Bệnh run tay có nguy hiểm không và khi nào cần đi khám?
Chào bạn,
Run tay là một triệu chứng khá phổ biến và không phải lúc nào cũng nguy hiểm, nhưng cũng không nên chủ quan. Trong nhiều trường hợp, run tay chỉ là phản ứng sinh lý tạm thời do căng thẳng, mệt mỏi hoặc uống nhiều caffeine. Tuy nhiên, nếu run xuất hiện thường xuyên, tăng dần theo thời gian hoặc kèm theo các biểu hiện bất thường khác, đó có thể là dấu hiệu của một rối loạn thần kinh thực thể — ví dụ như bệnh Parkinson, run vô căn, cường giáp hoặc tổn thương tiểu não.
Tôi sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân, dấu hiệu cảnh báo và cách xử trí phù hợp.
Nguyên nhân phổ biến gây run tay
– Run sinh lý: Xảy ra khi lo âu, hồi hộp, thiếu ngủ, hạ đường huyết hoặc sau khi dùng chất kích thích (cà phê, thuốc cảm có chứa pseudoephedrine). Loại run này thường nhẹ, thoáng qua và hết khi yếu tố kích thích được loại bỏ.
– Run vô căn (essential tremor): Là dạng run lành tính nhưng tiến triển chậm, thường ảnh hưởng đến tay, đầu, giọng nói. Run rõ hơn khi vận động (ví dụ: đưa tay lên miệng), có tính di truyền và dễ nhầm với Parkinson.
– Bệnh Parkinson: Run kiểu “lăn viên thuốc” (tay run khi nghỉ, giảm khi vận động), thường bắt đầu ở một bên, kèm cứng cơ, chậm vận động và dáng đi lũn cũn.
– Cường giáp: Tăng hormone tuyến giáp làm tăng chuyển hóa, gây run tay, tim đập nhanh, sụt cân, bứt rứt.
– Tổn thương hệ thần kinh trung ương: Do chấn thương sọ não, đột quỵ, u não hoặc thoái hóa tiểu não — thường kèm mất thăng bằng, vụng về, nói lắp.
– Tác dụng phụ của thuốc: Một số thuốc điều trị hen, trầm cảm, chống loạn thần có thể gây run như phản ứng phụ.
Dấu hiệu cảnh báo cần đi khám ngay
– Run tay xuất hiện đột ngột hoặc tiến triển nhanh trong vài ngày/tuần.
– Run kèm theo tê bì, yếu cơ, mất thăng bằng hoặc thay đổi giọng nói.
– Run chỉ xảy ra ở một bên cơ thể — đây là dấu hiệu đỏ gợi ý tổn thương thần kinh khu trú.
– Có rối loạn giấc ngủ, trầm cảm, khứu giác giảm — những biểu hiện sớm của Parkinson.
– Triệu chứng ảnh hưởng rõ rệt đến sinh hoạt: không cầm được thìa, viết chữ run rẩy, đổ nước tràn ly.
Trong phòng khám, tôi từng gặp nhiều bệnh nhân trì hoãn đi khám vì nghĩ “run tay là chuyện ai cũng có”. Nhưng khi phát hiện muộn, đặc biệt với Parkinson hay cường giáp, việc điều trị sẽ khó khăn và hiệu quả kém hơn nhiều.
Cách giảm run tay và phòng ngừa tiến triển
– Giảm yếu tố kích thích: Hạn chế caffeine, rượu, thuốc lá; đảm bảo ngủ đủ 7–8 tiếng/đêm.
– Quản lý stress: Thiền, yoga, hít thở sâu giúp ổn định hệ thần kinh thực vật — vốn rất nhạy cảm với lo âu.
– Tập luyện nhẹ nhàng: Các bài tập giữ thăng bằng, phối hợp tay-mắt (như vẽ hình số 8 bằng tay, chơi đàn) có thể cải thiện kiểm soát vận động.
– Dinh dưỡng cân bằng: Bổ sung magie, vitamin B12, omega-3 — các vi chất hỗ trợ dẫn truyền thần kinh.
– Không tự ý dùng thuốc an thần hay beta-blocker để “dập run” — điều này có thể che lấp bệnh nền và gây tác dụng phụ nghiêm trọng.
Khi nào cần làm xét nghiệm hoặc chẩn đoán hình ảnh?
Nếu run tay kéo dài trên 2–4 tuần, không giải thích được bằng yếu tố sinh lý, bác sĩ có thể chỉ định:
– Xét nghiệm TSH, FT4 để đánh giá chức năng tuyến giáp.
– Điện não đồ (EEG) hoặc MRI sọ não nếu nghi ngờ tổn thương cấu trúc thần kinh.
– Khám chuyên khoa thần kinh để phân biệt run vô căn và Parkinson — dựa vào đặc điểm lâm sàng, đáp ứng với levodopa và theo dõi tiến triển.
Run tay tuy thường lành tính, nhưng lại là “cửa sổ” phản ánh tình trạng sức khỏe thần kinh và nội tiết của bạn. Đừng đợi đến khi không cầm nổi điện thoại mới đi khám. Việc chẩn đoán sớm — dù chỉ để loại trừ bệnh lý — sẽ giúp bạn yên tâm hơn và can thiệp kịp thời nếu cần. Trong nhiều trường hợp, chỉ cần điều chỉnh lối sống, triệu chứng đã cải thiện đáng kể.
Nếu bạn đang lo lắng về tình trạng của mình, hãy ghi lại video ngắn khi tay run (trong lúc nghỉ và khi vận động) để mang theo khi đi khám — điều này giúp bác sĩ đánh giá chính xác hơn rất nhiều.
