Xước giác mạc có nguy hiểm không và khi nào cần đi khám?

Chào bạn,
Xước giác mạc (hay trầy xước giác mạc) là tình trạng lớp biểu mô bảo vệ bề mặt giác mạc bị tổn thương, thường do dị vật, móng tay, kính áp tròng hoặc chấn thương nhẹ. Dù đa số trường hợp lành trong vài ngày, nhưng nếu không xử trí đúng cách, xước giác mạc có thể dẫn đến nhiễm trùng, sẹo giác mạc và ảnh hưởng thị lực lâu dài.

Dưới đây, tôi sẽ giải thích rõ hơn về nguyên nhân, dấu hiệu cảnh báo, cách xử lý và phòng ngừa để bạn yên tâm hơn khi gặp phải tình trạng này.

Nguyên nhân phổ biến gây xước giác mạc

– Dị vật bay vào mắt: bụi, cát, mạt sắt, lông mi… dễ làm trầy lớp bề mặt giác mạc khi chớp mắt hoặc dụi mắt.
– Chấn thương cơ học: vô tình chạm móng tay, cành cây, hoặc khăn lau thô ráp vào mắt.
– Kính áp tròng: đeo lâu, không vệ sinh hoặc tháo lắp sai cách có thể gây tổn thương biểu mô giác mạc.
– Khô mắt nặng: khi bề mặt mắt thiếu nước mắt bảo vệ, lớp biểu mô trở nên mỏng và dễ bong tróc.
– Hóa chất hoặc tia cực tím: tiếp xúc với khói hàn, ánh nắng mạnh không đeo kính bảo hộ cũng có thể gây tổn thương tương tự xước giác mạc.

Dấu hiệu cảnh báo bạn nên đi khám ngay

– Đau nhói hoặc cảm giác có cát trong mắt kéo dài hơn vài giờ, dù đã rửa mắt.
– Chảy nước mắt liên tục, sợ ánh sáng (nhạy cảm với đèn, nắng).
– Mờ mắt tạm thời hoặc nhìn mờ từng lúc ở một bên mắt.
– Mắt đỏ, sưng mí hoặc có ghèn vàng – dấu hiệu nhiễm trùng thứ phát.
– Triệu chứng không cải thiện sau 24–48 giờ dù đã nghỉ ngơi và tránh dụi mắt.

Trong phòng khám, tôi từng gặp bệnh nhân chủ quan vì “chỉ xước nhẹ”, nhưng sau đó bị loét giác mạc do vi khuẩn Pseudomonas – một biến chứng nguy hiểm có thể dẫn đến mù nếu không điều trị kịp thời.

Cách xử lý và chăm sóc tại nhà khi bị xước giác mạc

– Ngừng dụi mắt ngay lập tức: hành động này làm tổn thương lan rộng và tăng nguy cơ nhiễm trùng.
– Rửa mắt nhẹ nhàng bằng nước muối sinh lý 0.9% để loại bỏ dị vật (nếu còn).
– Chườm lạnh (qua lớp vải mỏng) giúp giảm sưng và khó chịu trong vài giờ đầu.
– Tra nước mắt nhân tạo không chứa chất bảo quản để giữ ẩm và hỗ trợ tái tạo biểu mô.
– Không tự ý nhỏ thuốc kháng sinh hoặc corticoid nếu chưa có chỉ định – có thể làm nặng thêm tổn thương.

Lưu ý: không đeo kính áp tròng cho đến khi mắt hoàn toàn bình phục (thường 3–5 ngày).

Phòng ngừa xước giác mạc tái phát như thế nào?

– Đeo kính bảo hộ khi làm việc trong môi trường nhiều bụi, gió, hoặc tiếp xúc hóa chất.
– Vệ sinh kính áp tròng đúng cách, không đeo quá 8 tiếng/ngày và thay theo lịch khuyến cáo.
– Giữ ẩm mắt nếu bạn làm việc nhiều với màn hình – áp dụng quy tắc 20-20-20 (cứ 20 phút nhìn xa 20 feet trong 20 giây).
– Cắt móng tay ngắn, đặc biệt ở trẻ nhỏ – nhiều ca xước giác mạc ở trẻ do tự cào mắt khi ngứa.
– Không dùng tay trần chạm vào mắt khi chưa rửa sạch.

Xước giác mạc tuy thường lành nhanh, nhưng không nên xem nhẹ – vì giác mạc là “cửa sổ” quan trọng nhất của thị lực. Nếu bạn có triệu chứng đau, cộm, sợ sáng kéo dài quá 1 ngày, hãy đi khám chuyên khoa mắt sớm. Việc chẩn đoán bằng đèn khe (slit lamp) và nhuộm fluorescein sẽ giúp xác định mức độ tổn thương chính xác, từ đó có hướng điều trị phù hợp và tránh biến chứng đáng tiếc.