Trẻ bị phát ban có nguy hiểm không?

Con tôi bỗng dưng nổi những nốt đỏ khắp người sau cơn sốt nhẹ. Bé không quấy khóc nhiều, nhưng tôi rất lo – không biết đây là dị ứng, sốt phát ban hay dấu hiệu của bệnh gì nghiêm trọng hơn. Liệu có cần đưa đi viện ngay không?

Chuyên viên tư vấn

Chào bạn, tôi hiểu nỗi lo khi thấy con đột ngột nổi ban đỏ – đặc biệt khi bạn không rõ nguyên nhân. Trong đa số trường hợp, phát ban ở trẻ là lành tính, thường liên quan đến virus hoặc phản ứng dị ứng nhẹ. Tuy nhiên, một số tình huống lại cảnh báo bệnh lý cần can thiệp y tế kịp thời. Tôi sẽ giúp bạn phân biệt rõ ràng qua những thông tin sau.

Nguyên nhân phổ biến khiến trẻ phát ban

Phát ban ở trẻ em có thể xuất hiện do nhiều lý do, từ đơn giản đến phức tạp:

– Nhiễm virus lành tính: Như sốt phát ban (do virus rubella hoặc HHV-6), tay-chân-miệng, thủy đậu – thường kèm sốt, mệt mỏi, rồi ban mọc theo trình tự đặc trưng.

– Dị ứng: Với thức ăn (trứng, sữa, hải sản), thuốc (kháng sinh, hạ sốt), côn trùng cắn hoặc tiếp xúc hóa chất (nước giặt, phấn rôm). Ban thường ngứa, nổi nhanh và có thể biến mất trong vài giờ.

– Phản ứng sau tiêm chủng: Một số vắc xin (sởi, quai bị, rubella) có thể gây phát ban nhẹ 5–12 ngày sau tiêm – đây là phản ứng miễn dịch bình thường.

– Bệnh da liễu: Như chàm, viêm da tiếp xúc, hăm tã – ban khu trú ở vùng da tiếp xúc, kèm tróc vảy hoặc rỉ dịch.

– Bệnh lý nghiêm trọng (hiếm): Như sốt xuất huyết (ban không mất khi ấn kính), ban do nhiễm khuẩn huyết, hoặc ban dạng sởi trong bệnh Kawasaki – thường đi kèm dấu hiệu toàn thân nặng.

Dấu hiệu cảnh báo cần đưa trẻ đi khám ngay

Không phải phát ban nào cũng vô hại. Bạn nên đưa trẻ đến cơ sở y tế nếu có bất kỳ dấu hiệu sau:

– Ban không bay khi ấn (dùng đầu ngón tay hoặc ly thủy tinh đè lên – nếu vẫn thấy đỏ, đó có thể là xuất huyết dưới da).

– Trẻ sốt cao liên tục > 39°C, li bì, bỏ bú, nôn trớ nhiều hoặc co giật.

– Ban lan nhanh, kèm sưng môi/mặt, khó thở, khò khè – dấu hiệu sốc phản vệ.

– Có xuất huyết niêm mạc (chảy máu chân răng, chảy máu cam, đi cầu phân đen).

– Phát ban kéo dài trên 3–5 ngày mà không thuyên giảm hoặc tái đi tái lại.

Cách chăm sóc trẻ bị phát ban tại nhà

Nếu trẻ tỉnh táo, ăn uống tốt và ban có vẻ lành tính, bạn có thể chăm sóc tại nhà như sau:

– Giữ da sạch, khô thoáng: Tắm nước ấm (không quá nóng), dùng sữa tắm dịu nhẹ, tránh chà xát mạnh.

– Cắt móng tay, mặc quần áo cotton rộng để hạn chế gãi – tránh trầy xước gây bội nhiễm.

– Theo dõi sát: Ghi lại thời điểm ban xuất hiện, diễn tiến, có kèm sốt hay không, để mô tả chính xác cho bác sĩ nếu cần.

– Không tự ý bôi thuốc kháng sinh, corticoid hay đắp lá – có thể làm nặng thêm tổn thương da.

– Cho trẻ uống đủ nước, nghỉ ngơi và tiếp tục cho bú/ăn đầy đủ để duy trì sức đề kháng.

Khi nào cần xét nghiệm hoặc chụp chiếu?

Tôi thường chỉ định xét nghiệm khi nghi ngờ:

– Sốt xuất huyết: Xét nghiệm công thức máu, hematocrit, tiểu cầu.

– Nhiễm trùng huyết hoặc viêm màng não: Cần xét nghiệm CRP, cấy máu, thậm chí chọc dò dịch não tủy.

– Dị ứng dai dẳng: Test da hoặc IgE đặc hiệu để xác định dị nguyên.

Tuy nhiên, đa số trường hợp phát ban do virus không cần xét nghiệm – chẩn đoán chủ yếu dựa vào lâm sàng và theo dõi diễn tiến.

Tôi thường trấn an phụ huynh rằng phát ban ở trẻ phần lớn là phản ứng tạm thời của hệ miễn dịch, không để lại di chứng. Tuy nhiên, sự chủ quan đôi khi khiến chúng ta bỏ lỡ những dấu hiệu nguy hiểm. Hãy quan sát kỹ, đừng hoảng loạn – nhưng cũng đừng ngần ngại đưa con đi khám nếu có bất kỳ biểu hiện bất thường nào. Sớm nhận diện nguyên nhân, bạn sẽ giúp con vượt qua giai đoạn này an toàn và nhẹ nhàng hơn rất nhiều.