Đau đầu nên làm gì và tránh gì để giảm nhanh, không tái phát?

Dạo này tôi hay bị đau đầu âm ỉ, nhất là sau khi làm việc căng thẳng hoặc bỏ bữa trưa. Có hôm chỉ cần nhìn chằm chằm vào màn hình máy tính một lúc là cơn đau lại ùa về. Tôi lo lắng không biết liệu mình có đang vô tình làm trầm trọng thêm tình trạng này hay không – bác sĩ ơi, đâu là những điều nên và không nên làm khi bị đau đầu?

Chuyên viên tư vấn

Đã trả lời: Ngày

Chào bạn,

Đau đầu là triệu chứng rất phổ biến, nhưng cách bạn phản ứng với nó có thể khiến cơn đau dịu đi nhanh chóng — hoặc kéo dài, thậm chí trở thành mạn tính. Không phải lúc nào cũng cần dùng thuốc; nhiều trường hợp, điều chỉnh lối sống đúng cách đã giúp kiểm soát hiệu quả. Dưới đây là những nguyên tắc tôi thường dặn bệnh nhân trong phòng khám để giảm đau đầu an toàn và bền vững.

Nguyên nhân phổ biến gây đau đầu bạn cần biết

– Rối loạn vận mạch não: như đau nửa đầu (migraine), thường liên quan đến thay đổi nội tiết, thời tiết, hoặc yếu tố di truyền.
– Căng cơ vùng cổ – gáy: do ngồi sai tư thế, làm việc máy tính lâu, stress kéo dài.
– Hạ đường huyết: bỏ bữa, ăn uống thất thường khiến não thiếu năng lượng.
– Mất nước hoặc lạm dụng caffeine: cả hai đều ảnh hưởng đến lưu lượng máu lên não.
– Kích thích từ môi trường: ánh sáng chói, tiếng ồn, khói thuốc, hoặc thay đổi áp suất khí quyển.

Trong thực tế lâm sàng, tôi thấy nhiều người tưởng đau đầu “chỉ là mệt”, nhưng hóa ra lại là biểu hiện sớm của rối loạn giấc ngủ, thiếu máu não nhẹ, hoặc thậm chí là tăng huyết áp âm thầm.

Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay

– Cơn đau đầu xuất hiện đột ngột, dữ dội như “bị đánh vào đầu”.
– Đau kèm sốt cao, cứng gáy, buồn nôn, nôn vọt, hoặc rối loạn ý thức.
– Xuất hiện yếu tay chân, nói ngọng, nhìn mờ, mất thăng bằng – có thể là dấu hiệu đột quỵ.
– Đau đầu mới khởi phát sau tuổi 50 hoặc ngày càng nặng hơn dù nghỉ ngơi.
– Cơn đau không đáp ứng với các biện pháp thông thường và tái phát liên tục >2 tuần.

Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu nào trên, đừng chần chừ — hãy đến cơ sở y tế ngay để loại trừ nguyên nhân nghiêm trọng.

Những điều NÊN làm khi bị đau đầu

– Ngủ đủ và đúng giờ: Người trưởng thành cần 7–9 giờ ngủ mỗi đêm. Thiếu ngủ làm hệ thần kinh quá tải; ngủ bù quá mức lại ức chế hoạt động não — cả hai đều dễ kích hoạt đau đầu. Khi cơn đau ập đến, hãy nằm nghỉ ở nơi yên tĩnh, ánh sáng dịu.
– Uống đủ nước: Chỉ cần mất nước nhẹ (khoảng 1–2% trọng lượng cơ thể) cũng có thể gây đau đầu. Mục tiêu: ít nhất 2 lít nước/ngày, tăng thêm khi trời nóng hoặc vận động nhiều.
– Dùng cà phê một cách có chủ đích: Caffeine giúp co mạch và tăng hiệu quả thuốc giảm đau — nhưng chỉ nên dùng 1–2 ly/ngày, và không dùng thay thuốc. Lạm dụng (>4 ly/ngày) dễ dẫn đến “đau đầu do lệ thuộc caffeine”.
– Quản lý căng thẳng chủ động: Hít thở sâu, thiền, đi bộ nhẹ, trò chuyện với người thân… đều giúp giảm hoạt động quá mức của hệ thần kinh giao cảm — thủ phạm gián tiếp gây co thắt mạch não.
– Theo dõi yếu tố khởi phát: Ghi nhật ký đau đầu (thời gian, hoàn cảnh, triệu chứng kèm theo) sẽ giúp bạn nhận diện “thủ phạm” cá nhân — từ đó tránh tái phát.

Những điều TUYỆT ĐỐI NÊN TRÁNH

– Bỏ bữa hoặc nhịn ăn: Hạ đường huyết làm não thiếu glucose — nguyên liệu chính để hoạt động — dẫn đến đau đầu, chóng mặt. Dù đang mệt, hãy ăn nhẹ món dễ tiêu như chuối, yến mạch, hoặc súp.

– Tập thể dục quá sức khi đang đau: Vận động mạnh (chạy nhanh, nâng tạ) có thể làm tăng áp lực nội sọ, khiến cơn đau trầm trọng. Tuy nhiên, hoàn toàn không vận động cũng xấu — máu lưu thông kém, cơ cổ – vai co cứng, dễ thành vòng luẩn quẩn đau đầu mạn tính.
– Dán mắt vào màn hình liên tục: Ánh sáng xanh và mỏi điều tiết mắt là “kẻ đồng lõa” của đau nửa đầu. Cứ 30–45 phút, hãy rời mắt khỏi màn hình, nhắm mắt hoặc nhìn xa 20 giây.
– Hút thuốc hoặc hít khói thuốc thụ động: Nicotine gây co mạch não, còn các chất độc trong khói thuốc kích thích viêm thần kinh — cả hai đều làm đau đầu nặng hơn và khó điều trị.
– Tự ý dùng thuốc giảm đau thường xuyên: Lạm dụng paracetamol, ibuprofen… >2–3 lần/tuần có thể dẫn đến “đau đầu do lạm dụng thuốc” — một dạng đau đầu mạn tính rất khó dứt.

Đau đầu hiếm khi nguy hiểm, nhưng nếu xảy ra thường xuyên, nó là lời cảnh báo cơ thể bạn đang mất cân bằng — từ giấc ngủ, dinh dưỡng đến tâm lý. Trong phòng khám, tôi luôn nhấn mạnh: phòng ngừa tốt hơn điều trị. Hãy bắt đầu từ những thói quen nhỏ: ăn đúng giờ, uống đủ nước, vận động nhẹ nhàng và cho phép bản thân được nghỉ ngơi khi cần. Nếu cơn đau vẫn dai dẳng dù đã điều chỉnh lối sống, đừng ngại tìm đến chuyên gia — vì đôi khi, một chẩn đoán sớm có thể ngăn cả chuỗi ngày dài mệt mỏi phía sau.