Đẻ mổ có bị sa tử cung không?
Chào bạn,
Chúng tôi hiểu nỗi lo lắng của bạn – và xin khẳng định ngay: dù sinh mổ hay sinh thường, phụ nữ sau sinh đều có thể bị sa tử cung. Tuy nguy cơ ở nhóm sinh mổ thấp hơn, nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc bạn hoàn toàn an toàn. Sa tử cung xảy ra khi các cơ, dây chằng và mô nâng đỡ tử cung suy yếu, khiến cơ quan này tụt xuống khỏi vị trí bình thường. Dưới đây, chúng tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu nguyên nhân, dấu hiệu và cách phòng tránh hiệu quả.
Nguyên nhân sa tử cung – không chỉ do sinh thường
Nhiều người lầm tưởng chỉ sinh thường mới gây sa tử cung, nhưng thực tế, nguyên nhân chính nằm ở sự suy yếu của sàn chậu, vốn đã bắt đầu từ quá trình mang thai – chứ không chỉ ở lúc sinh. Dù bạn sinh mổ hay sinh thường, tử cung vẫn phải giãn nở trong suốt thai kỳ, gây căng giãn dây chằng và cơ sàn chậu. Các yếu tố làm tăng nguy cơ bao gồm:
– Mang thai với thai to, đa thai hoặc nước ối quá nhiều.
– Táo bón kéo dài trong thai kỳ hoặc sau sinh (gây tăng áp lực ổ bụng).
– Vận động mạnh, bê vác nặng, ngồi xổm sớm sau sinh – kể cả với mẹ sinh mổ.
– Tuổi cao, sinh nhiều lần, hoặc bước vào giai đoạn tiền mãn kinh (nồng độ estrogen giảm, làm mô nâng đỡ lỏng lẻo).
– Tiền sử phẫu thuật vùng chậu hoặc dị tật bẩm sinh liên quan đến cấu trúc sàn chậu.
Đáng lưu ý: sinh mổ không tránh được áp lực từ thai kỳ lên sàn chậu, mà chỉ tránh được chấn thương trực tiếp ở âm đạo và cổ tử cung trong lúc rặn đẻ. Do đó, nếu bạn không kiêng cữ đúng cách sau mổ, nguy cơ sa tử cung vẫn hoàn toàn có thể xảy ra.
Dấu hiệu cảnh báo sa tử cung – đừng bỏ qua dù sinh mổ
Bạn nên đi khám ngay nếu nhận thấy một hoặc nhiều triệu chứng sau, đặc biệt khi chúng tăng nặng khi đứng, đi lại hoặc rặn:
– Cảm giác nặng, căng tức vùng chậu hoặc âm đạo, như có “khối gì đó rơi xuống”.
– Nhìn thấy hoặc sờ thấy khối mô hồng nhô ra ở cửa âm đạo (ở mức độ nặng).
– Tiểu són, tiểu buốt, tiểu không hết, hoặc phải ấn vào âm đạo mới tiểu được.
– Táo bón, cần dùng tay ấn vùng âm đạo để đại tiện.
– Đau lưng dưới, đau khi quan hệ tình dục, hoặc giảm ham muốn.
– Khí hư bất thường, chảy máu âm đạo không liên quan đến kinh nguyệt.
Trong phòng khám, chúng tôi từng gặp không ít sản phụ sinh mổ đến muộn vì nghĩ “mình không sinh thường nên không sao” – đến khi tử cung đã sa rõ ra ngoài mới lo lắng. Hãy nhớ: phát hiện sớm ở cấp độ 1–2 hoàn toàn có thể điều trị bảo tồn, không cần mổ.
Cách phòng ngừa và điều trị sa tử cung sau sinh – kể cả khi bạn sinh mổ
Dù bạn sinh mổ hay sinh thường, việc chăm sóc hậu sản đúng cách là chìa khóa ngăn ngừa sa tử cung. Dưới đây là những hướng dẫn chúng tôi luôn dặn dò bệnh nhân:
– Tập bài tập Kegel đều đặn: Đây là cách hiệu quả nhất để tăng cường cơ sàn chậu. Bạn có thể bắt đầu từ tuần thứ 2–3 sau sinh (nếu không có biến chứng), thực hiện 3 lần/ngày, mỗi lần 10–15 nhịp co thắt.
– Tránh nâng vật nặng >5 kg trong 6–8 tuần đầu, kể cả bế con – hãy nhờ người thân hỗ trợ.
– Chống táo bón: Uống đủ 2–2,5 lít nước/ngày, ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên cám. Tránh rặn mạnh khi đi vệ sinh.
– Không ngồi xổm, không đứng lâu liên tục, và hạn chế ho kéo dài (nếu bị ho, cần điều trị dứt điểm).
– Tái khám hậu sản đúng lịch: Ít nhất một lần vào tuần thứ 6 sau sinh để bác sĩ đánh giá phục hồi tử cung và sàn chậu.
Với trường hợp đã có sa tử cung nhẹ, bác sĩ có thể chỉ định vòng nâng (pessary) – một dụng cụ y tế đặt vào âm đạo để đỡ tử cung – kết hợp vật lý trị liệu sàn chậu. Chỉ khi sa nặng (độ III), ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng sống, mới cân nhắc phẫu thuật (treo tử cung hoặc cắt tử cung nếu không có nhu cầu sinh thêm).
Lời khuyên từ bác sĩ
Đẻ mổ không loại trừ nguy cơ sa tử cung – nó chỉ làm giảm xác suất so với sinh thường. Điều quan trọng không phải là bạn sinh bằng cách nào, mà là bạn chăm sóc cơ thể sau sinh ra sao. Nhiều phụ nữ sinh mổ chủ quan, nghĩ “không đau đẻ nên có thể làm mọi việc ngay”, dẫn đến tổn thương sàn chậu âm thầm.
Nếu bạn đang có cảm giác nặng vùng chậu, đừng chần chừ. Hãy đến cơ sở sản phụ khoa để được thăm khám chuyên sâu – có thể chỉ cần siêu âm sàn chậu hoặc khám lâm sàng đơn giản là đã xác định được mức độ. Phòng luôn tốt hơn chữa, và sức khỏe sàn chậu chính là nền tảng cho chất lượng cuộc sống lâu dài của bạn sau sinh.
