Đột quỵ có thể dẫn đến tử vong trong bao lâu?
Chào bạn, tôi hiểu nỗi lo lắng của bạn, đột quỵ là một trong những cấp cứu nội khoa nguy hiểm nhất, và thời gian chính là não bộ. Trong nhiều trường hợp, tử vong có thể xảy ra chỉ trong vài giờ, thậm chí vài phút nếu là đột quỵ xuất huyết nặng và không được can thiệp kịp thời. Tuy nhiên, tiên lượng sống sót phụ thuộc rất lớn vào loại đột quỵ, mức độ tổn thương não, thời điểm cấp cứu và tình trạng sức khỏe nền của bệnh nhân.
Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn để bạn hiểu tại sao “giờ vàng” lại quan trọng đến vậy, và làm thế nào để hành động đúng khi đối mặt với tình huống này.
Đột quỵ có thể gây tử vong nhanh như thế nào?
Khi dòng máu nuôi não bị gián đoạn, tế bào thần kinh bắt đầu chết chỉ sau 4–6 phút do thiếu oxy và glucose. Nếu không được tái tưới máu kịp thời, vùng não bị ảnh hưởng sẽ hoại tử vĩnh viễn.
– Đột quỵ thiếu máu cục bộ (do tắc mạch): Nếu được dùng thuốc tiêu sợi huyết (rt-PA) trong 3-4,5 giờ đầu, hoặc can thiệp lấy huyết khối cơ học trong 6–24 giờ (tùy trường hợp), khả năng hồi phục rất cao.
– Đột quỵ xuất huyết não (do vỡ mạch): Nguy hiểm hơn, khoảng 40–50% bệnh nhân tử vong trong 30 ngày đầu, và một nửa trong số đó có thể qua đời trong vòng 48 giờ đầu nếu khối máu tụ lớn hoặc chèn ép thân não.
Trong phòng khám, tôi từng gặp những ca bệnh trẻ tuổi, chỉ 30–40 tuổi, tử vong trong vòng 12 giờ vì chủ quan với cơn đau đầu dữ dội, tưởng cảm cúm, hóa ra là vỡ phình mạch não.
Nguyên nhân thực sự khiến đột quỵ trở nên chết người
Đột quỵ xảy ra khi dòng máu lên não bị gián đoạn, chia làm hai loại chính:
– Thiếu máu cục bộ (chiếm ~85%): Do cục máu đông làm tắc động mạch não.
– Xuất huyết não (~15%): Do mạch máu vỡ, máu tràn vào nhu mô não, gây chèn ép và tổn thương lan rộng.
Cả hai đều nguy hiểm, nhưng xuất huyết não thường tiến triển nhanh và tử vong sớm hơn, đặc biệt khi liên quan đến các mạch máu sâu như động mạch thân nền.
Dấu hiệu cảnh báo cần nhận biết NGAY, đừng chờ “xem có đỡ không”
Hãy nhớ quy tắc FAST, nhưng với phụ nữ và người trẻ, triệu chứng có thể ít điển hình:
– Mặt lệch, cười méo
– Tay yếu, không nâng được
– Nói ngọng, ú ớ, không diễn đạt được
– Thời gian: Gọi 115 NGAY LẬP TỨC
Ngoài ra, ở phụ nữ, hãy cảnh giác nếu xuất hiện:
– Mệt mỏi đột ngột, không giải thích được
– Khó thở, tim đập nhanh
– Thay đổi tâm trạng hoặc mất ý thức ngắn
Và đặc biệt: Cơn thiếu máu não thoáng qua (TIA), khi triệu chứng biến mất sau vài phút, không phải “không sao”, mà là lời cảnh báo cuối cùng trước một cơn đột quỵ thật sự, có thể xảy ra trong 24–48 giờ tới.
Làm gì khi nghi ngờ đột quỵ? Sơ cứu đúng cách cứu mạng
Nhiều người vẫn tin vào cạo gió, chích máu, cho uống thuốc… nhưng đó là sai lầm chết người.
Bạn cần:
– Gọi 115 ngay, nói rõ thời điểm triệu chứng bắt đầu.
– Đặt bệnh nhân nằm nghiêng an toàn, đầu hơi cao, không cho ăn/uống (nguy cơ sặc).
– Không di chuyển mạnh, không cạo, chích, hay cho uống bất kỳ thuốc nào.
– Ghi nhớ thời gian khởi phát – thông tin này quyết định phác đồ điều trị.
Phòng ngừa đột quỵ: Không bao giờ là quá sớm
Đột quỵ không chỉ là bệnh của người già. Tôi ngày càng gặp nhiều bệnh nhân dưới 40 tuổi bị đột quỵ do:
– Tăng huyết áp không kiểm soát
– Hút thuốc, stress, lối sống ít vận động
– Dị dạng mạch máu bẩm sinh (như phình động mạch não)
Để giảm nguy cơ:
– Kiểm soát huyết áp, đường huyết, mỡ máu – đây là “bộ ba sát thủ”.
– Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu, ăn nhiều rau – ít muối – ít đường.
– Tập thể dục đều đặn chỉ 30 phút đi bộ mỗi ngày đã giảm 25% nguy cơ.
– Khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt nếu có tiền sử gia đình hoặc yếu tố nguy cơ.
Đột quỵ không chờ đợi, mỗi phút trôi qua, bạn mất đi khoảng 1,9 triệu tế bào não. Tử vong có thể xảy ra trong vài giờ, nhưng nếu hành động nhanh trong “giờ vàng”, nhiều bệnh nhân không chỉ sống sót mà còn phục hồi gần như hoàn toàn.
Vì vậy, đừng bao giờ xem nhẹ các dấu hiệu dù nhỏ. Nếu nghi ngờ, hãy hành động như thể đó là đột quỵ thật. Bởi trong y học, “sai lầm” tốt nhất là phản ứng quá nhanh chứ không bao giờ là quá muộn.
