Sa đì là bệnh gì và có nguy hiểm không?
Chào bạn,
“Sa đì” là cách gọi dân gian của thoát vị bẹn – một tình trạng mà một phần ruột hoặc mô trong ổ bụng chui qua lỗ hở ở thành bụng dưới, thường ở vùng bẹn. Đây không phải là bệnh nhiễm trùng hay ung thư, nhưng nếu không xử trí đúng cách, có thể dẫn đến biến chứng nghiêm trọng như nghẹt ruột, hoại tử, thậm chí đe dọa tính mạng.
Nguyên nhân thường gặp của sa đì (thoát vị bẹn)
– Yếu bẩm sinh ở thành bụng: Ở nam giới, ống bẹn – nơi tinh hoàn di chuyển từ bụng xuống bìu trong thai kỳ – đôi khi không đóng kín hoàn toàn sau sinh, tạo điều kiện cho ruột chui qua.
– Tăng áp lực ổ bụng kéo dài: Do ho mạn tính, táo bón, nâng vật nặng thường xuyên, béo phì hoặc mang thai nhiều lần.
– Lão hóa và suy giảm cơ: Tuổi càng cao, các mô liên kết và cơ thành bụng càng yếu đi, dễ hình thành lỗ hổng.
– Chấn thương hoặc phẫu thuật bụng trước đó: Có thể làm suy yếu cấu trúc thành bụng tại vị trí mổ.
Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám ngay
– Xuất hiện khối phồng mềm ở bẹn, đặc biệt rõ khi đứng, ho, rặn hoặc mang vác nặng, và biến mất khi nằm nghỉ.
– Cảm giác nặng, tức hoặc đau âm ỉ vùng bẹn – bìu (ở nam) hoặc môi lớn (ở nữ).
– Khối thoát vị không đẩy vào được, kèm theo đau dữ dội, buồn nôn, nôn – đây là dấu hiệu nghẹt, cần can thiệp cấp cứu.
– Da vùng thoát vị sưng, nóng, đỏ, có thể kèm sốt – gợi ý viêm hoặc hoại tử.
Cách xử trí và phòng ngừa sa đì tái phát
– Không tự ý dùng đai ép hay băng ép mà không có chỉ định y khoa – có thể che lấp triệu chứng và làm chậm chẩn đoán.
– Hạn chế các yếu tố tăng áp lực ổ bụng: Tránh mang vác nặng, điều trị dứt điểm ho mạn tính, ăn nhiều chất xơ để tránh táo bón.
– Duy trì cân nặng hợp lý và tập luyện tăng cường cơ thành bụng (như plank, gập bụng nhẹ) – nhưng tránh các bài tập gây tăng áp đột ngột.
– Phẫu thuật là phương pháp điều trị triệt để duy nhất. Hiện nay, kỹ thuật mổ nội soi hoặc mổ mở đặt lưới (mesh) giúp phục hồi nhanh, tỷ lệ tái phát dưới 2%.
Khi nào cần mổ sa đì?
Tôi thường khuyên bệnh nhân phẫu thuật sớm ngay khi chẩn đoán xác định, trừ khi có chống chỉ định y khoa. Bởi vì:
– Thoát vị không tự lành.
– Nguy cơ nghẹt ruột tuy không cao nhưng rất nguy hiểm nếu xảy ra.
– Mổ ở giai đoạn chưa biến chứng sẽ an toàn hơn, hồi phục nhanh hơn và chi phí thấp hơn nhiều so với mổ cấp cứu.
Sa đì (thoát vị bẹn) là một tình trạng phổ biến, đặc biệt ở nam giới trung và cao tuổi, nhưng hoàn toàn có thể điều trị hiệu quả nếu được phát hiện sớm. Đừng vì e ngại hay nghĩ “chưa đau nên chưa cần mổ” mà trì hoãn – vì biến chứng nghẹt ruột có thể xảy ra bất ngờ, ngay cả khi bạn cảm thấy “ổn”. Nếu bạn thấy có khối phồng ở bẹn, hãy đến chuyên khoa ngoại tiêu hóa hoặc ngoại tổng quát để được siêu âm và tư vấn can thiệp kịp thời.
