Thuốc trị zona nào hiệu quả và an toàn nhất hiện nay?

“Tôi bị nổi mụn nước rát bỏng dọc theo sườn, kèm cảm giác đau nhói như kim châm. Nghe nói đây là zona, nhưng không biết nên dùng thuốc gì cho nhanh khỏi mà không để lại biến chứng. Liệu có cần uống kháng sinh hay chỉ bôi ngoài da là đủ?”

Chuyên viên tư vấn

Chào bạn,

Zona (hay còn gọi là herpes zoster) là bệnh do virus Varicella-zoster – cùng loại virus gây thủy đậu – tái hoạt động khi hệ miễn dịch suy giảm. Thuốc trị zona hiệu quả nhất không phải là kháng sinh, mà là thuốc kháng virus, kết hợp với hỗ trợ giảm đau và chăm sóc da đúng cách. Dùng sai thuốc không chỉ làm chậm quá trình hồi phục mà còn dễ dẫn đến biến chứng đau dây thần kinh sau zona.

Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn về các nhóm thuốc cần thiết, dấu hiệu cần đi khám ngay, và cách phòng ngừa biến chứng thường gặp.

Nguyên nhân và cơ chế bệnh zona

Zona xảy ra khi virus Varicella-zoster – vốn “ngủ yên” trong hạch thần kinh sau lần mắc thủy đậu – bùng phát trở lại do:

– Suy giảm miễn dịch (tuổi cao, stress kéo dài, bệnh mạn tính như đái tháo đường, ung thư…).
– Dùng thuốc ức chế miễn dịch (corticoid, hóa trị…).
– Chấn thương hoặc nhiễm trùng cấp khiến cơ thể suy nhược.

Virus di chuyển dọc theo dây thần kinh ra da, gây tổn thương đặc trưng: dải mụn nước đau rát, thường chỉ xuất hiện ở một bên cơ thể.

Các loại thuốc trị zona được khuyến cáo

Điều trị zona sớm (trong vòng 72 giờ kể từ khi nổi ban) giúp rút ngắn thời gian bệnh và giảm nguy cơ biến chứng. Các nhóm thuốc chính gồm:

– Thuốc kháng virus: Acyclovir, Valacyclovir hoặc Famciclovir – là nền tảng điều trị. Chúng ức chế sự nhân lên của virus, làm lành tổn thương nhanh hơn.
– Thuốc giảm đau: Paracetamol, NSAIDs (như ibuprofen) cho đau nhẹ; với cơn đau dữ dội, có thể cần gabapentin hoặc pregabalin.
– Kem/dung dịch bôi tại chỗ: Calamine, dung dịch xanh methylen hoặc kem kháng virus (ít hiệu quả hơn đường uống) giúp làm dịu da, tránh bội nhiễm.
– Kháng sinh: Chỉ dùng nếu có dấu hiệu bội nhiễm vi khuẩn (mủ, sưng nóng, sốt), chứ không điều trị zona nguyên phát.

Trong phòng khám, tôi thường nhấn mạnh với bệnh nhân: đừng tự ý dùng kháng sinh hay corticoid khi chưa có chỉ định – điều này có thể làm nặng thêm tình trạng.

Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay

Bạn nên đến cơ sở y tế nếu xuất hiện bất kỳ dấu hiệu sau:

– Zona lan rộng, nổi mụn nước ở cả hai bên cơ thể.
– Tổn thương gần mắt, tai hoặc vùng mũi (có thể ảnh hưởng thị giác, thính lực).
– Sốt cao, lú lẫn, cứng gáy – dấu hiệu virus lan vào hệ thần kinh trung ương.
– Đau dữ dội không đáp ứng với thuốc giảm đau thông thường.
– Người trên 50 tuổi hoặc có bệnh lý nền – nhóm nguy cơ cao bị đau dây thần kinh sau zona.

Cách chăm sóc tại nhà và phòng ngừa tái phát

Bên cạnh dùng thuốc theo đơn, bạn có thể hỗ trợ hồi phục bằng:

– Giữ vùng da tổn thương sạch, khô, tránh gãi hoặc chà xát.
– Mặc quần áo rộng, thấm hút tốt để giảm kích ứng.
– Nghỉ ngơi đầy đủ, bổ sung vitamin B, C và protein để tăng cường miễn dịch.
– Tiêm vắc-xin phòng zona (Shingrix) nếu bạn trên 50 tuổi – đây là biện pháp dự phòng hiệu quả nhất, giảm tới 90% nguy cơ mắc bệnh.

Lưu ý: Zona không lây zona, nhưng người chưa từng mắc thủy đậu có thể bị lây virus qua tiếp xúc trực tiếp với dịch mụn nước – và họ sẽ bị thủy đậu, không phải zona.

Zona tuy lành tính ở người trẻ khỏe, nhưng lại tiềm ẩn nhiều rủi ro ở người lớn tuổi hoặc suy giảm miễn dịch. Thuốc trị zona hiệu quả nhất là kháng virus, dùng càng sớm càng tốt – chứ không phải kháng sinh hay thuốc bôi đơn thuần. Nếu bạn nghi ngờ mình bị zona, hãy đi khám trong 1–2 ngày đầu để được can thiệp kịp thời, tránh biến chứng dai dẳng như đau thần kinh sau zona.

Bạn không cần “chịu đựng” cơn đau này – y học hiện đại hoàn toàn có thể kiểm soát nó nếu bạn hành động đúng lúc.