– Nhiễm nấm Candida (thường kèm ngứa, bong tróc da quầng vú).

– Thay đổi nội tiết trong chu kỳ kinh nguyệt (đau trước kỳ kinh).

– Chấn thương nhẹ hoặc ma sát khi vận động.

– Hiếm hơn: viêm ống dẫn sữa, u lành tính (như papilloma ống dẫn) hoặc bệnh lý ác tính.

Nếu cơn đau kéo dài >1–2 tuần hoặc kèm dấu hiệu bất thường khác, bạn nên đi khám.

Màu sắc của núm vú thay đổi có phải là dấu hiệu bệnh lý không?

Không nhất thiết. Màu sắc núm vú và quầng vú thay đổi theo tuổi, nội tiết, mang thai hoặc di truyền – ví dụ:

– Sẫm màu hơn khi mang thai, dậy thì hoặc dùng thuốc tránh thai.

– Nhạt dần sau mãn kinh.

Tuy nhiên, nếu bạn thấy vùng da quầng vú đỏ, sưng, bong vảy, loét hoặc đổi màu kiểu “vỏ cam”, đó có thể là dấu hiệu của viêm vú, eczema quầng vú hoặc thậm chí ung thư vú thể viêm – cần đánh giá y khoa sớm.

Núm vú bị tụt vào trong (núm vú phẳng) có ảnh hưởng đến việc cho con bú không?

Phụ thuộc vào mức độ:

– Núm vú tụt nhẹ (có thể kéo ra được bằng tay và giữ nguyên hình dạng): thường không cản trở cho con bú.

– Núm vú tụt sâu (không kéo ra được hoặc tụt lại ngay): có thể khiến trẻ khó ngậm bắt vú, dẫn đến bú kém, đau đầu ti cho mẹ.

Tuy nhiên, nhiều phụ nữ vẫn cho con bú thành công nhờ dụng cụ trợ ti, tư thế bú đúng hoặc kích thích đầu ti trước khi cho bú. Trong phòng khám, tôi thường hướng dẫn các kỹ thuật hỗ trợ cụ thể tùy trường hợp.

Các tuyến Montgomery trên quầng vú có tác dụng gì?

Tuyến Montgomery là những nốt nhỏ nổi trên quầng vú, đặc biệt rõ khi mang thai. Chúng thực chất là tuyến bã kết hợp tuyến mồ hôi, có hai vai trò chính:

– Tiết chất nhờn giúp bôi trơn và bảo vệ núm vú khỏi nứt nẻ, nhiễm trùng khi cho con bú.

– Phát ra mùi đặc trưng giúp trẻ sơ sinh định hướng và tìm đến vú mẹ dễ dàng hơn ngay sau sinh.

Đây là cấu trúc sinh lý hoàn toàn bình thường – bạn không cần lo lắng khi thấy chúng nổi rõ.

Những dấu hiệu thay đổi ở núm vú nào cần phải đi khám bác sĩ ngay lập tức?

Bạn nên đi khám càng sớm càng tốt nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu sau:

– Núm vú tụt đột ngột (trong khi trước đó luôn nhô ra).

– Tiết dịch tự phát, có máu hoặc chỉ ở một bên.

– Đau, sưng, nóng đỏ kéo dài không rõ nguyên nhân.

– Da quầng vú dày lên, nhăn nheo như vỏ cam, loét hoặc bong vảy dai dẳng.

– Khối u kèm theo thay đổi hình dạng núm vú.

Những thay đổi này không đồng nghĩa với ung thư, nhưng cần được loại trừ các bệnh lý nghiêm trọng qua khám lâm sàng, siêu âm hoặc chụp nhũ ảnh.

Núm vú là một cấu trúc nhạy cảm và đa dạng – thay đổi nhẹ theo thời gian là điều bình thường. Tuy nhiên, sự thay đổi đột ngột, đơn bên hoặc kèm triệu chứng bất thường luôn là tín hiệu cơ thể gửi đến bạn. Hãy lắng nghe nó, và đừng ngần ngại đi khám khi có dấu hiệu đáng lo. Việc phát hiện sớm các vấn đề ở vú – dù lành hay ác tính – luôn mang lại kết quả điều trị tốt hơn rất nhiều.