Thuốc dị ứng cho trẻ em
Chào bạn, tôi hiểu nỗi lo của một phụ huynh khi thấy con bị dị ứng — đặc biệt là khi các triệu chứng như ngứa, mẩn đỏ hay sưng nề xuất hiện thường xuyên. Việc lựa chọn thuốc dị ứng cho trẻ em không thể tùy tiện, vì hệ miễn dịch và gan thận của bé còn non nớt. Tuy nhiên, may mắn là hiện nay có nhiều loại thuốc kháng histamine thế hệ mới khá an toàn, ít tác dụng phụ và được khuyến cáo dùng cho trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên — miễn là dùng đúng liều, đúng chỉ định và dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.
Dưới đây, tôi sẽ chia sẻ rõ hơn để bạn hiểu khi nào cần dùng thuốc, loại nào phù hợp, và cách xử trí dị ứng ở trẻ một cách an toàn.
Nguyên nhân phổ biến gây dị ứng ở trẻ em
Dị ứng ở trẻ thường khởi phát do hệ miễn dịch phản ứng quá mức với các tác nhân vô hại. Một số nguyên nhân thường gặp bao gồm:
– Dị nguyên hô hấp: phấn hoa, bụi nhà, lông thú cưng, nấm mốc.
– Thực phẩm: sữa bò, trứng, đậu phộng, hải sản – đặc biệt ở trẻ dưới 3 tuổi.
– Thuốc: kháng sinh (như penicillin), thuốc hạ sốt (paracetamol hiếm khi nhưng vẫn có thể).
– Yếu tố vật lý: thay đổi nhiệt độ đột ngột, ma sát da, ánh nắng.
– Côn trùng: muỗi đốt, ong đốt cũng có thể gây phản ứng dị ứng cấp.
Tôi từng gặp nhiều trẻ bị nổi mề đay tái đi tái lại chỉ vì ngủ trên ga gối cũ chứa mạt bụi — điều mà phụ huynh thường bỏ qua.
Dấu hiệu nhận biết dị ứng cần can thiệp y tế
Không phải phản ứng nào cũng cần dùng thuốc ngay. Tuy nhiên, bạn nên lưu ý những dấu hiệu sau để đưa trẻ đi khám kịp thời:
– Nổi mề đay lan rộng, ngứa dữ dội ảnh hưởng đến ăn ngủ.
– Sưng môi, mí mắt, mặt hoặc khó thở (dấu hiệu sốc phản vệ – cần cấp cứu ngay).
– Nôn, tiêu chảy, đau bụng sau khi ăn một loại thực phẩm mới.
– Triệu chứng kéo dài trên 2 ngày dù đã tránh yếu tố nghi ngờ.
– Dùng thuốc không kê đơn nhưng không cải thiện hoặc có biểu hiện mệt mỏi, lừ đừ.
Đặc biệt, nếu trẻ dưới 1 tuổi, bạn không nên tự ý cho uống bất kỳ thuốc kháng histamine nào mà chưa có ý kiến bác sĩ.
Các nhóm thuốc dị ứng thường dùng cho trẻ – ưu nhược điểm
Hiện nay, thuốc điều trị dị ứng chủ yếu thuộc nhóm kháng histamine, chia làm hai thế hệ:
– Thế hệ 1 (như chlorpheniramine, diphenhydramine):
→ Hiệu quả nhanh, giảm ngứa tốt.
→ Nhưng gây buồn ngủ, khô miệng, thậm chí kích thích ngược ở trẻ nhỏ.
→ Ít được khuyến cáo dùng thường xuyên cho trẻ em.
– Thế hệ 2 (như cetirizine, loratadine, fexofenadine):
→ Ít qua hàng rào máu não → ít gây buồn ngủ, an toàn hơn.
→ Dùng được cho trẻ từ 6 tháng – 2 tuổi trở lên (tùy hoạt chất).
→ Có dạng siro, giọt dễ uống, liều lượng theo cân nặng.
Ví dụ: Cetirizine 5 mg/5 ml siro thường được dùng 1 lần/ngày cho trẻ ≥2 tuổi; với trẻ 6–24 tháng, liều chỉ bằng ½ thìa cà phê (2.5 mg) và phải có chỉ định của bác sĩ.
Lưu ý: Không dùng thuốc nhỏ mũi hay nhỏ mắt kháng histamine kéo dài cho trẻ mà không theo dõi — có thể gây kích ứng niêm mạc.
Cách giảm dị ứng và phòng tái phát cho trẻ tại nhà
Thuốc chỉ giải quyết triệu chứng, còn ngăn ngừa mới là chìa khóa:
– Xác định và tránh dị nguyên: ghi nhật ký triệu chứng sau mỗi bữa ăn hoặc hoạt động.
– Giữ da sạch, thoáng: tắm nước ấm (không quá nóng), dùng sữa tắm dịu nhẹ, không chứa hương liệu.
– Dưỡng ẩm da thường xuyên: da khô dễ kích ứng hơn.
– Vệ sinh nhà cửa: giặt ga gối 1–2 lần/tuần bằng nước nóng (>60°C) để diệt mạt bụi.
– Không tự ý dùng corticoid bôi hay uống cho trẻ — có thể gây teo da, suy tuyến thượng thận nếu lạm dụng.
Trong nhiều trường hợp, chỉ cần điều chỉnh môi trường sống, triệu chứng dị ứng của trẻ sẽ giảm đáng kể mà không cần dùng thuốc.
Dị ứng ở trẻ em thường lành tính, nhưng việc dùng thuốc sai cách có thể gây hại nhiều hơn lợi. Thay vì vội vàng mua thuốc “trị ngứa” ở tiệm thuốc gần nhà, bạn hãy quan sát kỹ triệu chứng, ghi lại thời gian xuất hiện và yếu tố liên quan. Nếu triệu chứng nhẹ và thoáng qua, có thể theo dõi tại nhà. Nhưng nếu tái phát nhiều lần, ảnh hưởng sinh hoạt hoặc kèm theo dấu hiệu bất thường, hãy đưa trẻ đến bác sĩ chuyên khoa Nhi hoặc Dị ứng – Miễn dịch để được đánh giá toàn diện.
Tôi luôn khuyên phụ huynh: “Đừng sợ dị ứng — hãy hiểu nó. Và đừng tự chữa — hãy cùng bác sĩ đồng hành.”
