Trẻ bị táo bón do đâu- Bác sĩ giải thích nguyên nhân thường gặp
Chào bạn,
Táo bón ở trẻ em khá phổ biến và thường không nguy hiểm, nhưng lại gây khó chịu, biếng ăn, thậm chí sợ đi vệ sinh. Nguyên nhân chủ yếu liên quan đến chế độ ăn, thói quen sinh hoạt, hoặc đôi khi là dấu hiệu của vấn đề tiêu hóa tiềm ẩn. Tôi sẽ chia sẻ rõ hơn ngay sau đây.
Nguyên nhân thường gặp gây táo bón ở trẻ
– Chế độ ăn thiếu chất xơ và nước: Trẻ ăn quá nhiều tinh bột, sữa công thức, ít rau củ, trái cây sẽ làm phân khô, cứng và khó đào thải.
– Uống không đủ nước: Đặc biệt ở trẻ lớn hoặc trẻ đang cai sữa, lượng nước nạp vào không đủ để làm mềm phân.
– Thói quen nhịn đi vệ sinh: Nhiều trẻ vì mải chơi, sợ đau khi đi cầu, hoặc ngại nhà vệ sinh ở trường mà cố nhịn – điều này khiến phân ứ lại, càng ngày càng khô và to hơn.
– Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại kháng sinh, thuốc ho, thuốc bổ sắt có thể làm chậm nhu động ruột.
– Rối loạn chức năng ruột chức năng: Như hội chứng ruột kích thích ở trẻ, dù không có tổn thương thực thể nhưng vẫn gây táo bón kéo dài.
– Nguyên nhân hiếm gặp hơn: Dị tật bẩm sinh (như phình đại tràng bẩm sinh), suy giáp, hoặc rối loạn chuyển hóa – tuy ít gặp nhưng cần loại trừ nếu táo bón xuất hiện sớm từ sơ sinh hoặc kèm theo các dấu hiệu bất thường khác.
Dấu hiệu cảnh báo cần đưa trẻ đi khám
– Táo bón kéo dài trên 2 tuần dù đã điều chỉnh chế độ ăn.
– Trẻ đau bụng dữ dội, nôn ói, chướng bụng.
– Phân có máu tươi (do nứt kẽ hậu môn) hoặc máu đen (cần loại trừ nguyên nhân tiêu hóa trên).
– Trẻ chậm tăng cân, mệt mỏi, da xanh.
– Không đi đại tiện trong 3–4 ngày kèm quấy khóc, bỏ ăn.
Hướng dẫn giảm táo bón và phòng ngừa tái phát
– Tăng chất xơ từ thực phẩm: Rau xanh (rau mồng tơi, rau dền), trái cây (chuối chín, đu đủ, táo, lê), ngũ cốc nguyên cám.
– Đảm bảo uống đủ nước: Trẻ dưới 1 tuổi cần khoảng 600–800 ml/ngày; trẻ 1–3 tuổi cần 1–1,3 lít/ngày (bao gồm sữa và nước).
– Khuyến khích thói quen đi vệ sinh đều đặn: Tập cho trẻ ngồi bô hoặc bồn cầu sau bữa ăn, mỗi ngày 5–10 phút, ngay cả khi chưa buồn đi.
– Vận động thể chất: Chạy nhảy, đạp xe giúp kích thích nhu động ruột.
– Hạn chế sữa bò quá nhiều: Với trẻ trên 1 tuổi, không nên uống quá 500 ml sữa/ngày vì sữa bò có thể làm nặng thêm táo bón.
– Không lạm dụng thuốc nhuận tràng: Chỉ dùng theo chỉ định bác sĩ, tránh tạo thói quen lệ thuộc.
Táo bón ở trẻ đa phần do lối sống và dinh dưỡng, hoàn toàn có thể cải thiện nếu can thiệp sớm và đúng cách. Tuy nhiên, đừng chủ quan nếu triệu chứng kéo dài hoặc kèm theo dấu hiệu bất thường – vì đó có thể là biểu hiện của bệnh lý cần chẩn đoán chuyên sâu. Trong phòng khám, tôi thường khuyên phụ huynh: “Đừng đợi trẻ kêu đau mới lo, hãy quan sát thói quen đi vệ sinh hàng ngày như một phần sức khỏe tiêu hóa của con.”
